Funkcje komunikacji.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl

KOMUNIKACJA

1. Definicja komunikowania interpersonalnego i społecznego

Komunikowanie interpersonalne – dotyczy ludzi, zatem jego zrozumienie wiąże się ze zrozumieniem występujących między nimi związków. Polega na dzieleniu się znaczeniami, co wskazuje, że jeżeli ludzie mają się ze sobą porozumiewać to muszą zgodzić się co do definicji terminów, którymi się posługują. Jest symboliczne, czyli gesty, litery, dźwięki, liczby i słowa mogą jedynie przedstawiać pojęcia, które mają przekazywać lub stanowić ich przybliżenie.

Komunikowanie społeczne – proces wytwarzania, przekształcania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami, grupami i organizacjami społecznymi. Celem komunikowania jest stałe i dynamiczne kształtowanie, modyfikacja, bądź zmiana wiedzy, postaw i zachowań w kierunku zgodnym z wartościami i interesami oddziałujących na siebie podmiotów.

2. Schemat i model procesu komunikowania

    nadawca → komunikat → odbiorca

Nadawanie                  szum                     komunikat                      komunikat                     szum                               odbiór                  

nadawca      →       kodowanie      →     kanał        →      dekodowanie      →      odbiorca

              Szum

Sprzężenie zwrotne

Odbiór                                                                                                                                   Nadawanie

Nadawca – osoba, zapoczątkowuje proces komunikowania, posiada informacje, a ponad to chęć, potrzebę lub cel jej przekazania.

Odbiorca – osoba, której zmysły odbierają komunikat przekazywany przez nadawcę.

Kodowanie – następuje wówczas, gdy nadawca przekształca informację w wiele symboli.

Komunikat – fizyczna forma zakodowanej informacji, którą odbieramy za pomocą zmysłów

Kanał – nośnik informacji (powietrze), nadawca powinien określić, jaki będzie najlepszy kanał do przekazania informacji

Dekodowanie – tę czynność wykonuje odbiorca, interpretuje komunikat i przekłada go na przydatną informację

Szum – czynnik, który zakłóca uniemożliwia zajście procesu komunikacji

- szum zewnętrzny – np. kichnięcie, ruch uliczny, rozmowy na korytarzu

- szum wewnętrzny – ból głowy, zęba, głód

3.  Funkcje komunikowania:

a)    Informacyjna – w procesie tym pozyskiwane są informacje niezbędne do podejmowania decyzji regulujących interakcje społeczne, osiąganie celów i temu podobne

b)   Motywacyjna – elementem komunikowania jest przekazywanie zachęt do osiągania różnego rodzaju celów

c)    Kontrolna – treści komunikowania społecznego zawierają informacje o sferze powinności obowiązkach ludzi, grup, organizacji i społeczeństw względem siebie. Określają zarazem podmiot, normy i zakres kontroli społecznej.

d)   Emotywna – możliwość wyrażania emocji i uczuć a tym samym zaspokajanie istotnych psychospołecznych potrzeb ludzkich.

4.Formy komunikowania:

a)    ze względu na sposób przekazywania wiadomości:

werbalne i niewerbalne 

     - werbalne – (słowne) polega na wymianie informacji w trakcie takich czynności jak:

           - mówienie

           - pisanie

           - czytanie

           - słuchanie

          Sprawność komunikowania za pomocą mówienia uzależniona jest od spełnienia  

          wymagań dotyczących dostosowania się nadawcy do:

a)    rodzaju odbiorcy (płeć, wiek, wiedza, doświadczenie, inteligencja, wykształcenie)

b)   rodzaju przekazywanego komunikatu (informowanie, przekonywanie, perswadowanie, szkolenie, przekazywanie zadań, ocenianie)

Pisanie jako forma kontaktu werbalnego obliguje nadawcę do poprawności pisowni i składni języka, dbałości o odpowiednią strukturę komunikatu i jego precyzyjność.

Podstawowe fazy komunikatu powinny być sformułowane w sposób czytelny dla odbiorcy.

Również fizyczna forma komunikatu – rodzaj papieru, krój czcionki itp. – decyduje o prawidłowym jego odbiorze.

Nie można przy tym zapomnieć o używaniu zwrotów grzecznościowych.

          Czytanie - skuteczność czytania w komunikowaniu zależy od:

          - nośnika (np. papier, monitor)

          - rodzaju tekstu ( np.. oferta handlowa, przepis prawny)

          - znaczenia merytorycznego (treść ważna lub małoważna)

          Ogólne wskazania dotyczące czytania są następujące:

            - właściwe dobieranie tępa

            - ekstrahowanie (myślowe) słów kluczowych, zdań podstawowych i końcowych

            - czytanie kilku wyrazów jednocześnie

            - podkreślanie ważniejszych terminów i zwrotów

            - sporządzanie notatek na marginesie.

          Efektywne słuchanie wymaga od odbiorcy komunikatu werbalnego:

          - rzeczywistego nie zaś pozorowanego

          - zainteresowanie treścią przekazu

          - wychwycenie głównych tez wypowiedzi

          - pamiętanie słów i zwrotów kluczowych

          - śledzenie analogii i podsumowań

          - zwracanie uwagi na stanowiska i poglądy wypowiadane przez mówiącego

          - formułowanie pytań pod adresem nadawcy, a nawet podtrzymywania konwersacji z

         użyciem metod komunikowania niewerbalnego.                          

      - niewerbalne – może wzmacniać, osłabiać lub zaprzeczać przekazom werbalnym

         Zbigniew Nęcki wyróżnia 10 rodzajów niewerbalnych aktów komunikowania:

1. Gestykulacja – ruchy rąk, dłoni, palców, nóg, stóp, głowy, korpusu, ciała

2. Mimika – wyraz twarzy jako najważniejsze linie przesyłania sygnałów o stanach

       emocjonalnych, poczynając od tak wyraźnych jak uśmiech, a kończąc na tak subtelnych

       jak wyraz lekkiego zaskoczenia. Bogactwo ekspresji mimicznej jest olbrzymie.

3. Dotyk i kontakt fizyczny odgrywa ogromną rolę w budowaniu wrażenia bliskości lub 

      dystansu psychicznego. Obyczaje kulturowe określają dość dokładnie obszary ciała,

       których wolno i których nie wolno dotykać.

       Kontakt fizyczny jest też regulowany stopniem znajomości, formalizacją spotkania, płcią

       rozmówców, ich statusem społecznym, organizacyjnym.

4. Wzajemne spojrzenie i spoglądanie jednostronne, którego psychologiczna funkcja jest

      mniej więcej podobna do funkcji dotyku na odległość. Nawiązanie kontaktu wzrokowego

      poprzedza kontakt bezpośredni. Często utrzymywanie kontaktu wzrokowego jest

      sygnałem przyjaźni. Unikanie i odwracanie wzroku to sygnały uników psychicznych.

5. Dystans fizyczny między rozmówcami to ważny sygnał stosunków wzajemnych. 

     Skracanie dystansu i zbliżanie się do siebie jest znakiem zbliżania psychicznego.

    Oddalanie się stanowi oznakę utraty kontaktu.

6. Pozycja ciała wyraża przede wszystkim napięcie wewnętrzne bądź też rozluźnienie.

    Sztywne i zasłonięte ramiona skrzyżowane przed klatką piersiową sygnalizuje poczucie

    zagrożenia i postawę obronną. Postawa otwarta i zrelaksowana to sygnał poczucia

    bezpieczeństwa i pewności siebie. Pozycja niezbyt luźna oznacza zmęczenie.

7. Wygląd zewnętrzny, ubiór jest częściowo uzależniony od budowy ciała, częściowo od

    obyczajów kulturowych oraz typów osobowości. Staranność ubioru sygnalizuje 

    przywiązywanie wagi np. do oficjalnego spotkania, nadawanie mu specjalnego

    znaczenia.

8. Dźwięki paralingwistyczne (prajęzykowe) – tworzą wielką gamę znaków komunikacyjnych

    i sposobów ekspresji uczuć. Chodzi tutaj o takie wokalizacje jak śmiech., płacz, ziewanie,

    mruczenie, mlaskanie, posapywanie, westchnienia, itd. Ich krótkotrwałość nie oznacza iż

    nie są ważne.

9. Jakość wypowiedzi związana z intonacją i natężeniem głosu. Można, więc mówić zimo

     albo ciepło, ostro albo łagodnie, monotonnie albo dynamicznie, spokojnie albo nerwowo,

     cicho albo głośno itd. Czasem sposób mówienia jest dla odbiorcy ważniejszy niż

     przekazywana nie treść

10. Elementy środowiska fizycznego, w którym zachodzą procesy komunikowania, a przede

      wszystkim: rodzaj przestrzeni (np. ulica, schody, własny gabinet), organizacja i

      wyposażenie przestrzeni (np. rodzaj umeblowania), warunki fizyczne (np. temperatura,

      hałas, oświetlenie).

ustne i pisemne:

-  ustne – jest spersonalizowane. Można komunikat bardzo szybko przekazać. Nie zawsze możemy wrócić do tego komunikatu. Jest ulotny. Zapewnia większą kontrolę nad tym czy komunikat dociera do rozmówcy (odbiorcy), umożliwiając jednocześnie natychmiastowe sprzężenie zwrotne. Jest najbardziej efektywną formą przekazywania komunikatów prostych i nieskomplikowanych. Odbiorca może mieć trudności z precyzyjnym odtworzeniem słów nadawcy. Efektywność tej formy komunikowania spada, gdy w procesie komunikacji uczestniczą inne osoby bądź media. Stwarza jednak największe możliwości odbioru sygnałów niewerbalnych.

-  pisemne – to forma komunikowania o bardziej sformalizowanym charakterze. Występuje ograniczenie typu czy?, kiedy? i w jaki sposób? wiadomość będzie odebrana. Sprzężenie zwrotne może być utrudnione lub w ogóle nie występować. Zaletą komunikowania pisemnego jest to, że wiadomości są utrwalone fizycznie. Komunikaty niewerbalne są tu przekazywane w minimalnym zakresie.

bezpośrednie i pośrednie:

-  bezpośrednie – polega na osobistej styczności nadawcy i odbiorcy w postaci rozmowy, dyskusji, narady, wywiadu

-  pośrednie – polega na wymianie informacji za pomocą różnorodnych nośników informacji: telefon, komputer, telewizja, radio, taśma, papier, płyta, dyskietka   

b) ze względu na charakter relacji łączącej nadawcę i odbiorcę:

jednokierunkowe i dwukierunkowe

-  jednokierunkowe – nadawca przekazując komunikat odbiorcy nie oczekuje sprzężenia zwrotnego (odpowiedzi) od odbiorcy. Są to komunikaty o charakterze rozkazu, polecenia, nakazu, komendy.

-  dwukierunkowe – występuje gdy nadawcy zależy na utrzymaniu i wytworzeniu sprzężenia zwrotnego

symetryczne i niesymetryczne

-  symetryczne – gdy zarówno nadawca jak i odbiorca mają podobny status (społeczny, zawodowy) lub nawet taki sam. Charakter wypowiedzi jest niewymuszony, bezpośredni, nieformalny, spontaniczny, nieregularny.

-  niesymetryczne – gdy w rolach nadawców i odbiorców kontaktują się między sobą osoby o zróżnicowanym statusie. Ma ono przeważnie charakter sformalizowany, wymuszony, regularny, często pośredni, zwraca się większą uwagę na formę i precyzję przekazywanych informacji, jakość formy zależy często od rzeczywistego autorytetu osoby lub grupy mającej wyższy status.

formalne i nieformalne

-  formalne -  odbywa się na podstawie różnych uregulowań normatywno – prawnych. Uregulowania te określają kto, gdzie, kiedy, w jakiej sprawie, w jaki sposób i z kim powinien się kontaktować w celu wymiany informacji, a także w jakim charakterze bierze udział w procesie komunikowania (nadawca, odbiorca, pośrednik). W ramach struktur formalnych zachowania członków są dokładnie sprecyzowane i rygorystycznie egzekwowane.

-  nieformalne – obejmuje wszelkie spontaniczne akty porozumiewania się ludzi (skróty, żargon zawodowy).

5.  Przechodzenie od komunikowania się obronnego do podtrzymującego:

Jack R. Gibb opisał niektóre typy zachowań, które wywołują u ludzi reakcje obronne i hamują komunikowanie się, inne zaś je podtrzymują co ułatwia porozumienie.

Zachowania obronne, które zakłócają proces komunikacji, można zneutralizowac zachowaniami podtrzymującymi. Zachowania podtrzymujące komunikację wymagają porównywalnych nakładów co zachowania obronne, a przynoszą – zwłaszcza z perspektywistycznego punktu widzenia – więcej korzyści, w tym korzyści niewymiernych.

a)  zachowania obronne

       - wartościowanie – przejawia się w wypowiedziach krytykująco - karzących i oceniających, czyli takich gdy ktoś:

- uogólnia – używa zwrotów typu: zawsze, nigdy, wszyscy, nikt itp.

- mówi o cechach osoby zamiast o jej konkretnych zachowaniach (czyli przypisuje jej stałe i ogólne właściwości, mówiąc „jaka jest” zamiast dzielić się własnymi obserwacjami na temat jej konkretnych działań)

- osądza, oskarża i obwinia – mówi, że czyjeś cechy, zachowania, pomysły są „dobre” lub „złe”, wzbudza poczucie winy, przypisuje złe intencje

- uprawia destrukcyjne krytykanctwo – szukając tylko słabych stron i błędów)

- przyczepia „etykietki” – „szufladkuje” stosując łatwe, pośpieszne diagnozy i klasyfikacje czyjegoś zachowania, pomysłów lub tego, co ta osoba mówi, np. („Jesteś zbyt flegmatyczny, skrupulatny, niezdecydowany. To przestarzałe, to „postępowe” itp.)

       - kontrola – nastawienie na zdobywanie przewagi i władzy nad innymi, dominacja – to wszystko blokuje możliwość porozumiewania się. Wszelkiego typu decydowanie za kogoś, protekcjonalne dawanie „dobrych rad”, moralizowanie (zakładające narzucanie własnej hierarchii wartości), rozkazywanie (narzucanie swej woli), wyrażanie dezaprobaty dla osoby, wywieranie presji, strofowanie czy zawstydzanie.

       - strategia – jest niejawna, osoba jest nieszczera, gra, posiada ukryte cele i podejmuje próby manipulowania

       - neutralność – rozumiana jest jako sztuczny dystans, wycofanie, chłód, obojętność wyższość „sztywniactwo” wyższość kontakcie, brak zaangażowania.

       - wyższość – manifestowana jako pouczanie, upominanie, decydowanie za kogoś lub wypowiadanie się z...