Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Historia mediów dziennikarstwa
„Akta Diurna Orbis" -Starożytny Rzym II w p.n.e .Dzienniki urzędowe senatu rzymskiego podawano uchwały w dziedzinie podatków spadkowych itd. Zaczęto później tam zamieszczać bardziej znaczące informacje np:o transporcie wina francuskiego, o pożarach w mieście , o wypadkach kryminalnych, damy rzymskie zamieszczały tam informacje o swoich rozwodach .nie była wydawana na papierze.
W XII wieku - pierwsze młyny papiernicze na Sycylii.
Były pisane na drewnianych tabliczkach z gipsu rylcem a potem barwione.
Zamożni rzymianie robili sobie odpisy od tego egzemplarza na „Acta Diurna Orbis"
„Dzieje Rzymu" - Tacyta są oparte na „Acta Diurna Orbis „.
King Pao -gazeta ta wychodziła w Pekinie w VII w n.e.
Geneza prasy ,powody jej pojawienia się:
-głód informacji
-prowadzenie wymiany handlowej - informacja o szlakach handlowych, o ich bezpieczeństwie, inf., jaka moneta funkcjonuje w danym kraju.
-system organizacji kościoła katolickiego i jego misja chrystianizacji
-naturalny pęd człowieka do poznania świata
W Polsce do XVIII w funkcjonowała prasa pisana.
Co było źródłem informacji:
-wędrujący dziennikarze :kupcy, żeglarze, wojownicy, pielgrzymi, mnisi, wędrowni muzykanci, studenci.
Sposoby utrwalania informacji
-„Scripta merceatorum"-list kupieckie pierwowzory prasy pisanej, wartościowe źródło
informacji o różnych krajach , które leżały najczęściej na szlakach handlowych. "Handeisbriefe".
„Fuggerceitungen"- druga połowa XVI w - listy Fuggerów.
W Augsburgu - archiwum Fuggerów - 17 tysięcy relacji i „nowin" z lat 1568-1605.
Ludzie którzy sporządzali te pierwsze gazety nazywani byli nowelantami. Powstawały w związku z potrzebą dowiedzenia się o jakichś faktach zdarzeniach:
-annale
-arizy
-novalie
-terminaty
-opisania
-listy
Pierwszym dziennikarzem był Petro Willona z Bolonii.
Działał w pocz. XIV w. Gdzie miał swoją redakcję w karczmie, która leżała w ważnym szlaku komunikacyjnym, handlowym w Bolonii. Wieści z zagranicy od handlarzy zapisywał w kronice, która była wyłożona w gospodzie i każdy mógł się zapoznać z jej treścią.
Powstanie nazwy gazeta :
W 1538 roku w Wenecji pod mostem Rialto (pierwszy punkt kolportażowy pierwocin prasowych).wojna z furkami - skrypty z wiadomościami z placu boju. Cena - srebrna moneta "gazetta".
Kolejnym wytworem pierwocin prasowych były gazetki dla panujących - listy, depesze , notyfikacje. Tworzył je kanclerz ze sztabem sekretarzy. Listy z informacjami zamawiano i przesyłano w formie listów.
W 1598 r. Otton - książę brunszwicki - przesyłał wojewodzie Radziwiłowi na dwór angielski.
Notyfikacja - powiadamianie władców o ważniejszych wydarzeniach państwowych, narodziny dzieci królewskich, zaślubiny, zgody, podpisanie pokoju.
Listy urzędowe - wysyłane były przez ówczesnych uczestników władzy.
„De Skandalis Magnatum" 1275 r. Anglia.
Za Edwarda l edykt, który pozwalał sądom karać tych którzy przekazują nieprawdziwe informacje. Jeśli był to list to karano obcięciem ręki, jeśli ustnie to język.
„ Paszkwile" Stanisław Ciołek ( późniejszy biskup poznański)
sekretarz kancelarii królewskiej, małżeństwo króla Władysława Jagiełły z Elżbietą
Pilecką.( Małżeństwa były dynastyczne, król żenił się z córką króla sąsiedniego
królestwa.
Jagiełło ożenił się ze szlachcianką Pilecką.)
Stanisław Ciołek opisał ten związek, który nie był akceptowany. W opowiadaniu
opisał ten związek porównując E.Pileckądo świni.
„Listy z nowinami" - Zbigniew Oleśnicki
Andrzej de Palatio - 15 maj 1455 - opis bitwy pod Warną.
Wyprawa przeciwko Turkom, finansowana przez papieża .Palatio przeżył i opisał bitwę pod Warną. Jan Długosz - „Dzieje" włączył opis de Palatio do swego dzieła.
Jan Dandyszek - zbieracz nowin za Zygmunta Starego - posiadał korespondentów min. Szczęsny, Starzeński, Fabian Wojakowski, Stanisław Aichler, Stanisław Borkowski, Mikołaj Kopernik, Bernard Wapowski, Piotr Okoń.
Mikołaj Rej - skrytykował korespondentów.
Rozwój poczty w XVI i XVII w.
Twórcami poczty była rodzina Taksisów. Opanowali oni szlaki w Europie, listy, przesyłki, przyczynili się do cyrkulacji informacji w Europie.
W Polsce utworzono stałe połączenia Gdańsk, Toruń, Warszawa, Wrocław. Rozwój poczty za Zygmunta Augusta przyczynił się do rozwoju prasy pisanej.
Poczmistrzowie, którzy mieli biura prasowe :
Rubinkowski - Toruń
Antoni Gibes - Warszawa
Ich informacje tworzyły gazetki pisane do kilkudziesięciu egzemplarzy.
Korespondenci:
-urzędnicy kancelarii królewskiej, sekretarze magnatów, dostojników kościelnych, literaci, uczeni, nauczyciele, duchowni, kancelaria królewska - awiza i nowiny.
Królowa Bona - przywiozła do Polski włoszczyznę i urzędników tj.Hieronim Pinoczi, Ludwik Fantoni, Kszysztof Massini, Tomasz Talenti, Cassimo Brunetti.
Przyczynili się do rozwoju prasy pisanej:
-papier czerpany, papier dobrej jakości
- format - folie mediana i folie regalis 70 na 50 cm
- -na treść składało się kilka doniesień najbardziej aktualnych
- nagłówkiem tych gazet była data i miejsce
- odbiorcami tych gazet była elita społeczna, magnaci, przedstawiciele duchowieństwa, niekiedy szlachta.
- Miłośnikiem tych gazet był Jan III Sobieski
Te gazety funkcjonowały do XVIII w lecz od XVII w były wypierane przez prasę drukowaną w formie efemerydów.
Efemerydy - 1- próba wprowadzenia na rynek pisma, które szybko upada -2-ukazuje się bez określonej częstotliwości.
Prasa periodyczna - ukazuje się z określoną częstotliwością ma dłuższy żywot.
1765 - 1785 - „Monitor" - pismo powstałe z inicjatywy Czartoryskich, które przyczyniło się do powstania sejmu czteroletniego - konstytucja 3 maja.
1455 - biblia Guttenberga 42 wierszowa, 16 lub 17 egzemplarzy.
1492 - list Krzysztofa Kolumba
W XVI w powst. szereg efemeryd drukowanych
Prasa drukowana efemeryczna z została wykorzystywana w propagandzie.
Stefan Batory - wojna o Inflanty z Iwanem Groźnym. Drukarz Szanfenberg - typograf królewski
Zawartość takich druków:
a)przykłady okrucieństw moskiewskich - ryciny
b)propaganda sukcesu - sukcesy S. Batorego
c)przedstawienie powodów, które doprowadziły do wojny
d)edykt o zdobyciu Płocka
Płockie „scripta merceatorum" Bonerów - pierwsza połowa XVI w -Rodzina kupiecka osiadła w Krakowie - włodarze finansów królewskich Początki prasy periodycznej w Polsce !!!
7-22 VI11661 - „Merkuriusz Polski" - dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej.
Geneza:
Pokój Oliwski chciał wprowadzić szereg reform dla powstałej silniejszej armii polskiej po wojnie polsko - szweckiej. (Potopie)
Jan Kazimierz, Maria Ludwika, marszałek nadworny Łukasz Opaliński, redaktor Hieronim Pinocci, drukarz Jan Gorayn.
Pismo ukazywało się raz w tygodniu przez 41 tygodni, 8-12 stron, do numeru 27 pismo ukazywało się w Krakowie, od 28 do końca pismo zaczęło ukazywać się w Warszawie.
Treść Mercuriusza to:
- wiadomości z kraju lub z zagranicy ściśle związane z państwem Polskim, traktaty porozumienia.
- Dokumenty dotyczące polityki zagranicznej dotyczącej Polski, wojny prowadzone przez Polskę, wojna z Moskwą z Kozaczyzną
Był drukowany w języku polskim, ale także w języku francuskim, niemieckim i
włoskim.
„Continuatione del Mercurio Polaco" - 6 i 7 numer znaleziono w archiwum
watykańskim.
Ukazywał się do 22 VII 1661 roku.
Stronnictwo królewskie poniosło porażkę , król chciał aby wprowadzono „viverte rege"
- wybierać króla za życia króla, l król elekcyjny Henryk Walezy - uciekł, ponieważ miał okazję objąć tron na dworze francuskim po śmierci jego brata.
Po upadku „ Mercuriusza Polskiego „ pojawiły się :
- „Awizy"( 1696-1700)
- „ Wiadomości różne cudzoziemskie" (1696-1705)
- „Gazety z Warszawy „ - (1701 -1705)
06.VIII.1718 - „Poczta Królewiecka„ - Królewiec
wyd. Jan Dawid Cenkier - właściciel drukarni
red. St Buschel
inicjator pastor protestancki Jan Rekuć
126 numerów do 1720 roku. Była drukowana szwabachą- pismem gotyckim
Treść Polska - pismo komercyjne
- miała charakter informacyjny
- miała kilkunastu korespondentów na terenie całej Polski, Litwy, Żmudzi, Prusy zach.
- Przedruki z gazet zagranicznych - wiedeńskich
„Poczta Królewiecka" -cenny zabytek, źródło dobrej Polszczyzny
Powstanie pierwszej gazety periodycznej w Gdańsku
1619 - Andrzej Hunefeid - „Wochentliche Zeitung aus
Mehrerlei Orten"
A Hunefeid - drukarz, luteranin
Gdańsk - oaza dla innowierców, nie było waśni na tle religijnym. Przeważał język niemiecki więc gazeta wydawana była w języku niemieckim.
Gdańsk był specyficzną centralą informacyjną
-z powodu portu gdańskiego, okno na świat dla polski. Eksport zboża, smoły, miodu, drewna na maszty z polskich sosen. Informacje z zachodu Europy i całej Rzeczpospolitej. Giełda nowin.
- miasto bogate, bogate kulturowo, pierwsze drukarnie w Polsce, bogaty patrycjat miejski. przyjeżdżał teatr Szekspirowski.
Zawartość tego pierwszego pisma w Gdańsku
-inf. z zagranicy
-inf. z Gdańska
- z całej Polski
- inf. dotyczące konfliktów na tle religijnym
- złośliwe uwagi dotyczące kleru katolickiego
Powstał konflikt z Radą Miejską na tle religijnym. Zamknięto to pismo ze względu na konflikt z Rzeczpospolitą.
1630-1642 - Andrzej Hunefeid - „Wochentliche Zaitung" 1630-1640 - Jerzy Rethe - „Bericht durch Pommern"
Ukazywało się 2 razy w tygodniu. Rethe był poczmistrzem na terenie Gdańska, był drukarzem.
1629 - linia pocztowa Gdańsk - Hamburg
Rethe nie był bezstronny wobec faktów dotyczących konfliktów religijnych. Był napominany przez Radę Miejską.
Dyscyplinowanie wydawców przez Radę:
-1632 - drukarze nowin mają być bezstronni
-1636 - drukarze nowin powinni drukować wiadomości bez żadnych komentarzy
-1645 - tygodniowe nowiny mogą ukazywać się w następnym dniu z ceną jednego półtoraka, po przedstawieniu ich do cenzury Rady Miasta
Mimo tych ograniczeń rozwój prasy w Gdańsku był dynamiczny min. z powodu dużego popytu na prasę w drugiej połowie XVII w. Ukazywało się wiele gazet.
W1606r. (?) - Rada Miejska wydała zarządzenie wprowadzające restrykcje za
podawanie w gazetach fałszywych wiadomości. Jednak nie zachowała się żadna
gazeta z tamtego okresu .można przypuszczać że w tym okresie pojawiły się
pierwsze gazety.
...
stary_hipis