Harpagon – charakterystyka postaci.
Harpagon jest tytułowym bohaterem komedii Moliera „Skąpiec”. Bez zupełnej przesady można by powiedzieć, ze jest skąpcem doskonałym.
Jest owdowiałym starcem w wieku około 60 lat, opiekuje się dwójka dzieci: synem Kleantem i córką Elizą. Jest osobą bardzo żywą, ruchliwą, który ma obsesję na punkcie posiadani pieniędzy.
Spokojnie można by powiedzieć, że jedyną wartością, która się dla niego liczy są pieniądze. Nic innego go nie obchodzi, nawet jego własne dzieci. Z całą pewnością nie kocha ani syna, ani córkę, nie interesuje się niemi prawie wcale. Pragnie jedynie za wszelką cenę pozyskać pieniądze. To właśnie pieniądze są jedyną miłością i obsesja jego życia.
Harpagon jest postacią niezmiernie komiczną. Z jednej strony pragnie pozbyć się z domu dzieci, aby nie mieć ich na utrzymaniu. Z drugiej zaś, jako zamożny mieszczanin, stwarza pozory bogactwa i dostatku utrzymując liczną służbę, powóz i konie. Jednak tak naprawdę służący chodzą w podziurawionych i brudnych ubraniach, a konie od powozu przymierają głodem. Skąpstwo bohatera jest tak wielkie, że po prostu budzi śmiech.
Jest on całkowicie bezdusznym, obojętnym i samolubnym ojcem, który w każdym dostrzega złodzieja. Cieszy się swoim życiem, jednak nie przestaje gromadzić pieniędzy, celem jego życia jest posiadanie jak większego majątku. Nie wiadomo, po co mu ten majątek skoro nic nie wydaje.
Chciałby aby jego dzieci znalazły bogatych towarzyszy życia, nie z miłości, ale z pieniędzy. Z tego też powodu postanawia wydać Elizę, wbrew jej woli, za bogatego starca tylko dlatego, że ten nie żąda posagu. Dla Kleanta również wybiera żonę, nie zważając zupełnie na to, ze ten kocha biedną i szlachetną Mariannę. Okazuje się zupełnie wyrodnym ojcem, gdy bezczelnie oświadcza synowi, że ożeni się z jego ukochaną. Oczywiście głównym motywem ożenku okazuje się bieda i oszczędność Marianny.
Dla własnych korzyści Harpagon gotów jest pożyczać innym ludziom pieniędzy na lichwiarski procent. Co niezwykle ciekawe, jednym z pożyczających jest jego własny syn, Kleant.
Poprzez swoje obsesyjne oszczędzanie, Harpagon doprowadził się do takiego stanu, że to nie on rządził pieniędzmi, ale one rządziły nim. Dość niegroźna początkowo słabość przerodziła się w chorobliwą manię skutecznie uniemożliwiając mu jakikolwiek normalny kontakt z ludźmi. Jego brak delikatności, jakiejkolwiek wrażliwości i taktu sprawia, że najbliżsi (dzieci i służba) go nienawidzą, a pozostali śmieją się z jego gruboskórności i okrucieństwa. Nie bez powodu zatem jego imię utrwaliło się już na stałe w naszej kulturze synonimem okrutnego skąpstwa połączonego z brakiem jakiejkolwiek moralności.
grzracz