metodologia_tezy_10.doc

Metodologia badań społecznych część 10

Etyczne i polityczne aspekty badań społecznych

(Pilch, Bauman,  r. 10 )

Źródła błędów w badaniach społecznych ( S. Szostkiewicz)

·         Sytuacyjne – niewłaściwy dobór miejsca, czasu i okoliczności towarzyszących badaniu

·         Socjologiczne – np. osoba badacza, jego rola społeczna ( np. nauczyciel badający uczniów swojej klasy); postawa badacza wobec wartości badanego środowiska, narzędzie badawcze, język narzędzia

·         Psychologiczne –ich źródłem może być zarówno osoba badacza ( sąd badacza o badanym może wpływać na sposób interpretacji wypowiedzi ), zachowanie, ubiór, inne cechy badacza mogą wpłynąć na reakcję badanego , np. na szczerość odpowiedzi.

(Pilch, Bauman, cz. I r. 2.6)

Etyczne wymogi wobec badań pedagogicznych

·         obiektem poznania naukowego jest często dziecko lub młody człowiek, w kontekst badań pedagogicznych często uwikłane są losy dzieci, rodziców, wychowawców – to nakłada na badacza obowiązek szczególnej rzetelności, staranności i uwagi

·         nienaruszalność dobra dziecka jest ważniejsza od realizacji wszelkich celów poznawczych

·         w badaniach pedagogicznych obecny jest pierwiastek normatywny – nie tylko chcemy odpowiedzieć na pytanie „jak jest?”, „dlaczego tak jest?”   ale chcemy wiedzieć „jak powinno być”. Zmiany projektowane w oparciu o badania i wprowadzane powinny być zmianami dla dobra konkretnego człowieka.

   ( E. Babbie, cz.5 r.18 )

Zasady etyczne w badaniach społecznych

·         dobrowolne uczestnictwo – prosimy respondentów o  ujawnianie w badaniach różnych, często trudnych dla nich faktów a w zamian niczego nie oferujemy, tym bardziej należy zagwarantować pełną dobrowolność; należy unikać sytuacji pozornej lub niepełnej dobrowolności ( np. nauczyciel akademicki prosi swoich studentów o wypełnienie ankiety)

·         nie wolno krzywdzić badanych np. prośbą o ujawnienie krępujących dla respondenta informacji, dewiacyjnych zachowań co może powodować długotrwały stres.

·         Publikacja wyników, nawet na poziomie ogólnym może powodować stres badanych np. poprzez stwierdzenie, że zostali zakwalifikowani do kategorii o negatywnej konotacji ( np. do alkoholików).

·         świadoma zgoda respondentów na udział w badaniach , z pełną świadomością zagrożeń i ryzyka, jakie udział w badaniach niesie

·         Gwarancja anonimowości – pełną gwarancję dają badania z zastosowaniem ankiety pocztowej, gdzie nikt nie jest w stanie zidentyfikować tożsamości badanego; wywiady nie dają zapewniają pełnej anonimowości;

·         Gwarancja poufności – zapewnienie, że informacje z badań nigdzie nie będą ujawnione.

·         Oszukiwanie badanych – zwłaszcza w eksperymentach, gdzie ukrywa się przed badanymi cel albo ich faktyczną rolę w badaniach – jest to wątpliwe etycznie

·         Analiza i prezentacja wyników – badacz ma obowiązek informowania o słabych stronach i ograniczeniach swoich badań; ma obowiązek opublikowania wyników, nawet jeśli są negatywne.

      ( Babbie,  cz.5  r.18)

      Polityczne aspekty badań społecznych

·         poglądy badacza nie powinny mieć wpływu na prowadzone przez niego badania, nie wolno badaczowi forsować własnych poglądów politycznych;

·         socjologia powinna być wolna od sądów wartościujących (postulat Maxa Webera), od osobistych wartości wyznawanych przez różnych uczonych ( ten postulat marksiści i neomarksiści uważają za mało realny, ich zdaniem trudno oddzielić badania od działań  społecznych)

·         nie należy pomijać , ze względów politycznych, istotnych tematów

·         sondaże przedwyborcze – nie wolno nimi w żaden sposób manipulować