Ściana skalna w Radkowie.pdf

Œciana skalna w Radkowie

Lokalizacja:

województwo dolnoœl¹skie

powiat k³odzki

gmina Radków

miejscowoœæ Radków

Region geograiczny:

Sudety z Przedgórzem Sudeckim

Sudety Œrodkowe

Obni¿enie Œcinawki

5698

Jednostka geologiczna:

Sudety Œrodkowe

niecka œródsudecka

Kudowa Zdrój

3598

3600

W otulinie Parku Narodowego Gór Sto³owych znajduje siê

obiekt geologiczny, którym jest œciana skalna na po³udniowym

zboczu wzgórza Guzowata (501 m n.p.m.). Stanowi ona frag-

ment lewego brzegu doliny niewielkiego potoku zbieraj¹cego

wody ze stromych zboczy granicznego grzbietu pomiêdzy

Suchym Vrchem a Bia³¹ Ska³¹. Ta malownicza krawêdŸ

morfologicza, zwana Progiem Radkowa, wyznacza pó³nocno-

wschodni¹ granicê Gór Sto³owych. Obiekt po³o¿ony jest nad

zalewem radkowskim ok. 2 km od centrum Radkowa i 0,5 km

od szosy ³¹cz¹cej t¹ miejscowoœæ z Kudow¹.

Penetruj¹c strome zbocze na d³ugoœci ok. 1 km

obserwowaæ mo¿na urozmaicon¹ morfologicznie, fragmen-

tami prawie pionow¹ œcianê skaln¹ o charakterystycznej

brunatno-czerwonej barwie, osi¹gaj¹c¹ nawet do 15 metrów

wysokoœci. Jej poszczególne fragmenty dokumentuj¹ jedno-

znaczny zwi¹zek pomiêdzy budow¹ geologiczn¹ a przebiegiem

procesów morfotwórczych i ich ska³kowymi produktami.

Procesy wietrzenia wykorzystuj¹ istniej¹cy w górotworze

system regularnych, wyraŸnych spêkañ, które stanowi¹ do-

godne drogi penetracji i oddzia³ywania czynników niszcz¹cych.

Przestrzenny uk³ad tych czêsto znacznie poszerzonych przez

wietrzenie spêkañ decyduje o wielkoœciach i kszta³tach

poszczególnych form niewielkich cypli i ostróg skalnych

rozdzielonych wciosami wnêk. Czytelny jest zwi¹zek spêkañ

ze zboczowymi ruchami masowymi. W wielu miejscach

zobaczyæ mo¿na zboczowe rozpadliny na zapleczu du¿ych,

odspojonych bloków skalnych. Znaczna iloœæ oberwanych,

miejscami du¿ych bloków rozrzucona jest wzd³u¿ ca³ego

podnó¿a. W czêœci œrodkowej œciany wnêkê amiteatralnej

niszy zajmuje stare osuwisko, które przemieœci³o w stronê

dna doliny znaczn¹ objêtoœæ materia³u skalnego.

Opisany próg morfologiczny stanowi¹cy rodzaj skal-

nej kuesty w warstwach wieku permskiego powsta³ po

usuniêciu warstw wieku kredowego w wyniku rozpoczêtych

ju¿ w trzeciorzêdzie intensywnych procesów wietrzenia i

erozji. Najprawdopodobniej erozja rzeczna, szybsza i efek-

tywniejsza w zniszczonych ska³ach strefy uskokowej, by³a

bezpoœredni¹ przyczyn¹ powstania tego progu skalnego.

Proil œciany buduj¹ ska³y, w których zapisane s¹ l¹dowe

warunki sedymentacji panuj¹ce w obszarze sudeckim w

okresie permu (299 – 251 mln lat). W klimacie gor¹cym

i suchym powstawa³y osady o charakterystycznych i typo-

wych dla permu czerwonawych barwach. Materia³ okru-

chowy znoszony by³ do tektonicznie obni¿anego obszaru

niecki œródsudeckiej z po³o¿onych na po³udniu obszarów

Ÿród³owych. W obrêbie niewielkich sto¿ków nap³ywowych

deponowane by³y zlepieñce, piaskowce zlepieñcowate i pia-

skowce z³o¿one z materia³u ziarnowego s³abo obtoczonego,

Ÿle wysortowanego i zwykle chaotycznie rozmieszczonego

w obrêbie s³abo czytelnych i bardzo grubych ³awic. Spoœród

grubszych ziarn w masie skalnej najlepiej widoczne s¹, nawet

z wiêkszej odleg³oœci, odcinaj¹ce siê ostro od czerwonawego

t³a skalnego bia³e otoczaki mlecznego kwarcu. Oprócz nich

w mniejszej iloœci wystêpuj¹ tak¿e otoczaki karboñskich

piaskowców, ³upków ilastych i krzemionkowych oraz me-

tamoriczne ³upki kwarcowe, fyllity, krystaliczne wapienie

i gnejsy. W wielu miejscach w masie ska³ wyodrêbniaj¹

siê ró¿nej wielkoœci elementy deformacyjnych struktur

sedymentacyjnych, tzw. p³atów deformacyjnych, bêd¹cych

pozwijanymi i przemieszczonymi fragmentami ³awic œwie¿o

zdeponowanego w permie osadu. W przekroju œciany w

wielu miejscach wystêpuj¹ te¿ w formie bu³, gniazd i socze-

wek ³¹cz¹cych siê zwykle w lity poziom o gruboœci od 10

do 30 cm, wapienie typu kalicze reprezentuj¹ce ró¿ne ich

genetyczne odmiany. S¹ to klasyczne wapienie pedogeniczne

– wapienie pochodzenia l¹dowego, bêd¹ce rodzajem wa-

piennych gleb tworz¹cych siê w klimacie pó³suchym. Poni¿ej

poziomu wk³adki wapiennej stawia siê licz¹c¹ 256 mln lat

granicê miêdzy czerwonym sp¹gowcem i cechsztynem

– wczesn¹ i póŸn¹ epok¹ permu.

Radków

Zawarte w obiekcie treœci geologiczne odznaczaj¹ siê

bardzo wysokimi walorami naukowymi i dydaktycznymi.

Pod Guzowat¹ mo¿na dojœæ z Kar³owa spod Szczeliñca

Wielkiego pieszym ¿ó³tym lub niebieskim szlakiem turystycz-

nym, a tak¿e przyjechaæ rowerem Miêdzynarodow¹ Tras¹

Rowerow¹ „Œciany”, poprowadzon¹ przez Góry Sto³owe

wzd³u¿ „Szosy Stu Zakrêtów”.

conditions of hot and dry climate the Kudowa massif along with

the Bystrzyca and the Orlice Mts. were subjected to an intensive

weathering which produced characteristic, red weathering,

crust. During heavy rainfalls the crust was eroded and huge al-

luvial fans were deposited in tectonically subsided Inner-sudetic

Trough. These events are recorded in the wall as reddish-brown

conglomerates, conglomeratic sandstones and sandstones com-

posed of poorly rounded and poorly sorted clastics randomly

distributed within the very thick but sometimes undistinguishable

beds. High-Fe, clayey-carbonate cement is responsible for high

hardness and compactness of the rocks. Very characteristic are

pebbles of white quartz, which can be observed along meters

of reddish conglomerate layers and dish structures, which are

rounded fragments of sediment, disrupted, folded and displaced

just after deposition. Such structures were produced by slump-

ing of fresh, water-saturated sediment. In the wall the horizon

of continental, caliche-type limestone noddles, nests and lenses

can be seen. These are carbonate soils formed in a semi-arid

climate. Below this horizon a boundary between Rotliegend

and Zechstein can be observed (256 Ma). The exposure is of

high scientiic and educational value. The proximity of touristic

infrastructure makes this site very attractive and worthy for

broad popularization.

Rock wall in Radków

The Gudzowata Hill (501 meters a.s.l.) is perfectly lo-

cated in the proximity of an exceptionally attractive Góry

Sto³owe (Table Mts.) National Park and close to numerous

touristic and bike trails. The rock wall was cut in the south-

ern slope of the hill, some 2 kilometers from the center of

Radków town, at the Radków reservoir. The value of the

site is much improved by the available infrastructure: hotel,

restaurant and large parking lot.

The sequence exposed in the wall provides information

about weathering processes, erosion and gravitational mass

movements, which inally shaped the rocks. Observations

undobtedly link morphogenesis with geological structure of

the area and with lithology of the rocks.

The wall is cut in Permian continental sediments. Under the

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego: J. Wojewoda (2005)

Autor fotograii: A. Joniec

Wybrana literatura: 2, 328, 416, 457

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: