40 Ludność żydowska na ziemiach polskich w XIX w.

str. 288-290, 295-299

1. Tworzenie się nowoczesnego narodu polskiego w XIX w.

a.        szlachta „wysadzona z siodła” zasila szeregi inteligencji

b.       samookreślenie narodowe chłopów- uwłaszczenie, rozwój cywilizacji przemysłowej i edukacji

2. Ludność żydowska na ziemiach polskich:

a.        autonomia ludności żydowskiej- własne prawa, gminy religijne, zawody kupieckie i bankierskie

b.       wystąpienia antyżydowskie – rywalizacja w handlu i rzemiośle; Kozacy

c.        chasydyzm- wewnętrzny, ortodoksyjny nurt judaizmu, nacisk na: pobożność, radość, miłość, dobro, mistycyzm ( kabała), afirmacja życia, taniec i śpiew w obrzędach religijnych, duża rola cadyków ( „sprawiedliwi”, dar uzdrowień, miejsca pochówku to miejsca święte)  zamiast rabinów

d.       litwacy- ludność żydowska z terenów Rosji ( Kresy Wschodnie), która w II połowie XIX w. osiedlała się na ziemiach Kongresówki. Władze carskie wyznaczyły dla Żydów tzw. strefę osiedlenia, poza którą nie mogli się osiedlać. Nie bez znaczenia były również liczne przepisy dyskryminacyjne wobec Żydów.

e.        haskala- ruch oświecenia żydowskiego, odejście od ortodoksyjnego judaizmu, asymilacja z krajem zamieszkania ( kultura, język, edukacja)

f.        jidysz-  język większości Żydów europejskich ( * tzw. aszkenazyjscy), połączenie starohebrajskiego i niemieckiego ( naleciałości słowiańskie i romańskie) 

g.       syjoniści- żydowscy nacjonaliści, dążący do utworzenia własnego państwa

h.       pogromy- mordy na ludności żydowskiej i grabież majątku dokonywane przez tzw. „czarne sotnie”-  bojówki zorganizowane przez carską policję, członkowie grup monarchistycznych i zwykli kryminaliści