brzmienie od 2007-03-19
Ustawa o samorządzie gminnym
z dnia 1990-03-08 (Dz.U. 1990 Nr 16, poz. 95)
tekst jednolity z dnia 1996-02-10 (Dz.U. 1996 Nr 13, poz. 74)
tekst jednolity z dnia 2001-10-12 (Dz.U. 2001 Nr 142, poz. 1591)
zmiany:
Dz.U. 2007 Nr 48, poz. 327
Dz.U. 2006 Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337
Dz.U. 2005 Nr 172, poz. 1441, Nr 175, poz. 1457
Dz.U. 2004 Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203
Dz.U. 2003 Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568
Dz.U. 2002 Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz.
984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 1. [Pojęcie gminy] 1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz
odpowiednie terytorium.
Art. 2. [Charakter zadań] 1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność.
2. Gmina posiada osobowość prawną.
3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.
Art. 3. [Ustrój gminy] 1. O ustroju gminy stanowi jej statut.
2. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów
na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.
Art. 4. [Zmiany w podziale terytorialnym] 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice,
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice,
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady
gminy.
3. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie
jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i
kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.
4. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w
sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter
zabudowy.
5. Zmiany, o których mowa w ust. 1, następują z dniem 1 stycznia.
Art. 4a. [Rozwinięcie] 1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga zasięgnięcia
przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin,
poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw - dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub
sejmików województw, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Konsultacje z mieszkańcami w sprawach zmiany granic gmin lub granic miasta polegającej na
wyłączeniu obszaru lub części obszaru jednostki pomocniczej gminy i jego włączeniu do sąsiedniej
jednostki pomocniczej tej gminy lub do sąsiedniej gminy mogą zostać ograniczone do:
1) mieszkańców jednostki pomocniczej gminy objętych zmianą - przez odpowiednie rady gmin,
2) mieszkańców gmin objętych zmianą naruszającą granice powiatów lub województw - przez
odpowiednie rady powiatów lub sejmiki województw.
3. W przypadku niewyrażenia opinii, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania
wystąpienia o opinię, wymóg zasięgnięcia opinii uznaje się za spełniony.
Art. 4b. [Rozwinięcie] 1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, na wniosek rady
gminy wymaga:
1) wniosku rady gminy poprzedzonego przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji z
mieszkańcami, wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami, mapami i informacjami
potwierdzającymi zasadność wniosku,
2) opinii rad gmin objętych wnioskiem, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji
z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic gminy naruszającej granice powiatów lub
województw - opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw,
3) opinii wojewody właściwego dla gminy lub gmin objętych wnioskiem.
2. Do wniosku i opinii, o których mowa w ust. 1, przepisy art. 4a ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
3. Rada gminy występuje z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, do ministra właściwego do spraw
administracji publicznej za pośrednictwem wojewody, w terminie do dnia 31 marca.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania przy składaniu wniosków, o
których mowa w ust. 1, oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku.
Art. 5. [Jednostki pomocnicze] 1. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice,
osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminymiasto.
2. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z
mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy.
4. (skreślony)
Art. 5a. [Konsultacje z mieszkańcami] 1. W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych
sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami
2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy.
Art. 5b. [Młodzieżowa rada gminy] 1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i
upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży.
2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie
młodzieżowej rady gminymającej charakter konsultacyjny.
3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków
i zasady działania.
Rozdział 2. Zakres działania i zadania gminy
Art. 6. [Zakres działania gminy] 1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o
znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. 2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, należy do
Art. 7. [Zadania własne] 1.
1
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych
gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz
gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i
przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu
przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i
prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
18) promocji gminy,
19) współpracy z organizacjami pozarządowymi,
Art. 7 ust. 1 pkt 9 w brzmieniu ustawy z dnia 23.07.2003 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1568),
która wchodzi w życie 17.11.2003 r.; pkt 14 zmieniony ustawą z dnia 18.04.2002 r.
(Dz.U. Nr 62, poz. 558), która wchodzi w życie 22.06.2002 r.
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych
środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji.
Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 8. [Zadania zlecone] 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych
z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów
powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia
z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości
województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.
2b. Spory majątkowe wynikłe z porozumień, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74, rozpatruje sąd
powszechny.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o których mowa w
ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3,
określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte
porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w
wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.
Art. 8a.
2
(utracił moc)
Art. 9. [Jednostki organizacyjne] 1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki
organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.
2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza
zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.
3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze
użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7
ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze
świadczenia usług powszechnie dostępnych.
Art. 10. [Współdziałanie] 1. Wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze
współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego.
2. Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie
wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.
Rozdział 3. Władze gminy
Art. 11. [Wykonywanie władzy]
3
1. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu
powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
2. (skreślony)
Zgodnie z wyrokiem Tryb. Konst. z dnia 26.09.2006 r. (Dz.U. Nr 181, poz. 1337) art. 8a
traci moc z dniem 6.10.2006 r. jako niezgodny z art. 165 Konstytucji RP oraz z art. 4 ust.
2 i 6 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego.
Art. 11 ust. 2 skreślony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która
wchodzi w życie 27.10.2002 r. Art. 11a. [Organy gminy]
4
1. Organami gminy są:
1) rada gminy,
2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).
2. Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rady gminy oraz wyboru wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) określają odrębne ustawy.
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także burmistrza oraz prezydenta
miasta.
Art. 11b. [Jawność] 1. Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać
wyłącznie z ustaw.
2. Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania
informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów
wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji
rady gminy.
3. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.
Art. 12. [Referendum gminne] Zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego określa odrębna
ustawa.
Art. 13. (skreślony)
...
stary_hipis