Związek między kapitałem ludzkim a rozwojem gospodarczym na przykładzie Polski i Ukrainy.pdf

Alicja Sawicka

Daniel Sikora

Arkadiusz Nowacki

Związek między kapitałem ludzkim

a rozwojem gospodarczym na

przykładzie Polski i Ukrainy

1.Wstęp

Na rozwój gospodarczy kraju wpływ mają przede wszystkim trzy główne źródła bogactwa:

bogactwa naturalne, kapitał finansowy i kapitał ludzki. W zglobalizowanej gospodarce pieniądze

przepływają swobodnie tam, gdzie są największe zwroty z inwestycji. Będą więc tam, gdzie jest

największy kapitał ludzki, dostępny po atrakcyjnych cenach. Do osiągnięcia jak największych

korzyści z kapitału ludzkiego niezbędne jest regularne inwestowanie w edukacje i stwarzanie

możliwości rozwoju. Od tego, jak państwa Europy Środkowej i Wschodniej wykorzystają swój

kapitał ludzki, zależeć będzie, czy dogonią Europę Zachodnią w rozwoju już za 15 lat, czy też

proces ten będzie się ciągnąć przez cały wiek.

W naszym raporcie chcielibyśmy dokonać analizy porównawczej dwóch dużych krajów

europejskich, wywodzących się z dawnego bloku wschodniego. Pierwszym z wybranych krajów

jest Polska, 40 milionowe państwo położone w Europie Środkowej, które po piętnastu latach od

wprowadzenia ustroju demokratycznego stało się członkiem Unii Europejskiej. Dla porównania

wybraliśmy blisko związaną z Polską Ukrainę. Jest to kraj połozony nad Morzem Czarnym,

o wielkim potencjale gospodarczym, od lat uważany za „spichlerz Europy”, jednak obecnie dążący

do uczestnictwa w Unii Europejskiej. Wskażnikami, jakimi chcemy posłużyć się w porównaniu, są

trzy indeksy świadczące o rozwoju gospodarczym oraz trzy współczynniki inwestycji w kapitał

ludzki.

2. Porównanie wskaźników wzrostu gospodarczego

Tab. 1. Annual GDP Growth (%)

1990-1994 1995-1999 2001-2005

Poland 1,03 5,45 3,00

Ukraine -14,09 -3,91 7,70

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: UNECE: United Nations Economic Survey for Europe No. 2/2000 and national

statistics, World Bank.

W latach 1990-1999 oba kraje zanotowały dynamiczny przyrost średniego rocznego

poziomu PKB, co świadczy o poprawie sytuacji gospodarczej. Wynika to przede wszystkim

z przejścia z gospodarki centralnie sterowanej na system gospodarki wolnorynkowej.

Zdecydowanie niższy poziom przyrostu PKB na Ukrainie może wynikać z późniejszego rozpoczęcia

transformacji ustrojowej oraz późniejszego pozostawania w strefie wpływów Rosji. W latach

2001-2005 Ukraina osiągała dalszy wysoki przyrost PKB, natomiast w Polsce nastąpiło schłodzenie

koniunktury, w związku z czym przyrost PKB charakteryzował się mniejszą dynamiką.

Tab. 2. Unemployment Rate (% of labor force)

1994 1999 2004 2007

Poland 13,90 15,30 17,70 12,78

Ukraine 5,60 12,90 8,60 3,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: UNECE: United Nations Economic Survey for Europe No. 2/2000 and national

statistics, World Bank.

Przejście ze struktur gospodarki centralnie planowanej do gospodarki wolnego rynku wiąże

się z szybkim wzrostem stopy bezrobocia - wywołanego przez przyczyny systemowe, związane z

niską efektywnością poprzedniego systemu gospodarczego. Pomimo większej liczby ludności,

Ukraina szybciej poradziła sobie z problemem bezrobocia, ograniczając je w 2004 roku do poziomu

8,6%, a obecnie nieomal do poziomu bezrobocia naturalnego - wg różnych źródeł nie przekracza

ono 3%. W Polsce stopa bezrobocia jest znacznie większa niż u sąsiada, jednak dzięki wstąpieniu

do Unii Europejskiej i udziale w funduszach strukturalnych oraz programach do walki z

bezrobociem i równania szans, udało się znacząco zmniejszyć skalę problemu.

Tab. 3. Employment in Services (%)

1990 1998 2005

Poland 26,8 45,3 53,4

Ukraine 18,5 51,0 56,4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: UNECE: United Nations Economic Survey of Europe, No.1/2000, World Bank.

Duży udział zatrudnienia w sektorze usług świadczy o wysokim poziomie rozwoju

gospodarczego kraju. Zarówno Polska, jak i Ukraina, charakteryzują się szybkim tempem przyrostu

liczby osób pracujących w tym sektorze. Jednak ciągle są to wartości nie dorównujące poziomowi

udziału trzeciego sektora w ogólnym zatrudnieniu, które w krajach wysoko rozwinietych osiaga

około 80%.

3. Porównanie wskaźników dotyczących kapitału ludzkiego

Tab. 4. Gross Tertiary Enrollment Rate (%)

2000 2005

Poland 49,21 61,00

Ukraine 49,54 69,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Education International Barometer of Human & Trade Union Rights in

Education, World Bank.

Udział ludzi podejmujących naukę na studiach wyższych w obu krajach występuje na

bardzo wysokim poziomie i utzrymuje tendencję rosnącą. W przyszłości wpłynie to na

zdecydowanie wyższy poziom wyspecjalizowania społeczeństwa, wyższy poziom wiedzy. Jednak

należy zauważyć, iz mimo tak optymistycznych współczynników, w wyniku wyboru

humanistycznych kierunków kształcenia przez większość studentów, powstaje coraz większa

dysproporcja między umiejętnościami nabywanymi w czasie podejmowania nauki, a oczekiwanymi

przez rynek pracy.

Tab. 5. Internet Access in Schools (1-7)

2006

Poland

3,90

Ukraine

2,90

Źródło: World Bank.

Statystyka zbudowana jest w oparciu o skalę o rozpiętości 1-7, w której 1 oznacza bardzo

ograniczony dostęp uczniów do Internetu w szkole, a 7 – swobodny dostęp, oznaczający, iż

większość dzieci ma częsty kontakt z Internetem. W Polsce dostęp do źródeł Internetowych

w szkole posiada niewiele ponad połowa młodzieży szkolnej, jednak na Ukrainie sytuacja ta

przedstawia się mniej komfortowo, gdyż mozliwość korzystania z sieci na terenie szkoły posiada

mniej niż połowa dzieci.

Tab. 6. Public Spending on Education as % of GDP.

1998 – 2000 2000-2002 2005

Poland 5,0 5,6 5,6

Ukraine 4,4 5,4 5,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie UNDP - Human Development Report 2003, 2005, World Bank.

Wskaźnik, jakim jest procent PKB przeznaczanego na edukację, nie jest doskonałym

parametrem, gdyż kwota przekazywana z budżetu na oświatę zależy od wielkości samego PKB,

a ten w przedstawionych krajach jest różny, jednak obrazuje ogólne założenia polityki w zakresie

szkolnictwa. Przedstawione dane pokazują, że zarówno Polska, jak i Ukraina, w podobnym stopniu

nastawione są na realizację celu edukacji społeczeństwa. Można zauważyć wzrost nakładów

między rokiem 1998 a 2002, jednak po roku 2002 nastąpiło zachamowanie zwiększania stopnia

wydatków na cele oświatowe.

4. Ocena wpływu inwestycji w kapitał ludzki na rozwój

gospodarczy Polski i Ukrainy

Ryc. 1.

Przedstawione powyżej dane pokazują pewną sprzeczność z postawioną tezą. Analizując

wydatki rządu ukraińskiego na cele oświatowe, odsetek ludności podejmującej naukę na wyższej

uczelni, a także dostępność internetu w szkołach, które świadczą o niedużych nakładach na kapitał

ludzki w porównaniu do Polski oraz dynamiczniej rozwijającą się gospodarkę należałoby stwierdzić,

że korelacja między wymienionymi czynnikami jest ujemna. Zmusza nas to do szerszego spojżenia

na porównywane gospodarki i zastanowienia się co jest głównym źródłem bogactwa Ukrainy

w zestawieniu z gospodarką Polski (Ryc. 1). Należy wziąć pod uwagę bogactwa naturalne naszych

wschodnich sąsiadów oraz liczbę mieszkańców. Zasobność Ukrainy w surowce naturalne jest

nieporównywalnie większa niż Polski, a są to głównie złoża najcenniejszych dziś ropy naftoweji

gazu ziemnego. Należy zatem wnioskować, że gospodarka ukraińska, bardziej niż na zasobach

ludzkich oparta jest na zasobach naturalnych. Mimo iż PKB Ukrainy (82,9 mld $ w 2005 r.)

odnotowuje bardzo intensywny wzrost, to i tak jest Ono zdecydowanie niższe od polskiego (303,2

mld $ w 2005 r.). Jednak zarówno rząd Polski, jak i Ukrainy, dąży do zrównania poziomu rozwoju

gospodarczego swoich krajów do krajów Europy Zachodniej, dlatego inwestycje w kapitał ludzki są

coraz większe, a poziom życia społeczeństw coraz wyższy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: