PRAWO URZĘDNICZE
WYKŁAD I – 25.03.2011
Prawo urzędnicze – to przedmiot, który został stworzony przez naukę prawa pracy. Bada powiązania między prawem urzędniczym a prawem pracy. Ma na celu pewna teoretyczna refleksję przedmiotem, której jest analiza powiązań prawnych istniejących między osobami sprawującymi pewne funkcje publiczne a pracodawcą
Pracownik < --------------------------------------------------------------------------------------> Pracodawca
Ogół powiązań prawnych, które łączą te podmioty
To status prawny, który jest konstrukcja złożoną
Powiązania: - prawo pracy
- prawo administracyjne
- prawo samorządowe
Prawo urzędnicze to analiza powiązań prawnych. Bada powiązania prawne między pracownikiem a pracodawcą. Nie ma jednego aktu prawnego, który regulowałby status prawny osób które podlegają prawu urzędniczemu.
Każda z tych grup pracowniczych, która jest zaliczana do prawa urzędniczego posiada swoją odrębną regulacje prawną np. ustawa NIK, ustawa o służbach cywilnych, ustawa o służbach dyplomatycznych, ustawa o pracownikach samorządowych.
Są pewne cechy wspólne każdej z grup, które ją określają i cech tych nie posiada cały ogół ludzi podlegających prawu pracy.
Analiza regulacji prawnych pracowników samorządowych, największe skupisko jednostek samorządu terytorialnego jest na Śląsku oraz osoby zatrudnione na podstawie przepisów cywilnych czyli zatrudnione w administracji rządowej.
W 1990 r. reaktywowano samorząd terytorialny na poziomie gminnym. Jednym z problemów było to w jaki sposób powinny być uregulowane stosunki tych pracowników czy powinni podlegać prawu pracy. W 1998 r. to samo odbyło się w powiecie i województwie.
Powstało pytanie: W jaki sposób regulować stosunki pracy w JST ?
Odp. Na pewno nie powinni podlegać prawu pracy. Powstały dwie koncepcje:
I koncepcja – w okresie międzywojennym 1922 r. ustawa o państwowej służbie cywilnej. Uznano, że ta ustawa powinna być fundamentem nowej regulacji. Połączono regulację prawną służb państwowych i samorządowych niestety nie zdało to egzaminu.
II koncepcja – pracownicy samorządowi powinni mieć odrębną regulację prawną
Dwa argumenty do wprowadzenia odrębnej regulacji prawnej pracowników samorządowych:
1) Są zbyt duże różnice między zadaniami zrealizowanymi przez administrację państwową a administrację samorządową
2) Jest odrębność majątkowa pomiędzy administracją państwową a samorządową
Składniki administracji rządowej nie są składnikami administracji samorządowej (składniki majątkowe)
Administracja rządowa – składniki ze Skarbu Państwa
1990 – ustawa o pracownikach samorządowych. Zmiany w ustawie nastąpiły głównie z powodu:
- nowych regulacji
- nowych struktur
- zmian w Polsce
- wejściu Polski do UE
- zmiany koncepcji pracy pracowników samorządowych
Podział na koncepcję starą i nową
Stara koncepcja: pracownicy samorządowi to grupa fachowców od samorządu terytorialnego którzy mieli stabilizację zatrudnienia, są oni mianowani i służą każdemu swoją wiedzą niezależnie od wyników wyborów.
Nowa koncepcja: nowa ustawa, brak stabilizacji zatrudnienia, zamiast mianowania umowa o pracę.
Ustawa z 21.11.2008 o pracownikach samorządowych
Ustawa ta jest pragmatyką pracowniczą o charakterze otwartym tzn. że jest to taki akt prawny, który w sposób odbiegający od powszechnego prawa pracy ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przez ta grupę zawodową uregulowała stosunki pracy pracowników samorządowych. Nie jest to wyczerpująca regulacja prawna, ma ona charakter otwarty.
Zasada: Lex specialis derogat legi generali
Art. 5 i 43 KP
Do pracowników samorządowych stosujemy w pierwszej kolejności ustawę o pracownikach samorządowych a w drugiej kolejności Kodeks Pracy
Źródła samorządowego stosunku pracy:
- art. 9 KP, który stworzył system aktów regulujących stosunki pracy, występuje tu hierarchia choć akty te są powiązane treściowo i dynamicznie
- ustawa o pracownikach samorządowych – ma ona miejsce czołowe
- kodeks pracy – ma rangę ustawy, który reguluje stosunki pracy pracowników
Czy Kodeks Cywilny reguluje stosunki pracy pracowników samorządowych ?
Kodeks Cywilny reguluje stosunki pracy pracowników samorządowych dzięki stosowaniu konstrukcji prawnej tzw. piętrowego odesłania
Art. 300 KP stanowi podstawę do stosowania Kodeksu Cywilnego w stosunku pracy
Przesłanki do stosowania KC:
- musi wystąpić luka w prawie pracy
- zgodność prawa cywilnego z zasadami prawa pracy
Piętrowe odesłanie: strona prawna możliwości stosowania
Obok ustawy o pracownikach samorządowych i prawa pracy trzecim aktem rangi ustawy jest Kodeks Cywilny
Czy pakiet ustaw samorządowych stanowi źródła samorządowego stosunku pracy ?
Są to ustawy:
- o samorządzie terytorialnym (1990 r.)
- o samorządzie powiatowym (1998 r.)
- o samorządzie wojewódzkim (1998 r.)
Odp. Występuje tutaj defekt ustawowy i nie ma wyraźnego odesłania do tego pakietu, ale ustawa o samorządzie terytorialnym jest regulacją prawną sugerującą, że te akty są od siebie odizolowane.
Pakiet ten należy uznać za źródło samorządowe stosunku pracy. Przemawiają za to dwa argumenty:
1) w ustawie o pracownikach samorządowych jest wiele zwrotów ustawowych, które na gruncie ustawy o pracownikach samorządowych nie zostały uregulowane oraz zdefiniowane. Tymi zwrotami są :powiatowe jednostki organizacyjne, jednostki pomocnicze gminy. Zwroty te są jednak zdefiniowane w pakiecie samorządowym.
2) szereg obowiązków pracowników samorządowych jest określony w pakiecie ustaw samorządowych
Im wyższe miejsce w strukturze, tym więcej prawa samorządowego, a mniej prawa pracy.
Rodzaj wykonywanej pracy musi być określony aby powstał stosunek pracy.
Rodzaj wykonywanej pracy to składnik mający ogromne znaczenie
Wszystkie obowiązki pracownicze służą realizacji wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy
Art. 22 par. 1 KP
Pomimo tego, że do pakietu nie ma odesłania ustawy samorządowe są źródłem samorządowego stosunku pracy (wbrew wykładni językowej)
Pakiet: ustawa o samorządzie terytorialnym – 1990 r., ustawa o powiecie i województwie – 1998 r.
Rozporządzenia:
- rozporządzenia RM zawierają ważne regulacje dot. stosunku pracy prawa samorządowego
- precyzyjnie określone stanowiska samorządowe i ich wykaz: kierownicy, asystenci, doradcy, stanowisko pomocnicze, stanowisko obsługi
- w rozporządzeniu zostały określone kryteria kwalifikacyjne niezbędne do zajęcia określonego stanowiska
- sprawy płacowe dot. min. wynagrodzenia zasadniczego dla każdej kategorii pracowników oraz ruchome składniki takie jak: dodatki stażowe, dodatki jubileuszowe, funkcyjne itp.
Autonomiczne źródła prawa/ Układy zbiorowe pracy
Nie zawiera się ich dla pracowników samorządowych – jest to wyłącznie ustawowe. Formalnie nie ma przeszkód choć w praktyce układów się nie zawiera mimo, że 95% osób ma umowę o pracę a nie są mianowani.
Statuty:
Prawo pracy nie reguluje problematyki statutowej. Każda JST bez względu na szczebel ma ustawowy obowiązek uchwalenia statutu ale każda JST ma inne warunki funkcjonowania. Ma to na celu dostosowanie działania doprecyzowanie do potrzeb konkretnej JST są to tzw. luzy decyzyjne. Jest to konkretyzacja zadań JST.
Statut to akt z zakresu prawa samorządowego
W statucie mogą znajdować się postanowienia dot. praw i obowiązków zarówno pracowników jaki i pracodawców np. członkowie zarządu powiatowego mogą pełnić funkcję bez pozostania w stosunku pracy lub tez eta…..
W statucie są regulacje dot. stosunku pracy pracowników samorządowych.
Regulaminy art. 9 KP
2 rodzaje regulaminów:
1) z prawa pracy – akt wydawany w całości na podstawie prawa pracy i w całości poświęcony problematyce prawa pracy np. godziny pracy, czas pracy, dni wolne, rozwiązanie stosunku pracy.
2) regulaminy wydawane na podstawie ustawy samorządowej. Są to regulaminy prawa samorządowego ale mogą tu też wystąpić elementy prawa pracy np. odwołanie skarbnika.
STRONY SAMORZĄDOWEGO STOSUNKU PRACY
Pracodawca
Nie ma w ustawie o pracownikach samorządowych definicji pracodawcy
Pracodawca to osoba fizyczna, osoba prawna, jonop, która zatrudnia pracowników.
Pracodawcą samorządowym jest tylko jonop oraz osoba prawna. Wójt, burmistrz czy prezydent to osoby fizyczne i nie sa oni pracodawcami samorządowymi.
Pracodawca samorządowy jest jednostką organizacyjną, która posiada osobowość prawną np. gmina, która działa przez swoje organy. Jednostka organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej jest zakłady budżetowe gminy ( ale nie wszystkie).
Wojewódzkie i powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne nie zawsze są pracodawcami samorządowymi, bo nie wiadomo czy np. w spółce są członkowie czy pracownicy.
Pracodawca samorządowy musi mieć zdolność do działań prawnych z zakresu prawa pracy art. 3 KP. Musi mieć możliwość działania dot. spraw zbiorowych i indywidualnych z zakresu prawa pracy np. działania prawne.
Art. 3 KP, art. 8 - 10 ustawy o pracownikach samorządowych, statut ------à regulacje dot. działań z zakresu prawa pracy.
Pracownik
Muszą wystąpić dwa elementy ze sobą funkcjonalnie powiązane: a) miejsce zatrudnienia, b) podstawa nawiązania stosunku pracy
a) miejsce zatrudnienia – w ustawie o pracownikach samorządowych zostały wymienione jednostki organizacyjne w których świadczą pracę pracownicy samorządowi np. urząd marszałkowski, starostwo powiatowe, urząd gminy, jednostki pomocnicze gminy, biuro związków jednostek samorządu terytorialnego, zakłady budżetowe – nie budzące wątpliwości
b) podstawa nawiązania stosunku pracy – ustawa o pracownikach samorządowych wymienia akt wyboru, jest to złożona konstrukcja prawna ponieważ na mocy aktu wyboru powstaje złożony stosunek pracy regulowany przez przepisy samorządu terytorialnego i prawa pracy. Następuje powierzenie funkcji w jednostce samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o sam. oraz nawiązanie stosunku pracy z osobą, która została wybrana. Nie zawsze to zależy od statutu z aktem wyboru następuje nawiązanie stosunku pracy (bez umowy o pracę zastąpione aktem wyboru). W ustawie wyczerpująco uregulowano stanowiska na podstawie wyboru. Statut nie może zawierać tego……………….
Powołanie
Powoływani są np. zastępca wójta, zastępca burmistrza, zastępca prezydenta miasta, skarbnik (gminy, powiatu, województwa)
Powołanie jest aktem, który wywiera dwa skutki prawne uregulowane w 2 różnych gałęziach prawa.
Pierwszy skutek: wywodzi się z prawa samorządowego. Polega na tym, że ściśle określone ustawowo stanowiska w jednostkach samorządu terytorialnego są obsadzone na podstawie aktu powołania.
Drugi skutek: akt powołania powoduje nawiązanie stosunku pracy, osoba powołana nawiązuje stosunek pracy.
Jeżeli osoba powołana posiada już stosunek pracy to powołanie powoduje jedynie powierzenie stanowiska.
W samorządzie nie mianuje się już osób, a do roku 2012 osoby mianowane będą pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę.
Umowa o pracę stała się podstawowym aktem mianowania stosunku pracy z pracownikiem samorządowym i 95 % pracowników jest na umowie o pracę. Stanowiska określone w ustawie: urzędnicze, urzędnicze kierownicze, asystenci i doradcy, stanowiska pomocnicze i obsług, stanowisko sekretarza
Żeby zapewnić określony dobór kadr zamiast mianowania wprowadzono rygory selekcyjne. Pewne z tych rygorów dotyczyły każdego np.
- obywatelstwo polskie – wg. Prawa UE cudzoziemcy też mogą być zatrudnieni ale tylko na stanowisku na którym wykonywana praca nie polega bezpośrednio lub pośrednio na wykonywaniu lub udziale we władzy publicznej oraz funkcji mających na celu ochronę generalnych interesów państwa.
- pełna zdolność do czynności prawnych
- pełne prawa publiczne
- kwalifikacje niezbędne do pracy na określonym stanowisku (do którego nie mają zastosowania inne ustawy szczególne dot. innej grupy zawodowej)
Rygory dodatkowe:
Osoby zatrudnione na podstawie wyboru lub powołania nie mogą być skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub za umyślne przestępstwo skarbowe.
Na stanowisko urzędnicze kierownicze są dodatkowe rygory selekcyjne: 3 letni staż pracy w stosunku pracy lub 3 letni okres prowadzenia działalności gospodarczej – zapewniającą doświadczenie biznesowe.
WYKŁAD II – 08.04.2011
System naboru, który miał zagwarantować żeby najbardziej wartościowe osoby były na tych stanowiskach.
W Bpie ogłasza się informację o prowadzonym naborze na stanowisko urzędnicze lub stanowisko kierownicze. Ustawa określa, co powinno się znaleźć w takim ogłoszeniu
- zakres czynności
- kwalifikacje niezbędne do ubiegania się na dane stanowisko
W Rozporządzeniu RM są podane kwalifikacje niezbędne do tego, aby ubiegać się o stanowisko
Rozporządzenia RM mają charakter minimalny – minimalne kwalifikacje
Komisja, która dokonuje kwalifikacji wybiera 5 najlepszych osób, po czym pisze protokół o osobie, która została wybrana lub o żadnej osobie, – jeśli nie spełnia wymagań.
Defekty:
- nie ma postępowania odwoławczego
- nie ma możliwości odwołania się np. do Rady Miasta, Powiatu – Rada nie dysponuje, nie ma środka prawnego,
Art. 12 Definicja wolnego stanowiska urzędniczego i wolnego stanowiska urzędniczego kierowniczego
Art. 20
Wolnym stanowiskiem w rozumieniu ustawy nie jest wolne stanowisko faktyczne
Umowa o pracę jest forma podstawową
Osoba, która po raz pierwszy jest zatrudniona w jednostce samorządu terytorialnego jest zatrudniona na podstawie terminowej umowy o pracę i zawierana jest na okres 6 miesięcy
W okresie tego zatrudnienia jest obowiązek odbycia służby przygotowawczej, teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do wykonywania obowiązków pracowniczych.
Służba przygotowawcza nie może trwać dłużej niż 3 miesiące i kończy się egzaminem, który ma decydujący wpływ na dalsze zatrudnienie tzn. pozytywny wynik jest ustawową przesłanką niezbędną do zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony
Cecha charakterystyczna umów na czas określony z mocy ustawy każda terminowa umowa o pracę może zostać rozwiązana z zachowaniem 2 tygodniowego okresu wypowiedzenia
Problematyka rozwiązania stosunku pracy w jednostce samorządu terytorialnego
Z pracownikami samorządowymi, którzy są zatrudnieni na podstawie wyboru. Ta podstawa zatrudnienia wygodna jest dla pracodawcy, ………….. Z utratą pracy w samorządzie terytorialnym. Najszybciej ulega rozwiązaniu, kiedy pracownik jest zatrudniony na podstawie wyboru na skutek zajmowanego stanowiska.
Dwa skutki prawne:
- osoba, której w określonym trybie………………..
Brak jakiejkolwiek trwałości stosunku pracy, jest tylko jeden środek prawny, który prowadzi do rozwiązania stosunku pracy – jest nim wygaśnięcie mandatu ex legę z mocy ustawy
Przepisy prawa samorządowego decydują o tym, kiedy mandat wygasa:
1) odmowa złożenia ślubowania
2) niezłożenie we właściwym terminie i trybie…… o stanie majątkowym, wygaśnięcie mandatu i rozwiązanie stosunku pracy
3) upływ kadencji
4) rezygnacja, zrzeczenie
5) odwołanie z zajmowanego stanowiska przed odpowiedni podmiot
6) śmierć pracownika
Prawo pracy nie chroni nikogo przed wygaśnięciem mandatu i w konsekwencji przed rozwiązaniem stosunku pracy
Osoby zatrudnione na podstawie wyboru nie maja stabilizacji zatrudnienia w każdej chwili może wygasnąć mandat nawet w czasie macierzyństwa, ciąży itp., nie ma żadnej ochrony.
Prawo pracy odgrywa służebną rolę wobec regulacji prawa samorządowego, dlatego Kodeks Pracy zatrudnionym pracownikom na podstawie wyboru stworzył prawne gwarancje prawne, które mają na celu zrekompensować rozwiązanie stosunku pracy
1) możliwość powrotu do poprzedniego pracodawcy w terminie 7 dni, (tzw. termin zawity) od wygaśnięcia mandatu pracownik może powrócić do poprzedniego pracodawcy na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia do tego, które zajmował przed nawiązaniem stosunku pracy z wyboru
Może do sądu pracy, jeżeli……
2) Dotyczy pracowników, którzy nie byli zatrudnieni poprzednio – otrzymują odszkodowanie w wysokości miesięcznego wynagrodzenia za pracę w sytuacji, kiedy nie mogą skorzystać z prawa powrotu do poprzedniego pracodawcy
Ustawa o pracownikach samorządowych przewiduje w korzystniejszy sposób od Kodeksu Pracy pewne rekompensaty finansowe związane z ustaniem stosunku pracy z wyboru. Są następujące ustawowe przesłanki, które określają prawo do odprawy w związku z ustaniem stosunku pracy zatrudnionych na podstawie wyboru
1) stosunek pracy z wyboru może zostać rozwiązany tylko w wyniku upływu kadencji
2), jeżeli nie został zatrudniony w tej samej jednostce samorządu terytorialnego na podstawie wyboru
Odprawa – trzy miesięczne wynagrodzenie za pracę
Rozwiązanie stosunku pracy z powołania
Stosunek pracy z powołania wywiera skutek prawny określony w prawie samorządowym polegający na tym, że określonej osobie jest powierzane ustawowo wskazane stanowisko w jednostce samorządu terytorialnego.
Przypomnę, że jest wyczerpujący katalog stanowisk zatrudnionych na podstawie aktu powołania.
Drugi skutek prawny tego aktu powołania to nawiązanie stosunku pracy – zostało takie stanowisko we właściwym trybie przez określony podmiot, który takie uprawnienie posiad...
madziorek2109