Wpływ pracy na psychosomatykę
Psychosomatyka
Psychosomatyka jest to całościowe ujmowanie problemów człowieka chorego. Termin wprowadził do medycyny w 1818 roku J.Ch. Heinroth. Psychosomatyka zajmuje się rozpatrywaniem zależności psychosomatycznych, czyli dotyczących wpływu czynników psychicznych na organizm człowieka.
Badania w modelu patogenetycznym poszukują czynników natury psychicznej w powstawaniu chorób somatycznych i wpływających na ich przebieg.
Czynniki takie to:
Osobowość
*Właściwości osobowości przedchorobowej osób, u których w ciągu pięciu lat rozwinęła się choroba wieńcowa (badania podłużne):
Większa skłonność do przeżywania napięć emocjonalnych
Silna potrzeba niezależności
Podejrzliwość w stosunku do ludzi
Środowisko i czynniki sytuacyjne
*Wysiłek adaptacyjny - spowodowany przez zmiany życiowe wysiłek psychofizyczny, który może prowadzić do powstania choroby, wskutek kumulacji zmian i przeciążenia procesu adaptacyjnego.
Stres
Zaburzenia psychosomatyczne
Zaburzenia psychosomatyczne są to schorzenia (stany) wywoływane przez czynniki psychologiczne, które objawiają się za pośrednictwem symptomów o charakterze fizycznym. Wśród najpopularniejszych z nich wyróżniamy: wysypki, pieczenie skóry, uporczywe zgrzytanie zębami, bóle „urojone” (o nieznanej przyczynie), zaburzenia oddychania, krążenia oraz ciągłe uczucie obawy. Te dolegliwości są charakterystyczne dla wielu różnych rodzajów chorób, w przypadku tego schorzenia mają jedną wspólną cechę - nie da się wskazać fizycznych przyczyn ich występowania. Te objawy są bardzo ciężkie do właściwego zdiagnozowania, a ich przyczyny mają podłoże psychologiczne. W medycynie zaburzenia psychosomatyczne są określane jako zaburzenia nerwicowe, których przyczyną jest stres. Ciężko jest wymienić konkretny zakres chorób, które są charakterystycznymi schorzeniami o podłożu psychosomatycznym. Dawniej taki podział istniał i do chorób psychosomatycznych zaliczano między innymi anoreksję, astmę oskrzelową a nawet zapalenie stawów. Dziś uważa się taki podział za bezsensowny, ponieważ każda choroba, która sprawia, że nasze samopoczucie psychiczne się pogarsza, może być nazwana chorobą psychosomatyczną.
Choroby psychosomatyczne
· Choroba wrzodowa układu pokarmowego
· Choroby układu krążenia
· Otyłość o podłożu psychosomatycznym
· Zaburzenia snu
· Migreny
· Zaburzenia łaknienia
· Zaburzenia układu moczowo-płciowego o podłożu psychosomatycznym
· Zaburzenia wegetatywne
Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Manfreda Bleulera
· Choroby organiczne
o nadciśnienie tętnicze
o owrzodzenie żołądka
o owrzodzenie dwunastnicy
o wrzodziejące zapalenie jelita grubego
o choroba niedokrwienna serca
o przewlekły gościec stawowy
· Zaburzenia funkcjonalne
o przewlekłe zaparcia
o moczenie mimowolne
o zaburzenia seksualne
o tiki nerwowe
· Pośrednie zaburzenia psychosomatyczne
o otyłość
o uzależnienia
o samouszkodzenia
o samobójstwa
Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Engela:
· Zaburzenia psychogenne
o objawy konwersyjne
o reakcje hipochondryczne
o reakcje na zaburzenia psychopatologiczne
· Zaburzenia psychofizjologiczne
o objawy fizjologiczne towarzyszące emocjom i stanom afektywnym
o zaburzenia organiczne nasilane przez stres
Model wchodzenia i wychodzenia z choroby nowotworowej
* Nowotwór
Jest to grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym: protoonkogenami i antyonkogenami. Mutacje te powodują, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotworu złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi, ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby. U osób z rodzinną skłonnością do nowotworów część tych mutacji jest dziedziczona.
* Rodzaje nowotworów
Nowotwór łagodny - nowotwór utworzony z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. Jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym.
Nowotwór złośliwy - nowotwór o małym zróżnicowaniu tkanek, za to o skłonności do odrywania się komórek. Nowotwór złośliwy często jest utożsamiany z rakiem, który jest tylko jedną z jego postaci . Inne nowotwory złośliwe to mięsak, potworniak niedojrzały, nowotwór anaplastyczny, chłoniak oraz glejak.
Nowotwór miejscowo złośliwy - nowotwór o miejscowej złośliwości. Charakteryzuje się co najmniej jedną z trzech cech: albo dużą masą tkankową uciskającą otoczenie, albo zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia lub zdolnością wszczepiania.
Psychosomatyczny model rozwoju nowotworu
*stres psychiczny – stres sprawia, że ludzie stają się podatni na choroby. Z badań wynika, że na podstawie liczby stresów, które kumulują się w okresie kilku miesięcy w życiu człowieka można przewidywać prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej choroby. Krytyczne stresy zachodzą najczęściej 6 do 18 miesięcy przed wystąpieniem choroby.
*przygnębienie, rozpacz – to nie stres, ale sposób, w jaki na niego reagujemy stanowi o różnicy w podatności na chorobę. Efektem może być wystąpienie przygnębienia, rozpaczy, beztroski i braku nadziei-te uczucia poprzedzały rozwój nowotworu.
*układ limbiczny – jest ośrodkiem wszystkich procesów nerwowych, które są związane z funkcjami samozachowawczymi organizmu. Doświadczane przez człowieka uczucia przygnębienia i rozpaczy rejestrowane SA przez układ limbiczny.
*aktywność podwzgórza – układ limbiczny wywiera wpływ na organizm głównie przez niewielką strukturę mózgową, zwaną podwzgórzem.
*układ immunologiczny – jest naturalnym systemem obrony organizmu. Jego zadaniem jest m.in. osaczanie i niszczenie wszelkich komórek nowotworowych, które wszyscy miewamy czasem w swoim organizmie. Zahamowanie funkcji układu immunologicznego może jednak doprowadzić do rozrostu komórek raka.
*aktywność przysadkowa, układ endokrynny – w odpowiedzi na stres podwzgórze wysyła do przysadki sygnały prowadzące do zmian w równowadze hormonalnej organizmu utrzymywanej przez układ endokrynny. Jest to bardzo istotne, ponieważ zachowanie równowagi hormonów nadnerczy prowadzi do zwiększenia podatności na działanie substancji rakotwórczych.
*wzrost liczby komórek anormalnych – wynikiem tego może być wzmożona produkcja komórek anormalnych przy jednoczesnym osłabieniu zdolności układu immunologicznego do ich zwalczania.
*wzrost nowotworu – w momencie kiedy obrona organizmu przed intruzami jest najsłabsza, nasila się proces produkcji komórek anormalnych.
Psychosomatyczny model powrotu do zdrowia
*Interwencja psychologiczna – pierwszym krokiem do wyzdrowienia jest pomoc chorym w umocnieniu wiary w skuteczność leczenia i siłę własnego organizmu. Szczególnie ważne jest żeby zmieniać samoocenę chorego lub jego sposób postrzegania samych problemów.
*Nadzieja, oczekiwania – wiara pacjenta w możliwość wyzdrowienia, podejście do życia, które charakteryzuje się nadzieją i pozytywnymi oczekiwaniami
*Układ limbiczny – rejestruje nowe uczucia nadziei i pozytywne oczekiwania
*Aktywność podwzgórza – w momencie gdy układ limbiczny rejestruje te uczucia do podwzgórza przesłane zostają sygnały, które odzwierciedlają zmieniony stan emocjonalny-zawierającą zwiększoną wolę do życia
*Układ immunologiczny – podwzgórze odblokowuje układ immunologiczny, tak że siły obronne organizmu mobilizują się ponownie przeciw komórką anormalnym
*Aktywność przysadki, układ endokrynny – przysadka, otrzymawszy sygnały z podwzgórza, wysyła sygnały do pozostałej części układu endokrynnego i przywraca równowagę hormonalną organizmu
*Spadek liczby komórek anormalnych – w momencie, gdy zostaje przywrócona równowaga hormonalna organizm zaprzestaje intensyfikacji produkcji komórek anormalnych i pozostawia mniejszą liczbę do zwalczania przez terapię bądź odnowione siły obronne organizm.
Rola stresu, eustresu i dystresu w życiu człowieka.
Stres w terminologii medycznej, pojmowany jest jako zaburzenie homeostazy , spowodowany czynnikami fizycznymi bądź psychicznymi. Czynnikami które powodują stres mogą być czynniki umysłowe, fizyczne, anatomiczne bądź fizjologiczne. Stres jest stanem psychofizycznym w ludzkim organizmie, w którym na skutek działania różnych czynników ,zwanych stresorami ,zaczyna wzrastać napięcie. Stres ma bardzo duże znaczenie w życiu człowieka i może wywierać bardzo duży wpływ na jego zdrowie psychiczne oraz fizyczne. Sytuacje stresowe towarzyszą nam w codziennym życiu. Niektóre wywołują mniejsze inne większe napięcie, jedni ludzie reagują w sposób bardziej spokojny od innych. Nie zmienia to jednak faktu, iż stres, mały czy duży, zawsze zostawia w naszym organizmie jakieś ślady i ma wpływ na nasze dalsze życie oraz zdrowie. Związek między stresem i chorobą może być tak silny, że można na jego podstawie daną chorobę przewidzieć. Lekarze dostrzegli zależność, iż prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wzrasta w okresie następującym po silnie stresującym wydarzeniu. Zauważono również, że silny stres emocjonalny przynosił choroby związane nie tylko z podatnością na wpływy emocjonalne, takie jak wrzody na żołądku bądź nadciśnienie, ale również choroby zakaźne czy bóle kręgosłupa. Chroniczny stres emocjonalny powoduje zahamowanie aktywności układu immunologicznego, co wywołuje zwiększoną podatność na choroby. Hamując układ immunologiczny, wywołuje się zaburzenia równowagi hormonalnej organizmu. Może to doprowadzić do zwiększenia produkcji komórek anormalnych, wówczas gdy organizm ma obniżoną zdolność do ich niszczenia. Doktor T. Holmes wraz z współpracownikami z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Waszyngtońskiego, opracowali metodę obiektywnego pomiaru ilości stresu, na podstawie skali. Skala ta przypisuje wartości liczbowe, każdemu wstrząsającemu wydarzeniu z życia człowieka. Osoby które w ciągu roku uzyskały dużą ilość punktów, znacznie częściej zapadały na różne choroby. W tabeli umieszczono wydarzenia takie jak śmierć bliskiej osoby, zwolnienie z pracy czy przejście na emeryturę. Jednak obok negatywnych wydarzeń z życia człowieka, wymieniono również pozytywy, np.: wakacje , Boże Narodzenie czy znaczny sukces osobisty. Stało się dlatego, że mimo pozytywnego wydźwięku, zdarzenia te wymagają od nas zmiany przyzwyczajeń, sposobu odnoszenia się do ludzi czy wyobrażenia o sobie. Podsumowując , każde zdarzenie wywołuje u nas jakieś zmiany bądź wymusza potrzebę przystosowania się do niej, co nie jest dla nas wcale korzystne.
Istnieją 3 typy reakcji na stres, wyróżniamy: eustres, dystres oraz neustres.
Eustres (pozytywny stres) to stan fizycznego i psychicznego dobrego samopoczucia, w jakim umysł i ciało osiągają pełnię swoich możliwości. Eustres to stres konstruktywny. Terminem tym określamy również odroczone pozytywne efekty negatywnego stresu (np. stres przy egzaminie i późniejsza satysfakcja z powodu zdania egzaminu). Występuje też w takich sytuacjach, jak uprawianie sportów ekstremalnych czy podczas randki. Stan eustresu wiąże się z jasnością umysłu i szczytem formy .
Dystres (negatywny stres) to nadmierne obciążenie pozostające wtedy, gdy napięcie nie zostanie skutecznie rozładowane. Przedłużający się dystres jest szkodliwy, ponieważ zostaje zachwiana harmonia pomiędzy naszym umysłem i ciałem. Przestają one reagować prawidłowo, co może być m.in. przyczyną pojawienia się chorób psychosomatycznych. Dystres jest wynikiem nadmiaru stresu spowodowanego zbyt silną lub niedostateczną liczbą bodźców. Wiąże się np. z nadmiernymi wymaganiami szefa, ale też z utratą pracy czy brakiem kontaktów z bliskimi.
Z kolei neustres to to bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, który dla innych może być eustresowy lub dystresowy.
Zdarzenia z życia pacjentów.
Kluczową rolę w powstawaniu chorób przez sytuacje stresowe, odgrywa jednak nie sam stres a sposób w jaki sobie z nim radzimy. Bardzo ważne jest nasze podejście do sytuacji problemowych oraz stan emocjonalny jaki nam wówczas towarzyszy. Lekarz Galen, prawie 2000 lat temu zauważył taką zależność, że na raka rzadziej chorowały kobiety które były pogodne, niż te które wykazywały symptomy depresji. A oto kilka przykładów z życia osób chorych na nowotwór, które pokazują związek stanu emocjonalnego z powstawaniem choroby:
Betty Johnson miała 40 lat i cierpiała na zaawansowany nowotwór nerki. Rok przed zdiagnozowaniem choroby straciła męża. Chirurgiczny zabieg diagnostyczny wykazał, że nastąpił rozrost nowotworu poza nerkę i jego operacyjne usunięcie było niemożliwe. Kobietę poddano terapii minimalnymi dawkami promieniowania, jednak nadzieja na poprawę była niewielka. Wreszcie odesłano ją do domu przewidując, że będzie żyła tylko kilka miesięcy. Po powrocie do domu, Betty zakochała się i po pewnym czasie wyszła za mąż. Mimo prognozy rychłej śmierci, żyła nadal nie wykazując żadnych objawów choroby, przez 5 lat. Niestety drugi mąż porzucił ją, dobrawszy się do jej pieniędzy. Po kilku tygodniach do tego wydarzenia, nastąpił masywny nawrót nowotworu i niedługo po tym Betty umarła.
Millie Thomas miała prawie 70 lat. Przybyła ona do lekarza z przekonaniem, iż sama sprowadziła na siebie chorobę nowotworową, która już wcześniej u niej stwierdzono. Z rozmowy Millie z lekarzem wynikało, iż w miarę zbliżania się do wieku 70 lat, czyli obowiązkowego wieku emerytalnego dla nauczycieli szkolnych, uczniowie coraz bardziej ja irytowali a praca stawała się coraz mniej przyjemna. Będąc osoba niezamężną dzieliła mieszkanie z inna starsza panią, która również ostatnio bardziej ja denerwowała. Cały jej świat wydawał się zmierzać ku gorszemu. Millie zauważyła, że zaczęła więcej palić a wdychając dym myślała, że być może niedługo umrze. Uświadomiła sobie też, że kładąc się spać, każdego wieczora myśli o tym, że zostało jej o jeden dzień życia mniej. Paliła intensywnie przez kilka miesięcy, popadając w jeszcze większe przygnębienie. Następnie rozwinęły się u niej duże ataki kaszlu, aż do wykrztuszania krwi. Kiedy poszła do lekarza stwierdzono u niej raka płuc i przeprowadzono operację. Po zabiegu jednak powróciło do niej przygnębienie i w rezultacie zaczęła obawiać się nawrotu choroby. Millie była naszą pierwsza pacjentką która powiedziała, że sama wpędziła się w chorobę. Stwierdziliśmy, że wielu naszych pacjentów zrozumiawszy jaka rolę mogą pełnić w ich chorobie stany emocjonalne, przypomina sobie podobne myśli i odczucia. Często wspominają życzenie śmierci, poczucie beznadziejności lub myślą, iż śmierć jest jedynym wyjściem z sytuacji.
Edith Jones odkryła, że jej mąż, ojciec 6 ich dzieci, miewa pozamałżeńskie przygody. Nie wierzyła, że może tą sytuację tolerować, nie uznawała także rozwodu. Mimo wszystko nie wyobrażała sobie również pozostania w takim związku. Wydawało jej się, że nie ma alternatywy i czuła się jak zamknięta w pułapce. Po pewnym czasie Edith zachorowała na raka i zmarła. Dla niej właśnie śmierć była rozwiązaniem problemu.
Rola stresu w organizmie człowieka-podsumowanie.
Stres zarówno dobry jak i zły pobudza nas do działania oraz wywołuje u nas różnorakie reakcje. Sytuacje stresowe mogą mieć na nas negatywny wpływ i wywoływać różne choroby. Mogą być one jednak również pozytywne i mobilizować nas do działania.
Reakcja na stres:
- wzrost aktywności systemu nerwowego-zwiększony poziom adrenaliny we krwi-palpitacje serca, wzrost ciśnienia, bóle głowy, pleców, żołądka- lęk, smutek, irytacja-stany depresyjne
...
konycynka