Temat: Filozofia św. Tomasza z Akwinu.
Św. Tomasz z Akwinu /1225-1274/ Tomasz z Akwinu stworzył drugi wielki system należący do myśli chrześcijańskiej. W odróżnieniu do św. Augustyna, który nawiązywał do Platona, Tomasz z Akwinu nawiązywał do starożytnego arystotelizmu. Tomasz z Akwinu nazywał się Akwinatą. Był z pochodzenia Włochem ( był dominikaniem.) Dzieła Tomasza Z Akwinu: " Summa filozoficzna." " Summa teologiczna." Poglądy:
1. Rozdział kompetencji filozofii i teologii. Filozofia traktowana była w średniowieczu jako "służebnica" teologii. Stopniowo jednak dojrzewał pomysł rozgraniczenia kompetencji filozofii i teologii. Tego rozdziału ostatecznie dokonał Tomasz z Akwinu, a także ten rozdział swoim autorytetem utrwalił. filozofia teologia /dowodził, że jest wiedzą/ /nauka o wierze/ wiedza wiara rozum objawienie Kwestiami filozoficznymi były dla św. Tomasza, np. istnienie Boga, przymioty Boga. Z tego wynika, że na drodze racjonalnej można dowieść, że Bóg i przymioty Boga istnieją. Kwestiami teologicznymi były: - stworzenie świata; - trójca św.; - niepokalane poczęcie. (te nie do pojęcia, nie do rozumienia, je się tylko objawia)
2. Spór o uniwersalia, inaczej mówimy o powszechniki. Cechą charakterystyczną filozofii średniowiecznej jest to, iż toczono w niej liczne spory, najsłynniejszy to spór o uniwersalia, czyli o przedmiot pojęć ogólnych. W sporze tym ukształtowały się 3 główne stanowiska:
I - realizm skrajny; Zwolennicy tego stanowiska odwoływali się do Platona. Twierdzili, że pojęcia ogólne muszą mieć swoje realne odpowiedniki tak jak mają je pojęcia jednostkowe.
II - realizm umiarkowany; Powoływali się na Arystotelesa, który tłumaczył, że pojęcia ogólne są abstrakcjami. Za tym stanowiskiem opowiadał się Tomasz z Akwinu.
III - nominalizm; Główny przedstawiciel: Abelard; pojęcia ogólne nie mają odpowiedników, ponieważ są one wyłącznie nazwami.
5 dowodów na istnienie Boga: - dowód pierwszy nazywany jest: dowód z ruchu; ex motu; dowód kinetyczny. - dowód drugi: dowód z przyczyny sprawczej. - dowód trzeci: dowód z konieczności i możliwości; dowód z konieczności i przypadku. - dowód czwarty: dowód z różnych - dowód piąty: dowód z celowości świata. Wszystkie te dowody są to dowody typu aposerioricznego. aposteriori - tzn. droga rozumowania prowadząca od skutku do przyczyny albo inaczej znaczy po doświadczeniu i w zależności od doświadczenia. Droga przeciwna to droga apriori. apriori - droga prowadząca od przyczyny do skutku Punktem wyjścia każdego z tych dowodów jest skutek tj. świat materialny, natomiast punktem dojścia jest przyczyna, tj. Bóg. Dowód pierwszy: Na drodze poznania zmysłowego możemy stwierdzić, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu. Nic jednak nie porusza się o ile nie zostanie wprowadzone w ruch przez coś co wcześniej już w ruchu pozostawało. Kolejna teza tego łańcucha przyczyn i skutków ruchów. " Zawsze musimy dojść do pierwszego poruszającego a tym pierwszym jest Bóg." Dowód drugi: W świecie zmysłowym panuje pewien porządek przyczyn sprawczych, zawsze przyczyna wyprzedza skutek, bo gdyby było inaczej to coś musiałoby istnieć wcześniej od siebie samego. Łańcucha przyczyn i skutków nie możemy prowadzić w nieskończoność, zawsze musimy dojść do przyczyny sprawczej, a jest nią Bóg Dowód trzeci: Rzeczy świata materialnego mogą istnieć i nie istnieć a jeśli tak to jest możliwe, że one kiedyś w ogóle nie istniały, jeśli zaś nie istniały to nie mogły zaistnieć same przez się, musiał istnieć byt konieczny, który je do życia powołał i tym bytem koniecznym jest Bóg Dowód czwarty: Rzeczy świata materialnego mają właściwości w różnym stopniu. z tego wynika,iż musi istnieć byt, który posiada te właściwości w stopniu najintensywniejszym i wszystkie inne byty zawdzięczają swoje własności uczestnictwu we własnościach tego najdoskonalszego bytu, tym bytem jest Bóg. Dowód piąty: Rzeczy świata materialnego chociaż pozbawione rozumu zmierzają do jakby z góry wytkniętego celu, same do tego celu zmierzać nie mogą musi w takim razie istnieć byt rozumny, który tym zmierzaniem do celu kieruje, tym bytem jest Bóg. Russell wykazywał błędy logiczne w dowodach. Nauka o przymiotach /właściwościach/ Boga Tomasz ustalił dwie drogi rozumowe : określenie przymiotów Boga: -- I droga to droga negacji tzn. zaprzeczenia cech istot skończonych, ustalił, np: że Bóg jest bytem niezmiennym - świat jest zmienny, -- II droga to droga eminecji polega na nieskończonym wzmożeniu cech istot skończonych, np: jeśli człowiek może być mądry to Bóg jest najmądrzejszy. Estetyka Tomasza Tomasz z Akwinu nie napisał żadnego dzieła, które w całości lub w znacznej części poświęcone było pięknu i sztuce, mimo to jego znaczenie dla estetyki jest ogromne. W nielicznych bowiem zdaniach na temat sztuki i piękna zawarł stanowisko nieznane starożytnym. Na pytanie, czy piękno jest własnością rzeczy, czy też ludzką na rzeczy reakcją odpowiadał, że piękno jest własnością przedmiotowo-podmiotową inaczej obiektywno-subiektywną. Stanowisko Tomasza nosi nazwę relacjonalizmu estetycznego. Stanowisko to przypomniał w XVIII wieku Kannt i jest to niemal wyłączne stanowisko naszych czasów. Scholastyka Tomasz jest przedstawicielem scholastyki XIII-wiecznej. Scholastyka - termin ten zmieniał swój zakres i swoją treść. W języku greckim istniał wyraz scholastycos /oznaczał człowieka oddającego się nauce/. W łacinie scholastycus oznaczał ucznia retoryki. Innego znaczenia nabrał w terminologii średniowiecznej od połowy IX w. scholastykiem zaczęto nazywać kierownika szkoły /od łacińskiego wyrazu schola - szkoła/, następnie każdego profesora nauczejącego jakiegokolwiek przedmiotu. Pózniej utrwalił się termin scholastyka na oznaczenie wszelkiego szkolnego nauczania w obrębie tzw. sztuk wyzwolonych. W tym znaczeniu termin zachował się do końca XIV wieku. Obecnie termin scholastyka ma 3 znaczenia: 1. metoda scholastyczna, 2. typ filozofowania dominujący w filozofii średniowiecznej, 3. okres w rozwoju filozofii średniowiecznej trwający od wieku IX doXV. W tym okresie wyróżnia się podokresy: - okres pierwszy: okres przedscholastyczny od IX do XI wieku - okres drugi: scholastyka wczesna XII w, - okres trzeci: scholastyka właściwa XIII w, - okres czwarty: scholastyka pózna XV wiek /jałowe rozważania/ ad.1 Scholastyka jako typ filozofowania koncentrowała się na dążeniu do rozumowego uzasadniania treści wiary, ograniczała się do autorytatywnych tekstów jako do głównego zródła poznania prawdy. Cechowało ją dążenie do interpretowania faktów zgodnie z przyjętymi założeniami. Cechą scholastyki był brak postawy empirycznej, powodowało to ograniczenie filizofii do spekularnych dociekań. Główne spory filozofii średniowiecznej to : -- spór o stosunek rozumu i wiary; -- spór o stosunek teologii i filozofii; -- spór o uniwersalia; -- spór o sposób uprawnienia filozofii ukierunkowany metafizycznie,mistycznie, bądz przyrodniczo. Scholastyka mimo sporów wypracowała jednolity model rozumienia świata i człowieka, był to model teocentryczny i hierarchiczny.Teoria wartości
Teoria wartości nazywana jest aksjologią. Słowo to pochodzi z języka greckiego (aksios - wartościowy, cenny, logos - nauka, teoria) i oznacza ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania.
Ogólnie można stwierdzić, że teorie poznania dzielą się na racjonalne, przyjmujące za kryterium poznania sprawdzalność lub falsyfikowalność wysuwanych twierdzeń (np. Arystoteles), oraz irracjonalne, uznające za kryterium poprawności specyficzne przeżycie poznawcze, np. oświecenie, ekstazę, itp. (np. Plotyn).
Jedne z nich upatrują źródło poznania w doświadczeniu zmysłowym (np. J. Locke), inne w działalności rozumu (np. Kartezjusz). Z teorią poznania wiążą się takie pojęcia, jak sceptycyzm, polegający na podaniu w wątpliwość twierdzeń, i agnostycyzm, negujący możliwość poznania całej rzeczywistości lub jej części.
sylogizm schemat log. uprawniający do wywnioskowania z dwóch zdań kategorycznych (przesłanek rozumowania), posiadających jeden (tylko) termin wspólny (M), trzeciego zdania kategorycznego (wniosku rozumowania), nie zawierającego tego terminu (np. każde S jest M oraz każde M jest P, a więc każde S jest P).
ZAKRES MATERIAŁU NA EGZAMIN Z FILOZOFII
1. Pojęcie filozofia?
Dziedzina rozważań ogólnych na temat istoty bytu , źródeł poznania rzeczywistości, sensu życia i innych zagadnień dotyczących poglądu na świat i człowieka.
2. Kiedy powstała filozofia?
Początków filozofii greckiej doszukiwać się należy w procesie powstawania społeczeństwa niewolniczego w basenie śródziemnomorskim. Przemiany społeczno-gospodarcze i polityczne jakie dokonywały się na przełomie VII i VI w.p.n.e w świecie greckim, ruchy kolonizacyjne, rozwój produkcji rzemieślniczej i handlu, wyjście Greków na szerokie wody.
3. Tradycyjny podział filozofii.
1) Wczesnoprzyrodniczy racjonalizm grecki, obejmujący środowiska naukowe i filozoficzne. Milet , Efez- środowiska Abdery i Megary.
2) Grecki racjonalizm humanistyczny, zapoczątkowany przez Sofistów i Sokratesa, a rozwijany w szkołach sokratycznych, zwłaszcza w akademii platońskiej i wyrażony w syntezie filozoficznej Arystotelesa.
3) Grecka filozofia życia w epikureizmie , stoicyzmu oraz w rzymskich kierunkach ekletycznych
4) Teistyczna groza grecko- rzymska w czasach cesarstwa rzymskiego
4. Źródła filozofii
Mezopotamie, narody Rzymskie i Egipcjanie to narody zamknięte na filozofie. Natomiast narody, w których filozofia kwitła to: Chiny, Indie, Grecja
Cywilizację można było podzielić na:
- otwartą
-postępową
- zamkniętą
5. Tales z Miletu o pierwszej zasadzie wszechrzeczy
Ta zasada jest wg niego "woda" ,za pomocą której Tales chce wyjaśnić powstanie świata i rzeczy. Był to pierwszy krok do tłumaczenia świata przez świat, a nie przez czynniki pozaświatowe. Woda jest również źródłem ruchu i życia. Dlatego physis Talesa oznacza także bóstwo tożsame ze światem zewnętrznym.
6. Pojęcie atomu wg Leukipposa
Wg Leukipposa atomy są materią, której przysługuje charakter bytu.
Atomy są drobinami, stanowiącymi ostateczne, dalej już nie podzielne elementy, na które rozpada się materia. Ma charakter nieciągły.
*liczba atomów jest nieskończona
* wszystkie atomy są niezmienne i wieczne
* atomy różnią się między sobą wielkością, kształtem, ciężarem, porządkiem, położeniem
* wszystkie atomy znajdują się w ciągłym ruchu, który jest czymś od nich nieodłącznym
7.Pojęcie cnoty wg Sokratesa
Cnotą nazywa samopoznanie rozumowe, oparte na obserwacji psychologicznej, inaczej wiedza, która jako taka zapewnia człowiekowi obyczaje postępowania i sprawiedliwe regulowanie stosunków między ludźmi.
8. Pojęcie człowieka wg Sokratesa w ujęciu filozoficznym.
W jego rozumieniu człowiek jest to istota mająca umiejętnie korzystać ze swego rozumu dla osiągnięcia pełni szczęśliwości. Filozofia zatem ma się zajmować zagadnięciem szczęścia, ograniczając człowieka do jego etyczno-rozumnej działalności i równocześnie usuwając odeń wszystko ,co zewnętrzne i przypadkowe i co może go odrywać od boskiej doskonałości wewnętrznej. Filozofia ma stworzyć arystokratycznego mędrca, zdolnego ukrócić demokratyczną swobodę moralną i polityczną.
9. Teoria idei Platona
Wg Platona istnieją dwie rzeczywistości i jedna zewnętrzna, zmysłowa, zmienna i pozbawiona egzystencjalnej trwałości oraz druga ponadzewnętrzna podpadająca jedynie pod ogląd umysłowy, niezmienna i jedynie w pełni istniejące- rzeczywistość transcententnego świata idei. Rzeczywistość idei obejmuje u Platona wszystko: rzeczy, własności rzeczy, związki i stosunki między rzeczami oraz wszelkie działanie.
10. Platon nauka o duszy
Podstawowym składnikiem bytu człowieka jest dusza. Celem duszy jest to, co idealne , celem ciała to co zmysłowe. Dusza składa się z trzech części:
* z duszy rozumnej mającej siedlisko
*w głowie, popędliwej, znajdującej się w piersiach i pożądliwej , przebywającej w brzuchu. Najważniejsza jest dusza rozumna, której zadaniem jest panowanie nad duszą popędliwą i pożądliwą.
11. Platońska koncepcja państwa idealnego.
Jak jednostka moralnie dobra przez swą potrójną całość, tak dobre społeczeństwo musi być organicznie zharmonizowaną całością trzech klas:
- duszy rozumnej odpowiada "klasa najwyższa filozofów" ( ludzi moralnych, których celem i zadaniem jest rządzenie
- duszy popędliwej odpowiada "klasa wojowników i mających państwa bronić"
- duszy pożądliwej odpowiada "klasa pracowników i żywicieli społeczeństwa"
Klasa filozofów- rządców zapewnia państwu mądrość, wojownicy dają mu siłę i autorytet męstwa, pracownicy- zdrowy umiar. Cnota sprawiedliwości wprowadza porządek w wykonywaniu obowiązków przez wszystkie trzy klasy i zapewnia państwu harmonię.
12. Pojęcie idealizmu obiektywnego
Filozofia stworzona przez Platona nosi miano idealizmu obiektywnego . Platon wprowadza skrajny dualizm między światem materialnym a duchowym, miedzy poznaniem zmysłowym a umysłowym, między materią a duchem, między ciałem a dusza, między jednostką a społeczeństwem.
13. Przyczynowość wg Arystotelesa
Przyczyna należy do trzeciej zasady rzeczy Arystotelesa. Istnieje przyczyna sprawcza albo poruszająca się ,która zakłada przejście od możności do rzeczywistości, czyli ruch,który Arystoteles rozumie jako zmianę. Zmiana ta może być zmianą wewnętrzną rzeczy i wtedy występuje ruch ilościowy, jakościowy i przestrzenny bądź też zmianą egzystencjalną, dotyczącą powstania albo radzenia się i znikanie, gdzie jednak nie ma nic bezwzględnego i tylko rodzenie się jednego jest zamieraniem drugiego i odwrotnie. Uwarunkowaniem ruchu jest przestrzeń i czas.
14. Keterminizm Demokryta
Determinizm przeczy istnieniu jakichkolwiek czynników nadprzyrodzonych, duchowych, przypisywali oni samej materii swoistą wartość tworzenia zorganizowanych układów, których struktura i rozwój wyznaczone są pewnymi prawidłowościami.
15. Weriabilizm Heraklita.
Jego filozofia głosi, że ciągłe stawanie się i przemijanie jest najważniejszą cechą bytu zaś stawanie się i przemijanie jest wynikiem nieprzerwanego ścierania się przeciwieństw. Wszelkie zdarzenia wynikające z napięcia powstającego między przeciwieństwami. Jego teorię zmienności nazywa się weriabilizmem a najlepszym jej przykładem jest "rzeka" ( jej wody ciągle się zmieniają płynąc)
16. Skrajny intelektualizm etyczny Sokratesa.
Tożsamość dobra i wiedzy, wg Sokratesa cnota jest wiedzą. Ludzie czynią źle z niewiedzy czy raczej wiedzy pozornej. Stanowisko takie nazywamy intelektualizmem etycznym. Wynika z niego, iż cnoty można się nauczyć a od nas samych zależy, czy dobro to nabędziemy.
17. Metody elenktyczna i majeutyczna Sokratesa
Metoda elenktyczna - sprawdzenie i zabijanie twierdzeń rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym
metoda majeutyczna - polega na pomaganiu uczniowi w uświadamianiu sobie prawdy, którą już posiada, poprzez umiejętne stawianie pytań, metoda ta zakłada, iż każdy człowiek posiada intuicyjną wiedzę o dobru.
18.Idealizm subiektywny
Pogląd charakterystyczny zwłaszcza dla myśli filozoficznej Gerorge Berkeleya,wedle którego rzeczy istnieją tylko tyle o ile są postrzegane. Byty dane nam w doświadczeniu zewnętrznym są jedynie zespołami poszczególnych jakości zmysłowych a wszystkie owe jakości są subiektywne.
19. Forma i materia, potencja i akt Arystotelesa
Wg Arystotelesa forma była odpowiednikiem idei platońskiej i nie jako osobny niezależny byt,lecz jako coś nadające kształt i postać materii. Relacje między formą a materią można więc sobie wyobrazić jako relację między naczyniem a wodą albo gliną i palcami garncarza. Formy nie mogą istnie bez materii a z drugiej strony sama materia bez form nie posiadałoby kształtu, kolumn, ruchu i innych cech.
Potencja i akt - ta koncepcja tłumaczy zmienność świata oraz rozwiązuje zagadnienie paradoksów Zenona z Elei. Sama materia nie jest bowiem zdolna do przemian i ruchu. Jest w terminologii Arystotelesa potencję czyli możliwością zaistnienia jakiegoś bytu, która tą możliwość dzięki formie staje się aktualnością.
20. Klasyczna definicja prawdy Arystotelesa
Dotyczyła dociekliwań dotyczących natury bytu. Chodziło o prawdę poznania. Arystoteles jako pierwszy podał obrazowo definiuje prawdy. Mówimy prawdziwie o białym wtedy gdy jest ono białe, mówimy prawdziwie o okrągłym gdy jest ono okrągłe. Arystoteles zwrócił uwagę na konieczność zgodności między tym co mówimy a stanem faktycznym.
21.Metafizyka, ontologia, gnoseologia i aksjologia
Metafizyka - zajmuje się przedmiotami wykraczającymi poza doświadczenia i zmierzający do poznania "istoty" rzeczy; nauka o pierwszych zarodach bytu.
Ontologia - zajmuje się ogólną teorię bytu, charakterem i strukturom rzeczywistości.
Gnoseologia - teoria poznania , zajmujące się możliwościami, granicami i zasięgiem poznania ludzkiego oraz jego prawdziwością.
Aksjologia - nauka o wartościach (ogólna) teoria wartościowania.
22. Epikura koncepcja parenklizis
Słynne epikurejskie odchylenia atomów są podstawą indeterminacji (clinamen) w skutek czego dusza nie jest całkowicie bierna
23. Założenia szkoły sceptycyzmu
Rozwijającą się przez pięć wieków grecką szkołę zapoczątkowali Pirrona ( ok.363-275 p.n.e) i Pyrron z Elidy (376-286 p.n.e) Założył ją po powrocie z Azji w Elidzie. Pyrron zajął w filozofii postawę sceptyczną , odrzuca możliwości poznania , uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej. Sceptycyzm metodologiczny postuluje krytycyzm wobec twierdzeń naukowych.
24. Pojęcie augustynizmu
Średniowieczne filozofie św. Augustyna będąca do XIII w oficjalną filozofię Kościoła katolickiego. System ten zakłada istnienie dramatycznego rozdarcia między Bogiem i światem a więc między bytem duchowym i cielesnym. Rozdarcie to jest szczególnie widoczne wewnątrz człowieka , którego dusza jako byt wyższy dąży ku sprawom wiecznym a ciało jako byt niższy dąży ku rzeczom materialnym ku upadkowi co jest potwierdzeniem słów z biblijnej "Księgi Koheleta"
25. Teoria iluminacji w gnoseologii św. Augustyna
Wiedzy o prawdach wiecznych udziela duszy Bóg na drodze oświecenia inaczej ta droga nazywana jest drogą iluminacji. Teoria iluminacji łączyła się teorią przed.............................. każdy mógł doświadczyć łaski Bożej tylko Ci którzy zostali wybrani przez Boga.
26. Determinizm i indeterminizm
Determinizm jednorazowy i probabilistyczny
Determinizm - pogląd , uznający zasadę prawidłowości przyczynowego uwarunkowania wszystkich zjawisk ( przyrody , rozwoju społeczeństw, ludzkiego działania) przyjmujący istnienie zależności między nami.
Indeterminizm - pogląd nie uznający prawidłowości (przyczynowego uwarunkowania) wszelkich zjawisk.
27. Koherencyjna teoria prawdy.
Definiuje prawdę jako zgodność myśli między sobą. Decydującym kryterium jest zgodność tego twierdzenia z innymi twierdzeniami przyjętymi; zgodność polegająca na tym , że nie popada ona z nimi w sprzeczności i daje się harmonijnie włączyć w system, który one tworzą. Zgodność danej myśli z twierdzeniami ,za którymi opowiada się doświadczenie.
28. Pragmatyczna teoria prawdy.
Zgodność z tym co pożyteczne , pragnatyzm postuluje praktyczny sposób myślenia i działania oraz metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczanych. Doświadczenia pojmuje jako proces przystosowanego współdziałania organizmu i rzeczywistości; za kryterium prawdy uznaje użyteczność , uzależnienie prawdziwości twierdzeń od ich praktycznych skutków.
29. Konflikt pracy i kapitału w filozofii społecznej K. Wojtyły
Problem pracy został przedstawiony na gruncie konfliktu, jak i wraz z rozwojem przemysłu ujawnił się pomiędzy "światem pracy" a "światem kapitału" - to znaczy pomiędzy wąską, ale bardzo wpływową grupą właścicieli i posiadaczy środków produkcji a szeroką rzeszą ludzi tych środków pozbawionych, natomiast uczestniczących w procesie produkcji wyłącznie przez pracę. Konflikt o jakim mowa wyrósł z takich sytuacji , w których robotnicy "świat pracy" oddawali swoje siły do dyspozycji grona przedsiębiorców podczas gdy oni kierując się zasadą najwyższego zysku usiłowali ustanowić możliwie najniższe wynagrodzenie za pracę wykonaną robotników.
30. Pojęcie pozytywizmu
Kierunek filozoficzny powstały we Francji w XIX wieku według którego nauka powinna zajmować się badaniem pewnych i ścisłych faktów i wzorcować się na metodach przyrodoznawstwa.
31. Pojęcie egzystencjalizmu
Współczesny kierunek filozoficzny , zagadnienie którego przedmiotem badań filozofii są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej i odpowiedzialnej, co stwarza poczucie "lęku i beznadziejności istnienia". Dwa jego motta to: ateistyczny i teistyczny.
32. Hedonizm wg Epikura
Doznajemy przyjemności już wtedy, gdy nie odczuwamy cierpienia. Nie trzeba zatem szukać przyjemności, wystarczy unikać przykrości i bólu. Rozum zaleca właśnie wybór przyjemności duchowych, chociaż nie różnią się one jakościowo od cielesnych.
33. Znaczenie Epikureizmu
Epikureizm stawiał przed sobą dwa zadania, które uważał za szczególnie ważne:
1- teoretyczne wyjaśnienie świata przyrody wraz z przynależnym doń człowiekiem
2- dostarczenie człowiekowi opartej na tym wyjaśnieniu koncepcji życia.
Celem tej filozofii było zapewnienie ówczesnemu człowiekowi spokoju i szczęścia, wolnego od wszelkich niepokojów i kłopotów.
34. Istota stoicyzmu.
Myślą przewodnią filozofii stoickiej była chęć znalezienia i opracowania podstaw moralnych dla ówczesnego człowieka. Stoicy poszli jednak dalej od cyników i swą etykę oparli przede wszystkim na wiedzy. Mądrość postępowania ludzkiego miała wg nich źródła w znajomości spraw boskich i ludzkich, filozofia zaś stanowiła sztukę i umiejętność praktycznego stosowania tej wiedzy.
35. Czym jest zło wg św. Augustyna?
Świat posiada w sobie zło fizyczne i moralne. Zło fizyczne jest uwarunkowane materią ,która przesłaniając w rzeczach ich pierwowzory boże powoduje w nich takie czy inne braki, przynależne im z racji jedności, porządku i harmonii istnienia, kategorii przysługujących każdemu bytowi. Zło moralne pochodzi ze sprzeciwu woli bożej i jest udziałem człowieka, który swoja wolą, może niszczyć porządek i harmonię istnienia ustaloną przez wolę najwyższą.
36. Pojęcie tomizmu
System teologiczno-filozoficzny stworzony przez św. Tomasza z Akwinu w XIII wieku stanowiący jedną z filozoficznych podstaw religijnych , moralnych i społecznych katolicyzmu. W XIV i XV wieku był główną ostoją scholastyki i najbardziej konsekwentnym przeciwnikiem humanizmu.
37. Teoria oczywistości Kartezjusza jako nieklasyczna definicja prawdy.
Chcąc zbudować ścisły i pewny system filozoficzny sądzi on, że w tym celu trzeba wyszukać twierdzenie co do którego nikt nie miałby żadnej wątpliwości , które każdy mógłby z oczywistością przyjąć za prawdziwe. Tym twierdzeniem ma być słynna formuła cogitto ergo sum ( myślę więc jestem),przyjęta przez Kartezjusza na zasadzie ewidencji jako niewątpliwe podstawowe twierdzenie filozoficzne. Kartezjusz powiada "prawdą jest to, co jasno i wyraźnie pojmuje". Próbując bliżej wyjaśnić oczywistość Kartezjusz odwołuje się tutaj do innych przeżyć psychicznych, do poczucia jasności i wyrazistości.
38. Dualizm duszy i ciała u Kartezjusza
Ciało i dusza jako dwie przeciwstawne sobie substancje, to nie tylko różne pojęcia ale i różne rzeczy. Dusza nie ma w sobie nic z rozciągłości a ciało nic z myślenia. Są to dwie całkowicie różne substancje i na nich zradza się dualizm również w zakresie świata rzeczywistości.
39. Istota i sens sceptycyzmu metodologicznego Kartezjusza
Sceptycyzm metodologiczny podaje w wątpliwość całą dotychczasową wiedzę po to, by dojść do tego co jest absolutnie pewne i niewątpliwe i na tym oprzeć nową filozofię. Odrzuca więc złudzenia zmysłów, nie dowiedzione racje wynikające z fałszywych mniemań ogółu, złudzenia marzeń sennych i wreszcie pochlebne mamidła jakiegoś złego i podstępnego demona.
40. Kartezjusza natywistyczna teoria idei.
Kartezjusz rozróżnia 3 rodzaje idei: wrodzone, nabyte i utworzone przez nas samych. Idee wrodzone są niezależne od świata zewnętrznego przynależą wyłącznie duszy i umysłowi i dlatego są proste , jasne i wyraźne. Idee nabyte pochodzą z doświadczenia a należą do nich pojęcia ogólne. Idee przez nas samych utworzone są pojęciami skonstruowanymi na podstawie idei wrodzonych i nabytych jak np. idea sfinksa. Idee jako przedstawienia umysłowe są zawsze prawdziwe.
41. Przedstawienia transcendentalne u Kanta.
Kant rozpoczyna od wykazania jak jest możliwa niezależna od doświadczenia, czysta matematyka. Matematyka określa empiryczne spostrzeżenia zmysłowe za pomocą form umysłowych , które dostarczają poznaniu pojęć ogólnych i koniecznych. Przestrzeń i czas są czymś jednym i poza empirycznym . Dlatego w doświadczeniu przestrzeń i czas są czymś realnym , ujmowane zaś transcendentalnie- są idealnymi formami umysłu.
42. Sądy a priori i sądy a posteriori
Kant dzieli sądy na priori ( niezależne od doświadczenia, a zależne tylko od umysłu) i na posteriori (empiryczne, czyli zależne od doświadczenia).
43. Sądy analityczne i syntetyczne
Sądy analityczne- to znaczy takie , których orzeczenie jest zawarte w podmiocie i da się wyprowadzić z jego analizy (np. wszystkie ciała są rozciągłe).
Sądy syntetyczne- czyli takie, których orzeczenie nie jest zawarte w podmiocie i nie da się zeń wyprowadzić, a jednocześnie coś nowego podmi...
gusko_i