PROTEZA SZKIELETOWA – PS – co nieco ze Spiecha, by BiAnKa
· proteza szkieletowa to ruchome uzupełnienie o konstrukcji metalowo-akrylowej, ma za zadanie odbudowę zniszczonych/brakujących zębów i tkanek podłoża; jest zaopatrzona w elementy przenoszące siły żucia na kość nie tylko przez okostną ale także przez OZĘBNĄ ZĘBÓW FILAROWYCH
· protezy higieniczne – ochraniają tkanki podłoża i umożliwiają kontrolę płytki
· stomatologiczne wychowanie pacjenta! higiena!
· stop chromo-kobaltowy / tytanowy
· przy projektowaniu uwaga na biomechanikę: wytrzymałość, stabilność, retencja, równomierne obciążenie podłoża i jego maksymalne oszczędzanie
· aspekt higieniczny: konstrukcja protezy chroni podłoże przed urazem i odkładaniem płytki (ważniejsze niż biomechanika)
WSKAZANIA
- braki skrzydłowe, rozległe, m-zębowe i mieszane
- w periodontopatiach: szyny i szynoprotezy
- jako protezy nakładkowe w leczeniu zaburzeń zwarcia, zwłaszcza przy zgryzie głębokim, urazowym i rozszczepach podniebienia
- utrwalenie wyników leczenia orto
PLANOWANIE LECZENIAWYWIAD – ogólny i specjalistyczny, co może mieć wpływ na leczenie: .cukrzyca (max podpierać ozębnowo, duży łącznik minimalnie obciążający podłoże)
.epilepsja (pogrubione części)
.parafunkcje (wyeliminować przed wykonaniem protezy)
.higiena (istnieje pogląd, że obecność PS wpływa na wzrost odkładania płytki
· żeby znieść noszenie PS trzeba mieć zdrową i wytrzymałą bł.śl.
.oczekiwania (czynność,estetyka – klamry?, najmniej widoczne zęby filarowe, wybór dużego łącznika, rodzaj klamer i ich usytuowanie, odcień akrylu, zębów sztucznych)
.czy pacjent chce leczyć chore zęby czy usunąć? (druga postawa przeciwwskazaniem do wykonania PS)
BADANIE – no niezbędne, ocena podłoża śluzówkowo-kostnego (projekt dużych i małych łączników)
.zęby – liczba, jakość, rozmieszczenie, relacje zwarciowe (może protezy stałe?)
te 3 cechy mają wpływ na rodzaj dużego łącznika, rozmieszczenie małych i na rodzaj podparcia
relacje zwarciowe mogą wymagać leczenia wstępnego protezami nakładkowymi
.RTG – panto, celowane, - ocena osadzenia zęba w zębodole, możliwości podparcia protezy na koronie/korzeniu
.modele
L.CHIRURGICZNE – ekstrakcje, wyrównanie ostrych brzegów kostnych, usunięcie przerośniętej bł.śl.,
L.ZACHOWAWCZE – kariologia/endodoncja/bł.śl.
L.PERIODONTOLOGICZNE – zahamowanie lub ograniczenie patologii w przyzębiu
L.ORTODONTYCZNE – jeśli celowe zamknięcie przestrzeni między zębami lub zmiana położenia celem uzyskania właściwego toru wprowadzania PS
L.PROTETYCZNE PRZYGOTOWAWCZE – przygotowanie miejsca (łoża) na ciernie (umożliwiają ozębnowe przenoszenie sił żucia na kość), obciążenia mają być wzdłuż długiej osi zęba.cierń ma nie stwarzać przeszkód zgryzowych, przenosić siły pionowo.jeśli brak powierzchni to odbudować kompozytem lub koroną(wykonaną z paralelometrem)
.wyeliminować stresy zgryzowe
.ustalić zwarcie w zgryzie konstrukcyjnym
.wykonać protezy nakładkowe à korony ustalające uzyskaną wysokość zwarciową
.czasami gdy braki mieszane, najpierw most z przodu a potem szkielet z boku
.gdy brak akceptacji klamer z przodu à propozycja zasuw, zamków, zatrzasków ale to wymaga dodatkowo P stałych (np.koron zblokowanych) i podnosi koszty
.analiza walorów czynnościowych,leczniczych i profilaktycznych, nie ekonomicznych, propozycja alternatywna ewentualnie, można tu pokazać jakieś mosty, protezy wizualnie
.PS to nowoczesne, racjonalne uzupełnienia, o niewielkim działaniu ubocznym na tkanki podłoża, JEŚLI są dobrze zaprojektowane i wykonane a pacjent wyszkolony i umotywowany
.co ważne w profilaktyce? – higiena, próchnica, przyzębie – OK., właściwe rozłożenie sił żucia na ZF i odcinki bezzębne, właściwy tor wprowadzania i taka konstrukcja aby nie uciskać nadmiernie pozostałych zębów podczas wprowadzania i użytkowania
BUDOWA PS
1. duże łączniki
2. małe łączniki
3. ciernie
4. utrzymywacze bezpośrednie (klamry, zamki, zasuwy, zatrzaski, korony teleskopowe)
5. utrzymywanie pośrednie (ramiona stabilizujące klamer lub element małego łącznika)
6. siodło/siodła
DUŻE ŁĄCZNIKI – trzon protezy
Ø łączy w całość all elementy PS, mały łącznik łączy klamry/ciernie z dużym
Ø jego redukcja zależy od liczby,jakości i rozmieszczenia ZF, duże możliwości w SZ, małe w Ż
Ø góra: jest na PT i stokach podniebiennych wyrostka, niekiedy na podniebiennej stronie zębów
Ø dół: jest na językowej stronie zębów i wyrostka
Ø dół: łącznik lub jego części służą jako podparcie DALEKIE / góra: niezmiernie rzadko (różnica)
Ø góra: łącznik z zasady służy, jako OPARCIE na podłożu / dół: tylko niektóre przypadki (różnica)
ZASADY PROJEKTOWANIA SĄ DWIE:
1. zęby i bł.śl. winny być pokryte protezą tylko w niezbędnym MINIMUM
2. cała metalowa konstrukcja protezy powinna być SZTYWNA
ŁĄCZNIKI DOLNEJ PROTEZY
Ø nie powinien pokrywać dziąsła brzeżnego i samych zębów à utrudnia samooczyszczanie
Ø brać pod uwagę anatomię: obecność guzów żuchwy, wędzidełka; estetykę: diastemy, rzadkie ustawienie zębów; przyszłość: czy i co może zostać usunięte życzenia pacjenta
1. Łuk podjęzykowy – najbardziej racjonalny i powszechny, wystarczająco sztywny, łatwo kontrolować płytkęstosunek ŁP do bł. wyrostka zależy od jego konfiguracji, jeśli ściana językowa wyrostka jest równoległa do łuku lub rozbieżna à może on przylegać do łuku, gdy jest zbieżny w kierunku dna JU to łuk musi być odsunięty bo przy osiadaniu by traumatyzował tkanki- wysokość ŁP nie mniej niż 4mm, szerokość(grubość) musi zapewniać sztywność- górny brzeg łuku odsunąć 3-4mm od dziąsła brzeżnego a 7-8mm od dna JU
2. Łuk podjęzykowo-zębowy (podwójny łuk zębowy) – to ŁP + ŁZ połączone małymi łącznikami lub dużym;- w przypadkach niskich koron i płytkiego dna JU- dobra sztywność (+)- dobra estetyka (+)- gromadzenie płytki duże (-)- przeszkoda dla języka, trudna adaptacja (-);
3. Łuk zębowy – „klamra ciągła” – niesłusznie, łuk Kennedy’ego; - jednolity pasek metalu na górnokątowej, językowej pow.zębów dolnych lub górnych;- zwiększa stabilizację (+)
- łatwe zabiegi higieniczne (+)- zadowalająca sztywność (+), mniejsza niż ŁZ-P
4. Płyta językowa – pasmo metalu pokrywające zęby, przyzębie, bł.śl. wyrostka od języka;- sztywność (+) i w sumie tylko tyle- kontrola płytki (-)- pokrywa dziąsło brzeżne (-)- kształtem i zasięgiem przypomina płytę językową dolnej protezy osiadając ej z akrylu, ale jest wykonana z metalu, solidnie podparta na zębach oporowych i nie uciska przyzębia (***Spiech**)- utrata zębów przez ucisk na przyzębie (***Spiech**), obnażanie szyjek, odkładanie płytki
- zalety łącznika płytowego:-- w brakach skrzydłowych w Ż daje lepszą stabilizacje, zwłaszcza przy zanikach-- daje opcje poprawnego wykonania PS zwłaszcza przy trudnej anatomii (ale bzdury)
-- szynuje zęby przednie-- lepiej akceptowany niż duże łączniki
WSKAZANIA: - krótkie zęby, wysokie umiejscowienie wędzidełka języka, płytkie dno JU, przewidywane usunięcie zębów przednich niedługo
1.celem ograniczenia ujemnych cech PJ konieczne jest wyjątkowo dobre podparcie ozębnowe2. siekacze dolne przez szynowanie zostają na dłużej nawet przy dużym zaniku wyrostka3. jeśli jednak trzeba usunąć siekacz to można od razu go dostawić z dobrym zakotwiczeniem w płycie
4. higiena musi być na tip-top, kontrole co pół roku
5. PJ polecana, gdy nie można zast. ŁP (płytkie dno) lub ŁZ (krótkie zęby)
6. najszybsza adaptacja
è Jak osiągnąć pełen sukces?
o reżim higieniczny + stała współpraca pacjent-lekarz + wizyty kontrolne co pół roku/rok + dobry projekt i wykonanie protezy
ZE WZGLĘDU NA TRAUMATYZACJĘ od najlepszego: ŁP > ŁZ > PJ > ŁP-Z
ŁĄCZNIKI GÓRNEJ PROTEZY
Ø można odsunąć dalej od dziąsła brzeżnego niż dolne, nawet 6mm
Ø należy odsłaniać przednią część PT
Ø trzeba stworzyć przestrzeń między zębem własnym przy luce a pierwszym w protezie (samooczyszczanie)
Ø w Skandynawii nie pokrywają płytą przedsionkową „tego” odcinka (czyli którego), dostosowują ząb do wyrostka i zwężają jego szyjkę
Ø redukując łącznik górny należy odsłonięte pozostawić zmarszczki podniebienne i okolicę strefy gruczołowej (tu odruchy wymiotne)
Ø najczęściej jest na środkowej części podniebienia
Ø przedni brzeg winien być w dolinie między zmarszczkami i nie może być nigdy ku przodowi od utrzymywaczy pośrednich (cierni)
1. Przerzut podniebienny – pasek metalu, minimum szerokości 8-10mm, brzegi pogrubione o około 0,5mm i zaokrąglone à sztywność i ochrona tk.miękkich; najczęściej stosowanyjeśli mamy 4 ZF to jego szerokość ograniczona jest usytuowaniem cierni
2. Przednio-tylny PP – doskonała sztywność i wytrzymałość, minimalne pokrycie tkanek; 2 cienkie (0,6-0,8mm) przerzuty metalowe
Przerzut przedni – w dolinie między zmarszczkami podniebiennymi
Przerzut tylny – blisko PM; między przerzutami nie mniej niż 15 mm !!!!- nie zapewnia dobrego podparcia protezie- stosowany przy wydatnym wale podniebiennym i innych guzowatościach, które są rzadko à on też rzadko J
3. Łącznik płytowy – tylko przy rozległych brakach i tylko przy zanikłych wyrostkach (brak dobrego podparcia) a pozostałe zęby nieliczne i zniszczone
4. Zmodyf. łącznik podniebienny – różne kształty, zależy od sytuacji
ŁĄCZNIKI W OGÓLE
Ø jeśli z przodu mamy korony/mosty to dobrą stabilizację robimy przez umieszczenie łuku zębowego na PÓŁCE wykonanej na koronach techniką frezowania; tworzy się specjalne podparcie na woskowym modelu korony a następnie przeprowadza korektę gotowej armatury metalowej; dodatkowo retencje takiej konstrukcji poprawią klamry lub precyzyjne lub półprecyzyjne zamki, zasuwy lub zatrzaski
Ø w SZ płyta styka się z bł.śl. na całej pow., w Ż stosunek łuku podjęzykowego zależy od konfiguracji wyrostka; jeśli ściana jest równoległa lub rozbieżna do łuku à może on przylegać do bł.śl.jeśli ściana jest zbieżna do dna JU à łuk odsunięty (osiadanie,traumatyzacja)
Ø odsuwać brzeg dużego łącznika od przyzębia jak to możliwe; nie tworzyć szczelin między szyjką a łącznikiem à zalegają wtedy resztki
Ø przy trzonie i cz.akrylowej stwarzać przestrzeń między zębem ostatnim w protezie a pierwszym własnym à samooczyszczaniew Skandynawii: nie pokrywa się płytą tego odcinka tylko dostos.ząb do wyrostka i zwęża jego szyjkę
Ø redukcja górnego łącznika: zmarszczki i strefa gruczołowa
MAŁE ŁĄCZNIKI
>> sztywne struktury wychodzą z dużego łącznika i łączą tak do niego inne elementy
>> przenoszą pionowe, poziome i obrotowe obciążenia między ZF a miejscem podparcia w odcinku bezzębnym
>> najczęściej łączą ciernie z dużym łącznikiem
>> jednym z małych łączników jest siatka retencyjna do zakotwiczenia akrylowego siodła protezy
CIERNIE – ZACZEPKI OKLUDALNE
· metalowe wypustki oparte na pow.żuj. lub brzegach siecznych ZF przenoszące siły żucia przez ZF na kość (podparcie ozębnowe)
· mogą być samodzielne z łącznika dużego lub częściej – być częścią klamry choć wg Budkiewicza to element podpierający nie umocowujący
· w przyp.oddalonego lub dalekiego podparcia jako el.łączący zwykle jest stos.mały łącznik
· stos.cierni pozwala na ogr.płyty i dobre kierowanie sił + zwiększenie efektywności żucia (w por. z osiadającymi)
· cierń wychodzi z łącznika lub klamry na ZF, ułożenie skośne źle przenosi siły i może przemieścić ząb, zwłaszcza jeśli jest wypustką samodzielną
· miejsce dla ciernia wyznaczamy po analizie kontaktów zębów przeciwstawnych, najlepiej w artykulatorze
· jeśli nie ma miejsca to szlifujemy szkliwo (zab.prep. F)
· rzadko korzysta się z naturalnych zagłębień jako łoża, z reguły szlifujemy po analizie paralelometrem modelu dgn i zdjęć RTG oraz toru wejścia i powierzchni ozębnej korzenia ZF zwłaszcza w miejscu gdzie nacisk ciernia będzie przenosił siły na ZF à aby nie obciążać ZF tam, gdzie kształt lub osadzenie korzenia nie zapewnia dużej powierzchni ozębnej
· nie ma większej podatności na próchnicę w miejscu szlifowanym (polerowanie + F)
· cierń winien stanowić negatyw pow. zęba; 2-10mm2 a grubość w miejscu łączenia z protezą 1,5mm;
· połączenie z trzonem protezy może być sztywne lub elastyczne àłamacz sił; obecnie uważa się, że tylko sztywne najlepiej działa i najmniej szkodzi
· ciernie również stabilizują protezę
Ø bezpośrednie – na pow. zęba zwróconej do luki
Ø pośrednie – w miejscu oddalonym od luki zębowej
Ø * wg McCrackena cierń (zwany też utrzymywaczem pośrednim???) w protezie skrzydłowej odsunąć od jej wolnego siodła jak to możliwe i sytuować na zębie odpowiednim do przenoszenia dodatk.obciążeń
Ø Budkiewicz 3 rodzaje sztywnego podparcia ozębnowego w zal. od odległości ciernia od luki zębowej- podparcie bliskie – na pow.zęba graniczącej z luką- podparcie oddalone – gdy cierń na zębie gr z luką ale na jego powierzchni przeciwległej do luki- podparcie dalekie – na drugim lub dalszym zębie od luki (i uważa, że to nie przyczynia się do zaników ani rozchwiania)
UTRZYMYWACZE BEZPOŚREDNIE – siły utrzymujące protezę – tu znaczenie ma TARCIE, by je wykorzystać są klamry, zamki,zasuwy,zatrzaski,korony teleskopowe
KLAMRY – zwykle lane, mają ramiona obejmujące ząb oraz cz.pośrednią łączącą je z protezą, rzadziej doginane z drutu dolutowywane lub wtopione
Ø niekiedy mają wypustkę oporową, przeciwdziałającą osiadaniu i przenoszącą siłę żucia na ZF (ta wypustka to cierń lub zaczepka okludalna)
Ø działanie ich wykorzystuje TARCIE między ZF a powierzchnią ramion klamry
Ø wielkość tarcia zależy od zęba (wypukłości zęba, długości i szerokości pow.klamrowych), sprężystości materiału oraz długości i przekroju ramion
Ø przekrój ramion ma być owalny, grubość:szerokość 8:10, lub bardziej płaski wg Marxkorsa żeby stosunek był mniejszy niż 1:2wg Dobiesa najwytrzymalszy jest półkolisty kształt r.retencyjnego klamry protetycznej
Ø dobrym ukształtowaniem ramion i ich umieszczeniem osiągamy dobre utrzymanie protezy, wg Budkiewicza „warunek optymalnie mocującej klamry to głębokość pow.retencyjnej na jakiej umieszcza się koniec ramienia retencyjnego”
Ø są różne klamry, najczęściej NEYA, ramiona ich mają określony kształt i głębokość podcienia na jakim mogą być umieszczone na pow.retencyjnej zęba oporowego
...
klaudussska