ISTOTA ANALIZY EKONOMICZNEJ
ANALIZA EKONOMICZNA –działalności gospodarczej –jest to zespół czynności badawczych dotyczących jej wyników rzeczowych i finansowych stanu ekonomicznego i pozycji na rynku oraz organizacji procesów i metod działania
POJĘCIE analizy ekonomicznej –odnosi się do metody badania naukowego ,które polega na rozłożeniu badanego przedmiotu lub zjawiska na części składowe w celu wykrycia składników przyczyniających się do kształtowania się danego podmiotu lub zjawiska
CEL analizy ekonomicznej- przygotowanie odpowiednich informacji stanowiących podstawę do podejmowania decyzji gospodarczych
ANALIZA powinna pozwolić
-ustalić czy dotychczasowa działalność przyniosła zamierzone efekty- /analiza ex post – przeszłości/
-określić kierunki i sposoby doskonalenia dalszej działalności /analiza ex aute- przyszłość/
PRZEDMIOTEM analizy ekonomicznej –są zjawiska oraz procesy gospodarcze we wszystkich sferach przedsiębiorstwa występujące zarówno w jego obrębie jak i w otoczeniu
W szczegółowym ujęciu przedmiotem analizy mogą być
-wyniki finansowe działalności
-wyniki materialne działalności /wielkość produkcji ,obrót ,usługi/
-koszty działalności –/szczegółowy obszar badania –szukanie oszczędności/
-gospodarka zasobami ludzkimi
-gospodarka środkami trwałymi
-gospodarka środkami obrotowymi
CECHY analizy
-operatywność- służą do podejmowania określonych decyzji , wyniki analizy we właściwym czasie ,ujęciu czasu , obszaru
-konkretności –wnioski powinny być konkretne a wnioski były ukierunkowane
-elastyczność- winno uwzględniać zmieniające się otoczenie /zmiany cen/
-dynamika-przeprowadzona analiza obejmuje dłuższe okresy –minimum 3 lata bierzemy do analizy/
ZADANIA analizy ekonomicznej
-umożliwia zapoznanie się z zadaniami działalności gospodarczej i ich realizacją / ustala rezultaty wykonania produkcji od strony rozmiaru działalności jakości asortymentu i terminowego wykonania/
-umożliwia zapoznanie się ze stanem ekonomicznym czynników produkcji i metodami gospodarowania/ ustala stan bazy wytwórczej lokalizację zakładów wytwórczych ,wielkość pomieszczeń ,wyposażenie techniczne ,stan zapasów ,stan załogi , i jej strukturę kwalifikacje pracowników wykorzystanie czasu pracy oraz wynagrodzenie za pracę/
-umożliwia zapoznanie się z wynikami finansowymi działalności /ustala poziom i zmiany kosztów własnych , wysokość przychodów ze sprzedaży oraz poziom wyniku finansowego/
-umożliwia porównanie działalności analizowanego podmiotu gospodarczego z działalnością innych przedsiębiorstw /ustala konkurencyjność przeds. w branży/
ANALIZA EKONOMICZNA
1-analiza makroekonomiczna / jest to szersza analiza/
2-analiza mikroekonomiczna /jest to węższa analiza/
a)analiza techniczno-ekonomiczna
-analiza zatrudnienia-analiza gospodarowania materiałami
-analiza gospodarowania środkami trwałymi
b) analiza finansowa
-analiza przychodów-analiza kosztów
-analiza wyniku finansowego
ETAPY badań analitycznych
-przygotowanie materiałów źródłowych-/jest to bardzo istotne/
-właściwe prace analityczne w zakresie analizy strukturalnej i przyczynowej
-opracowanie i prezentacja wyników analizy
opisowa liczbowa graficzna czytelna jasna przejrzysta logiczna uzasadniona
liczbowa-sytuacja majątkowa źródła finansowania dla 3 lat długookresowe –formy tabelek
szeregi liczbowe ,graficzne-wykresy –liniowe kołowe słupkowe
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE wykorzystywane na potrzeby analizy
1- ewidencyjne--dokumentacja pierwotna stanowiąca podstawę zapisów z urządzeń ewidencyjnych /asygnaty kasowe dowody magazynowe, raport dzienne/
-zapisy dokonywane w analitycznych i syntetycznych urządzeniach ewidencyjnych /konta, rejestry zapisy na dyskietkach
-sprawozdawczość oparta na tych zapisach i stanowiąca uogólnienie ich treści
2-pozaewidencyjne-dane postulowane a zwłaszcza plan finansowy kalkulacje wstępne i kosztorysy
-wyniki poprzednich prowadzonych analiz
-materiały z przeprowadzonych kontroli i rewizji
-uzyskane materiały dotyczące przeds krajowych i zagranicznych
-źródła prawne szczególnie z zakresu prawa gospodarczego
RODZAJE ANALIZ sporządzonych w przedsiębiorstwie
1/przeznaczenie analiz
-analiza zewnętrzna -analiza wewnętrzna
2/czas którego analizy dotyczą
-analiza retrospektywna /expo- ubiegła/
-analiza bieżąca- -analiza prospektywna /przyszła/
3/ zastosowane metody badawcze
-analiza funkcjonalna/ firma –przeds to komórki –odrębne analizy np. zatrudnienie/
-analiza kompleksowa - /dotyczy całośći firmy jako całego organizmu/
-analiza decyzyjna- / konkretne decyzje/
4/ szczegółowe opracowania
-analiza ogólna -analiza szczegółowa
UŻYTKOWNICY analizy ekonomicznej
-inwestorzy potencjalni i istniejący
-właściciele przeds. i osoby nim zarządzające
-instytucje finansujące działalność przeds . / banki firmy leasingowe/
-instytucje naukowe
-pracownicy przedsiębiorstwa
METODY analizy ekonomicznej
1/ ogólne
-metoda dedukcji naukowej / od ogółu do szczegółu/
-metoda indukcji naukowej /od czynników wyprzedzających efekty /
-metoda redukcji / założenie przyjmuje się tezę albo zaprzecza , analizuje się albo potwierdza ewentualnie obala/
2/ szczegółowe
-analiza porównawcza- /jest 1 metoda/
-analiza przyczynowa /metod badawczych jest wiele/
W ANALIZIE PORÓWNAWCZEJ DANE MUSZĄ BYĆ PORÓWNYWALNE / do analizy zawsze 3 lata /
Zmiany /zakłócenia/ w porównywaniu wskaźników
-zmiany metodologiczne/ odmienna treść lub budowa wskaźników- np. rentowność majątku –relacja zysku do wartości aktywów/
-zmiany finansowe /cenowe –związane z inflacją denominacja pieniądza ,wymiana zł na euro/
-zmiany organizacyjne/ z organizacją nowych podmiotów –fuzja przeds
-zmiany rzeczowe /przedmiotowe /- w przedmiocie działalności wytwarzania
Kierunki porównań
a)-w czasie –co najmniej 3 lata – wskaźniki dynamiki –proste łańcuchowe
proste gdy badamy 3,5 lat –jaka zmiana zjawiska wystąpiła
łańcuchowe nasilenie zjawiska –kiedy wystąpiło zjawisko
b)-w przestrzeni porównujemy podmioty gospodarcze
-wewnętrzny -filie oddziały tego samego przeds
-zewnętrzny
c)-planowane –wielkości planów
ANALIZA PRZYCZYNOWA – jest pogłębieniem analizy porównawczej- chodzi tutaj o
-określenie czynników oddziałujących na objęty badaniem wskaźników ekonomicznych
-obliczenie wielkości wpływu poszczególnych czynników na odchylenia wynikające z uprzednich porównań / na zmiany badanego zjawiska/
OKREŚLENIE CZYNNIKÓW następuje w drodze logicznego rozumowania dzięki obserwacji przebiegu procesów gospodarczych i ich znajomości/
Należy uchwycić jakie elementy składowe mają wpływ na kształtowanie się wskaźników np.
Koszty własne= ilość produkcji X koszt jednostkowy
METODA KOLEJNYCH PODSTAWIEŃ –polega na tym że kolejno bada się wpływ poszczególnych czynników eliminując wcześniej badane
Logiczne uzasadnienie kolejność podstawienia czynników w
-metodzie kolejnych podstawień-w 1 –kolejności podstawiane są czynniki ilościowe -a dopiero po ich wyczerpaniu czynniki wartościowe/ ceny koszty/
-przy rozpatrywaniu czynników ilościowych w 1 kolejności rozpatruje się czynniki pierwotne /liczba zatrudnienia/ -a następnie czynniki pochodne/ średni czas pracy jednego zatrudnionego/
-przy rozpatrywaniu czynników wartościowych /wyniku finansowego/ w 1 kolejności analizuje się wpływ cen sprzedaży a w następnej wpływ kosztów jednostkowych
ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIEBIORSTW- obejmuje wstępną dokumentów finansowych i analizę wskaźnikową
Analiza wstępna- dotyczy i obejmuje analizy dynamiki i struktury danych zawartych w dokumentach finansowych i określenia na tej podstawie zmian zachodzących w przeds.
Bilans przeds. –zestawienie aktywów –środków gospodarczych i pasywów źródeł ich finansowania
AKTYWA –kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości ,powstałe w wyniku przyszłych zdarzeń ,które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych
KAPITAŁ- są to źródła finansowania majątku znajdującego się w dyspozycji przeds
1)kapitał /fundusz/ własny- tworzony przez jednostki zgodnie z obowiązującym prawem / kodeks spółek handlowych , prawo spółdzielcze, ustawa o przeds państwowych/
powstaje wskutek
-wniesienia przez właściciela / założyciela / określonych wartości pieniężnych lub rzeczowych i utworzenia w ten sposób kapitału powierniczego / podstawowy zakładowy/
-gromadzenie części nadwyżki /zysku/ -kapitał zapasowy / stanowiący w pierwszej kolejności do pokrywania strat
2) kapitały obce –stanowią równowartość tej części majątku która nie jest finansowana kapitałami własnymi .Są one własnością wierzycieli ,którzy oddaja go do dyspozycji danego podmiotu na określony czas w zamian za odsetki
Kapitały obce występują w postaci
a) zobowiązań długoterminowych – a takim których termin wymagalności przypada po upływie roku są to :
-długoterminowe pożyczki -długoterminowe kredyty bankowe
-pozostałe zobowiązania długoterminowe –wobec innych jednostek i osób
b) zobowiązań krótkoterminowych
funduszy specjalnych
-zobowiązania krótkoterminowe –termin ich spłaty przypada w ciągu roku od dnia bilansowego /zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek/
-zobowiązania z tytułu dostaw i usług zobowiązania z tytułu podatków i wynagrodzeń
-fundusze specjalne –np. fundusz socjalny ,fundusz załogi na wypłatę premii i nagród
DYNAMIKA DANYCH BILANSU
-analiza dynamiki (analiza pozioma)
1 obliczanie wskaźników dynamiki
2 interpretacja wskaźników
3 analiza powiązań kapitałowo –majątkowych
Analiza dynamiki danych bilansu- rozpoczyna się od ogólnej sumy aktywów
Pozytywna tendencją jest umocnienie się kapitałów własnych przeds . im wyższe kapitały własne to lepsza kondycja firmy
PASYWA –źródła finansowania przeds
Funkcje które pełnią szczególnie kapitały własne to
-funkcja gwarancji –dla wierzycieli / w przypadku upadłości z zobowiązania będą pokryte /
-funkcja zabezpieczenia- dla przeds / podnoszą i utrzymują tzw kredyt zaufania/
-funkcja inicjatywna dla zarządu przeds –/kapitały własne nie są tak obłożone ograniczeniami jak kapitały obce –które są udzielane tylko na określone cele/
ZŁOTA REGUŁA FINANSOWA – analiza powiązań kapitałowo- majątkowych / majątek trwały powinien być finansowany kapitałem własnym/
ANALIZA WSTĘPNA -RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT
WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT OBEJMUJE
-ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentujących przychody ze sprzedaży koszty ,wynik finansowy w kolejnych latach badanego okresu
badanie struktury przychodów i kosztów
-badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi kategoriami wyniku finansowego
WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT –w rachunku zysków i strat wyodrębniono 4 grupy przychodów:
-przychody ze sprzedaży produktów towarów i materiałów
-pozostałe przychody operacyjne
-przychody finansowe
-zyski nadzwyczajne
Badanie struktury przychodów sprawdza się do ustalenia udziałów poszczególnych grup przychodów w przychodach ogółem .Największy udział będą miały przychody z podstawowych statutowej działalności przedsiębiorstwa
-wymienionym grupom przychodów odpowiadają koszty ich uzyskania . są to:
-koszty sprzedanych produktów towarów i materiałów
-pozostałe koszty operacyjne
-koszty finansowe
-straty nadzwyczajne
Badanie struktury kosztów sprowadza się do ustalenia udziału wymienionych grup kosztów w kosztach ogółem
WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻŃYCH
Wstępna analiza sprawozdania z przepływów pieniężnych powinno przede wszystkim
-identyfikować podstawowe źródła środków pieniężnych i sposoby ich wykorzystania
-pozwolić na ustalenie i ocenę poprawności zarządzenia przepływów pieniężnych
-sugerować główne kierunki szczegółowego badania analitycznego rachunku przepływów pieniężnych
WSTEPNA ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH OBEJMUJE
-analizę poziomą –która polega na badaniu zmian poszczególnych pozycji rachunku przepływów pieniężnych w czasie
-analizę pionową-która sprowadza się do badania struktury wpływów i wydatków .Analizę tę powinno się przeprowadzać dla 3-5 lat
Ogólna ocena rachunku zysków i strat
Przeprowadzana jest w przekroju poszczególnych rodzajów działalności:
-operacyjnej
-finansowej
-nadzwyczajnej.
Ustala się różnice między danymi obejmującymi okres sprawozdawczy i okres poprzedni w wielkościach absolutnych w postaci wskaźników dynamiki.
Badanie dynamiki danych rachunku zysków i strat pozwana ustalić ogółem źródła osiągniętego wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
Wzrost lub spadek zysku netto wiąże się bowiem ze zmianami poszczególnych rodzajów wyniku finansowego oraz czynników na nie oddziaływujących.
Analizując cały dokument
I- badamy analizę struktury danych w rachunku zysków i strat –polega na określeniu udziału poszczególnych pozycji tegoż rachunku w przypadkach ze sprzedaży /przychody to 100% a sprzedaż w % ze sprzedaży określa się dominujące koszty/- porównuje się z roku na rok
II- badamy analizę rachunku zysków i strat z wyodrębnieniem osobno grupy przychodów i zysków nadzwyczajnych a także strat i strat nadzwyczajnych
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH –informuje o przepływie środków pieniężnych w każdym z 3 rodzajów działalności przeds.
a)operacyjne-istota działalności ,świadczą
b)inwestycyjna-zakup i sprzedaż składników majątku trwałego
c)finansowa-to pozyskiwanie i strata emisja akcji ,przychody z emisji akcji wpływy i wydatki wartość netto
Główne elementy rachunku z przepływów pieniężnych
A-przepływy śr. pieniężnych z działalności operacyjnej
B- przepływy śr. pieniężnych z działalności inwestycyjnej
C-przepływy śr. pieniężnych z działalności finansowej
D-przepływy pieniężne netto= (A +/+-B/+-C)
E-bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych w tym zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic końcowych
F- środki pieniężne na początek okresu
G- środki pieniężne na koniec okresu (F+/+-D)
Rachunek przepływów pieniężnych –może być sporządzany metodą –bezpośrednią i pośrednią. Do roku 2002 stosowana tylko metoda ? , obecnie można spr tą i tą
- bezpośrednia- metoda polega na tym że w każdym rodzaju działalności określa się wpływy i wydatki
- pośrednia- polega na tym że wpływy i wydatki określane są dla działalności inwestycyjnej i finansowej w działalności operacyjnej –saldo przepływów netto oblicza się korygując wynik finansowy przeds.
ANALIZA WSKAŹNIKOWA – jest metodą badawczą która polega na wykorzystaniu różnego rodzaju wskaźników w ocenie funkcjonowania przeds.
Wskaźniki –są to relacje pewnych liczb –określonych wielkości ,odnalezienie relacji ,mają określone przedziały ,interpretacje , jest ich bardzo wiele
Główne grupy wskaźników
1/wsk .płynności finansowej- inf o możliwości regulowania jego zobowiązań w terminie jego zobowiązań bieżących
2/wsk .wypłacalności /wsparcie finansowe/ -inf. o regulowaniu przez przeds. całości jego zadłużenia
3/wsk. rentowności –inf. o efektywności gospodarowania ,są odniesieniem zysku do wybranych wielkości
4/wsk. sprawności działania- nz wsk obrotowości – inf. nas o efektywności wykorzystania czynników produkcji jak szybko odnawiane są zapasy w przeds ,regulowane zobowiązania ,jak następnie wpływają należności
5/wsk. rynku kapitałowego- dotyczą przeds uczestniczące w rynku kapitałowym –inf o efektywności tych przeds.o ich korzyściach inwestowania w akcje przeds.
ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ –
PŁYNNOŚĆ FINANSOWA-to zdolność przeds. do bieżącego regulowania zobowiązań Ocena płynności pozwala odpowiedzieć na pytanie czy firma jest w stanie spłacić swe bieżące zobowiązania / wymagane w ciągu jednego roku/ swymi bieżącymi aktywami , a więc takimi które mogą być szybki zamienione na gotówkę
-wskaźnik bieżącej płynności finansowej = aktywa bieżące/ zobowiązania bieżące
-aktywa bieżące =aktywa obrotowe należności krótkoterminowe powyżej 12 m-cy – krótkoterminowe rozliczenia między okresowe
- zobowiązania bieżące =zobowiązania krótkoterminowe-zobowiązania krótkoterminowe powyżej 12 m-cy
Ilustruje ile razy aktywa bieżące pokrywają zobowiązania bieżące .Zadawalający poziom wskaźnika płynności bieżącej mieści się w granicach 1,2- 2,0 co ozn. że zachowanie równowagi finansowej firmy aby wielkość aktywów bieżących była dwa razy większa niż kwota bieżących pasywów ,przy czym minimum bezpieczeństwa finansowego określa poziom wskaźnika równy –1,2
-wskaźnik podwyższonej płynności –tzw wskaźnik szybki
=aktywa bieżące-zapasy/ zobowiązania bieżące
Wskaźnik ten pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności
Wskaźnik wynoszący 1,0 jest satysfakcjonujący i pokazuje że przeds. może szybko sprostać bieżącym zobowiązaniom
-kapitał obrotowy w dniach= kapitał obrotowy/ sprzedaż netto x 360 dni
Wskaźnik ten określa liczbę dni obrotu na jaką wystarcza kapitał obrotowy.
-wskaźnik obrotu zapasami= sprzedaż netto/ średni stan zapasów
Wskaźnik obrotu –rotacja zapasów udziela odpowiedzi –ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi odnowienie stanu zapasów
-wskaźnik rotacji należności= sprzedaż netto/ średni stan należności Wskaźnik ten określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności .Wg standardów zachodnich wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7,0- 10,0
Jeżeli wskaźnik ten jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może ozn. że w stosunku na ogólnie przyjętych norm przeds. zbyt długo kredytuje swoich klientów , co świadczy o tym że środki pieniężne są zbyt długo zamrożone w należnościach.
-okres płacenia zobowiązań w dniach= średni stan zobowiązań /sprzedaż netto X 360
Relacja ta wskazuje jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przeds. Im czas ten jest dłuższy ,tym mniejsze są potrzeby w zakresie kapitału obrotowego Porównując go z warunkami sprzedaży oferowanymi odbiorcom możliwe jest określenie czy firma zdolna będzie do zapłacenia swoich zobowiązań kiedy nadejdzie termin ich płatność
PRZYCZYNY TRUDNOŚCI PŁATNICZYCH
-zaleganie przez odbiorców z zapłatą za wyroby ,roboty lub usługi
-zaangażowanie środków w zapasach nadmiernych lub nowej
-zaangażowanie środków w zapasach zbędnych lub trudno zbywalnych
-występowanie znacznych roszczeń spornych i wątpliwych
-trudno ściągalne nadpłaty dokonane dostawcom, nie rozliczone zaliczki pracownicze nadpłaty zobowiązań wobec budżetu i instytucji ubezpieczeniowych, deficytowość bieżącej działalności gospodarczej
WSKAŹNIKI INFORMUJĄCE O ZADŁUŻENIU PRZEDSIĘBIORSTWA – wskaźniki wspomagania /wsparcia finansowego/
Analiza zadłużenia pozwala ocenić politykę finansową przeds i i jest to analiza struktury finansowej Wskaźniki służące do oceny ZADŁUŻENIA można podzielić na grupy:
WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA PRZEDS
1-wskażnik ogólnego zadłużenia- =zobowiązania ogółem /aktywa ogółem x100
Obrazuje on strukturę finansowania majątku .określa udział zobowiązań czyli kapitałów obcych w finansowaniu majątku przeds. Zbyt wysoki świadczy o dużym ryzyku finansowym informując jednocześnie iż przeds może utracić zdolność do zwrotu długów Wg standartów zachodnich w firmie w której nie została zachwiana równowaga pomiędzy kapitałem obcym a kapitałem własnym wskaźnik ten powinien być w przedziale –0,57-0,67
2-wskaźnik zadłużenia kapitału własnego =zobowiązania ogółem/kapitał własny x100
Określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego czyli możliwości pokrycia zobowiązań kapitałami własnymi .Wielkość od wielkości przeds bezpieczny poziom -0,5
3-wskaźnik pokrycia obsługi długu= zysk brutto +odsetki/ raty kapitałowe +odsetki > 1
Minimum 1,2
WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI-3 podstawowe wskaźniki maja swoje roszczenie
1-wskaźniki rentowności i sprzedaży netto= zysk netto/przychód ze sprzedaży
sloneckox