Zrozumieć chemię - konferencja PTChem w Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku (2007).pdf - PTChem oddział w Gdańsku - materiały konferencyjne (wybór) - morefaya2006

ZROZUMIEĆ CHEMIĘ

CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI

W GDAŃSKU

ul. GEN. J. HALLERA 14

80-401 GDAŃSK

5 czerwca 2007 r.

Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska

ul. G. Narutowicza 11/12 , 80-952 Gdańsk

http://www.pg.gda.pl/chem

Wydano za zgodą:

Rektora Politechniki Gdańskiej

Projekt okładki:

Krystyna Grzybowska

Redaktorzy:

Bożena Zabiegała

Monika Gdaniec-Pietryka

Jacek Namieśnik

Korekta:

Agnieszka Sagajdakow

Bożena Zabiegała

Recenzenci pracy:

prof. dr hab. inż. Irena Baranowska

prof. dr hab. inż. Maciej Jarosz

prof. dr hab. Jerzy Siepak

Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej pracy objęta prawami autorskimi

nie może być reprodukowana za pomocą żadnych środków - graficznych, elektronicznych

lub mechanicznych - lub wykorzystywana w żadnej postaci bez pisemnej zgody wydawcy.

Druk: “WIB”, Piotr Winczewski, ul. J. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk

ISBN: 978-83-922424-8-2

HONOROWY PATRONAT

JEGO MAGNIFICENCJA REKTOR POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ

prof. dr hab. inż. Janusz Rachoń

ORGANIZATORZY KONFERENCJI

CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI

ul. Gen. J. Hallera 14, 80-401 Gdańsk

Mirosława Janowska

Jolanta Sawicka

POLSKIE TOWARZYSTWO CHEMICZNE

ODDZIAŁ GDAŃSK

Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska

ul. G. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk

Bożena Zabiegała

Jolanta Sawicka

Jacek Namieśnik

WYDZIAŁ CHEMICZNY, POLITECHNIKA GDAŃSKA

ul. G. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk

Bożena Zabiegała

Monika Gdaniec-Pietryka

Jacek Namieśnik

NAUCZYCIELE CHEMII

Alicja Cała - X Liceum Ogólnokształcące, Gdynia

Halina Cybula- XII Liceum Ogólnokształcące, Gdańsk

Honorata Jurasz- IV Liceum Ogólnokształcące, Gdańsk

Halina Kosińska - I Liceum Ogólnokształcące, Gdynia

Lucyna Kimmel - X Liceum Ogólnokształcące, Gdańsk

Katarzyna Wrzeszcz-Barbasiewicz - Zespół Szkół Hotelarsko-Gastronomicznych, Gdynia

Zrozumieć Chemię

TYTUŁEM WSTĘPU

MEANDRY CHEMII

Aleksander Kołodziejczyk

Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska

ul. Gabriela Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk

W powszechnym mniemaniu chemia wyrosła z alchemii. W rzeczywistości chemia

jest znacznie starsza, liczy sobie tysiące lat i powstała, podobnie jak medycyna, fizyka,

biologia, a także astronomia w wyniku obserwacji, analizowania i naśladowania zjawisk

napotykanych w życiu codziennym przez ludzi żyjących w starożytności. Tak zrodziły się

typowo eksperymentalne nauki, a ich rozwój wspomagała wzajemna stymulacja. Szczególny

wpływ na chemię wywarła fizyka. Wykorzystanie i kojarzenie zjawisk z obu tych dziedzin

doprowadziło do cennych wynalazków, co można zaprezentować chociażby na przykładzie

prostej lampki oliwnej.

Lampka oliwna (kaganek) należy do najstarszych znanych

i stosowanych urządzeń. Powstała poprzez skojarzenie reakcji chemicznej

(utleniania - spalania) z oddziaływaniami fizycznymi takimi, jak, np. siły

kapilarne. Skonstruowana w dalekiej starożytności służyła jako bezpieczny

iluminator wielokrotnego użytku; była znacznie bezpieczniejsza w porównaniu ze smolnymi

szczapami - łuczywami, których użycie w pobliżu materiałów łatwopalnych stanowiło

poważne zagrożenie. Do skonstruowania lampki oliwnej nie wystarczyła wiedza, że olej jest

palny. Potrzebne było również spostrzeżenie, że nasączona nim tkanina nie ulega zniszczeniu

w trakcie palenia, zachowuje trwałość przez długi czas, ponieważ spala się głównie olej

zaadsorbowany na jej włóknach. Tak odkryto knot. Kolejne zjawisko, jakie wykorzystano

w konstruowaniu lampki oliwnej to wznoszenie się oleju w górę tkaniny po zanurzeniu jej

jednego końca w oleju. Ponadto, lampkę oliwną poprzedziło opanowanie innych umiejętności,

chociażby pozyskiwanie oliwy z oliwek czy formowanie odpowiednich naczyń. Nikt

wówczas nie rozumiał zasady działania lampki, nie mówiąc o przemianach chemicznych

w trakcie spalania. Do korzystania z kaganka ta wiedza była niepotrzebna, ale jej brak

hamował szersze zastosowanie reakcji spalania. Dociekliwa natura zmuszała jednak

ludzkość do wyjaśnienia niezrozumiałych rzeczy. Od dawna zgłębiano zjawisko palenia

i formułowano różne hipotezy. Trudno policzyć ile wieków, a nawet tysiącleci upłynęło

od wynalezienia lampki oliwnej, do czasu, kiedy w 2. połowie XVIII w. Antoine Laurent

de Lavoisier obalił teorię flogistonu przedstawiając racjonalną teorię spalania i wyjaśniając

w nim rolę tlenu. Teoria spalania nie tylko zaspokoiła ludzką ciekawość, ale stała się

zaczynem kolejnych wynalazków, w tym silników spalinowych.

Przez tysiąclecia rozwój chemii był nadzwyczaj powolny, głównie

z powodu braku zrozumienia wielu procesów. Całe pokolenia praktycznie

nie wnosiły nic nowego. Przyspieszenie nastąpiło dopiero w średniowieczu,

kiedy to z chęci bogacenia się powstała alchemia . Jej głównym celem było odkrycie kamienia

filozoficznego umożliwiającego przekształcanie ołowiu w złoto, wynalezienie

panaceum - leku na wszystkie choroby, a także eliksiru młodości zapewniającego wieczną

młodość. Alchemicy nie osiągnęli tych celów, ale poprzez rozpoznanie wielu zależności

w trakcie przemian substancji położyli podwaliny po współczesną chemię. Dopiero kilka

wieków później fizycy dokonali przekształcenia jednych pierwiastków w inne, nawet

w takie,które nie występują w przyrodzie. Wyjaśniono przy tym przyczyny, dlaczego

alchemikom nie udało się zamienić ołowiu w złoto.

Zrozumieć chemię - konferencja PTChem w Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku (2007).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: