KOLOKWIUM Z PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ
1) Przedmiot i zakres oedal!ol!iki resocializacvinej
Przedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej : Pedagogika resocjalizacyjna jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tj. tąkategońą osób, która z rozmaitych powodów wykazuje objawy nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paraprzestępczości i przestępczości. Interesuje się ona więc osobami wobec których zarówno proces socjalizacji, jak i wychowania nie powiódł się, dlatego jednostka nieprzystosowana społecznie bywa postrzegana jako odchyjająca się od normy, ajej odchylenia są niekorzystne dla niej samej lub dla społeczeństwa. Ambicjąpedagogiki resocjalizacyjnej jest nie tylko opis i wyjaśnienie określonych procesów zachodzących między wychowywanym
i wychowującym w procesie.wychowania, ale przede wszystkim modyfikacja tych parametrów osobowościowych czy tych zachowań, które są określane jako niekorzystne, szkodliwe, wadliwe, patologiczne
czy zgubne dla jednostki czy społeczeństwa. i
W zakres pedagogiki resocjalizac 'nej wchodzi jako jej składowa: teleolo ia chowania wraz z aksjologią \
(co osiągnąć, jakie są cele), eona WychowanIa w J sposób to osiągnąć, jakie wykorzysta eŻllo CI t J
me o y a . . 'mi środkami osiągać zamierzone cele, jak powinny być sformułowane zalecenia ")
określające dobór optymalnych środków, ich realizacji przy wykorzystaniu wyjaśnionych przez teorię .-/
wychowania zależności między zmiennymi).
2) Podstawowe ooiecia oedal!ol!iki resocjalizacvinei :
-wychowanie resocjalizujące - Celem wychowania resocjalizującego jest przekształcenie osobowości wychowanków, usunięcie stanu niedostosowania społecznego, będącego negatywną organizacją postaw wobec siebie samego, innych ludzi oraz zasad współżycia społecznego. W wychowaniu resocjalizującym chodzi o takie przekształcenie osobowości nieletnich oraz ich postaw, aby nie były one źródłem reakcji negatywnych i agresywnych wobec norm zabezpieczających funkcjonowanie systemów społecznych, istnienia oraz rozwoju. społeczeństwa i kultury. Wychowanie resocjalizujące zmierza więc do przezwyciężenia negatywnego stosunku jednostki do zbioru norm wyznaczającychjej określone obowiązki i uprawnienia, do wyeliminowania względnie trwałych, negatywnych ustosunkowań do oczekiwań społecznych.
-resocjalizacja - to świadomy i celO\'_Y proces bezpośredniego i pośredniego odziaływania na osoby wykolejope, zdemoralizowane w celu przysposobienia ich do pełnienia konstytutywnych ról w społeczeństwie w sposób zgodny z oczekiwaniami.Resocjalizacja zajmuje się problemami dysfunkcji czy niedorozWojów motywacyjnych, powiązanych przede wszystkim z wadami środowiska społeczno-kulturowego dzieci i młodzieży oraz niekorzystnymi czynnikami biopsychicznymi ich społecznego rozowju.
Peda2ol!ika resocializacyjna - jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tj. tą kategoria osób, która z rozmaitych powodów wykazuje objawy nieprzystosowania i wykolejenia społeąznego, przestępczości i paraprzestępczości.
3) Cele. zadania i I!ranice resocializacii
Cele resocjalizacji: jej praktycznym celem jest dokonywanie zmian, czyli modyfikacji rzeczywistości wychowawązej. Celem oddziaływań resocjalizacyjnych jest eliminowanie względnie trwałych, negatywnych ustosunkowań do oczekiwań społecznych. Nie chodzi o to, aby eliminować wszelkie zachowania się, które wyróżniają się negatywnym ustosunkowaniem się do nacisków społeczych, ale o to aby wychowanek, pozytywnie reagował na określone społeczne oczekiwania, oraz umiał się przeciwstawić oczekiwaniom kontrowersyjnym. Celem resocjalizacji jest uspołecznienie i swobodny rozwój jednostki.
Zadania resocjalizacji: jej podstawowym zadani~m jest doprowadzenie dziecka społecznie niedostosowanego do takich form zachowania się, które są zgodne z obowiązującymi normami społecznymi. Resocjalizacja zajmuje się eliminowaniem względnie trwałych ustosunkowań wychowanka, stwarzających trudności wychowawcze, wpływa tym samym na kształtowanie tego rodzaju składników osobowości, jakimi są postawy. Granice resocjalizacji: im dłużej trwał w życiu jednostki okres negatywnego oddziaływania śrQdowiska, tym trudniej i wolniej przebiega resocjaliz~cja, a granice jej skuteczności są bardziej ograniczone. Granice resocjalizacji są wyznaczone przez następujące zespoły czynników: a) przez stopień wykolejeQia i zaburzeń charakterologicznych dziecka b) i przez środowisko wychowujące. Granice skuteczności resocjidizacji poszerzać się będą tym więcej1 im wcześniej podjęta zostanie działalność resocjalizacyjna. Granice resocjalizacji mieszczą się w granicach wychowalności i rozwoju jednostki.
4) Moja defmicja pojecia ..niedostosowanie społeczne"
Niedostosowanie społeczne to nieprzestarzeganie podstawowych zasad postępowania i norm, które obowiązują dzieci i młodzież. Jest ono skutkiem najpierw zaburzń emocjonalnych, a potem zaburzeń w zachowaniu jednostki. Niedostosowani społecznie, to osoby wykazujące tendencje społecznie negatywne, które naruszają zasady współżycia społecznego, a także przejawiają formy agresywnego zachowania i przeciwstawienia się wymogom środowiska.Osoba taka charakteryzuje się: wykazywaniem postaw aspołecznych, odwróceniem zainteresowań od wartości pozytywnych, nieżyczliwy stosunek do człowieka, chęć wyżycia się w akcji społecznei destruktywnej, stałe konflikty z otoczeniem, niechęć do pracy i nauki, brak poczucia odpowiedzialności, nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji, itd., itp.
5) Wpływ czynników bioloęicznvch na niedostosowanie społeczne.
Wyróżniamy następujące grupy czynników:
- czynniki genetyczne
- właściwości układu nerwowego
- czynniki endokrynologiczne (hormonalne)
- konstytucja fizyczna człowieka
- pora roku i warunki klimatyczne
Czynniki genetyczne dotyczą przede wszystkim dodatkowego chromosomu Y u mężczyzn. Pojawienie się go powoduje nie tylko anomalie w budowie fizycznej ale także cechy osobowości. Charakteryzują się:
l. wysoki wzrost - powyżej 190 cm
2. znaczna siła fizyczna
3. niski iloraz inteligencji - 60 - 80
4. skłonność do agresji
5. zachowania aspołeczne
6. impulsywność
7. niestałość
8. skłonność do ostrej fiustracji
Dodatkowy chromosom Y nazwano chromosomem przestępcy.
Poza tym wyrózniamy jeszcze anomalie takie jak : zespół Turnera, występujący u dziewcząt i polegający na braku drugiego chromosomu X oraz zespół Klienefeltera u chłopców z dodatkowym chromosomem X.
ówa i D.H. Scotta.
3 zasadnicze etapy wykolejenia społecznego wg Cz. Czapówa :
l. Stadium pierwsze - charakteryzuje się wystapieniem u jednostki poczucia odtrącenia. Reakcją może być agresja antyspołeczna, reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogość wobec rodziców i społeczeństwa
jako całości. Występująniekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Jednostka łatwo się nudzi rozpoczetymi czynnOściami i nie przejawia dostatecznej cierpliwości do ich ukończenia.
2. Stadium drulrie - wyraża się utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących i autorytetów. Próby nawiązania bliższego kontaktu emocjonalnego z osobą nieprzystosowaną napotykają opór. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucanie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspokajać podstawowe potrzeby społeczne i emocjonalne poza domem rodzinnym. Pojawiają się wówczas pierwse symptomy standardowego wykolejenia społecznego, takie jak : alkoholizowanie się, ucieczki z domu, wagarowanie, wybryki seksualne, itp.
3. Stadium trzecie - wiąże się z autonomizowaniem działalności antyspołecznej, która zaczyna stanowić źródło przyjemności i satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej. Osoby wchodzące w to stadium dążą do nawiązania kontaktów z gangami i grupami o charakterze chuligańskim, zabawowym lub wręcz przestępczym.
Typologa nieprzystosowania społeczenego wg Cz. Czapówa wyróżniająca 3 zasadnicze typy wykolejenia
społecznego ze względu na 3 różne czynniki etiologiczne : .
l. Zwichnieta socializacia - prowadzi (lo manifestowania nieprzystosowania społecznego w różnorodnych formach. Przyczynąjest niedostatek w zakresie socjalizacji dziecka, np.: nieodpowiednia opieka rodzicielska lub jej brak, odtrącenie emocjonalne, zaniedbanie społeczne i pedagogiczne.
2. Demoralizacja - pojawia się, gdy dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływy innej obyczajowości i ladtury niz ta, w której było wychowywane (np. emigracja ze wsi do miasta). Proces ten wiąże się zwykle z przewartościowaniem wartości tradycyjnych "na rzecz nowych, do których jednostka nie potrafi się w pełni dostosować.
3. Socjalizacja podkulturowa - socjalizacja antagonistyczno-destrukcyjna, odmiana nieprzystosowania społecznego z uwagi na związek jednostki z wartościami i nonnami podkultury pozostającej w opozycji do kultury szerszej zbiorowości społecznej. Socjalizacja dziecka przebiega prawidłowo z punktu widzenia poprawności funkcjonowania mechanizmów psychologicznych. Popada ono jednak w konflikt z nonnami ogólnospołecznymi z powodu identyfIkacji z własną podstawową grupą respektującąnonny podkulturow~, chuligańskie, złodziejskie czy przestępcze.
Czap6w wyróżnia 2 podstawowe odmiany wykolejenia ze względu na rodzja lamanych przez jednostkę norm:
l. Wykolejenie przestepcze - łamanie nonn prawnych przez jednostkę, czemu towarzyszy zwykle szereg postaw antyspołecznych (przestępstwa złodziejskie, przetępstwa bandyckie, przestępstwa zabawowe).
2. Wykolejenie obyczajowe - jednostka notorycznie łamie istniejące i obowiązujące jąnonny moralne i obyczajowe, obejmuje m.in. te klasy zachowań traktow~e jako symptomy tj. zachowania autodestrukcyjne (naduzywanie alkoholu, narkotyków, próby samobójczep, przedwczesne rozpoczynanie życia seksualnego, prostytucja, pasożytnictwo społeczne, nieangażowanie się w pracę i naukę przez młodzież i dorosłych w wieku produkcyjnym.
Typologia niedostosowania spolecznego wg Achenbacha :
1. Zachowania internalizacxine - (nadmiernie kontrolowane) - wyrażają się W wycofaniu lęku, nadmierne poczucie kontroli prowadzi do zbyt głebokiej, neurotycznej internalizacji nonn społecznych, co jest przyczyną przesadnej ostrożności w nowych, trudnych sytuacjach. Pierwotna przyczyna tego rodzaju zaburzeń najczęściej tkwi w uszkodzeniach CUN. Dzieci przesadnie podporządkowują się nonnom, sąniezauważalne, zachowują się niezgodnie z obowiązującymi nonnami dla danego wieku (np. Dziecinność). Cechą chąrakterystycznąjest bierność, w wyjatkowych sytuacjach wybuchy złości. Podatne są na uzależnienia, choroby psychiczne. Wyróżniamy dwa symptomy skali w obrębie tych zachowań :
&cechy wycofania - woli być sam niż z innymi, odmawia rozmowy, tajemniczy, skryty, niesmiały, bezmyślne obojetne spojrzenie, czesto się dąsa, mało aktywny, wycofuje się.
hlcechy depresjii - narzeka na samotność, często płacze, nadmiernie dąży do doskonałości, narzeka, że nikt go nie lubi, czuje się zaniedbany, małowartościowy, nerwowy, napiety, podniecony, przesadnie przestrzega zasad, zbyt strachliwy lub niespokojny, nieśmiały lub łatwo popada w zakłopotanie, czuje się dotkniety gdy jest krytykowany, podejrliwy, nieszczęsliwy, wystraszony, robi pomyłki, dreczy się, martwi.
2. Zachowania eksternalizacY.i..ill<.=.(słabo kontrolowane) - podstawowymi składnikami tych zachowań są przejawy agresji, przeciwstawiania się i opór wobec otoczenia, impulsywność, destruktywność i antyspołeczne cechy osobowości. Przyczyną tego jest słaba kontrola, rzutowanie na zewnatrz własnych problemów. Negatywne konsekwencje dotyczą otoczenia, a nie samej jednostki. Zachowania te sa bardzo stabilne i odporne na resocjalizację.
Wyrózniamy w tych zachowaniach symptomy:
&skali vn - zachowania przestępcze - nie czuje się winny, gdy zrobi coś złego, trzyma się tych, którzy są w kłopocie, kłamie, oszukuje, woli przebywać ze starszymi od siebie, kradnie, przeklina, niechetnie chodi do szkoły, wagaruje, pije alkohol, zażywa narkotyki.
hlskali VIII - zachowania agresywne - często się sprzecza, wychwala, okrutny, podły, terroryzuje innych, przesadnie żąda zainteresowania i uwagi ze strony innych, niszczy własne i cudze rzeczy, nieposłuszny w szkole, przeszkadza innym uczniom, zazdrosny, zawzięty, popada w zatargi, bójki, fIzycznie atakuje innychj burzy dyscyplinę w klasie, dużo wrzeszczy, gra na pokaz, błaznuje, wybuchowy, żąda aby natychmiast zaspokoić jego potrzeby, łatwo się fiustruje, uparty, posępny lub intrygujący, dokucza, docina innym, wybuchy wściekłości, grozi ludziom, głośny hałaśliwy.
Typologia niedostosowania społecznego wg Scotta :
1. Zachowanie wrogie - agresja w środowisku domowym, rodzinnym. Wrogość kierowana jest najpierw na bliskie osoby, później na innych, jest początkiem zachowaQ przestępczych.
2. Zahamowanie - skłonnośc do przezywania depresji, bierność społeczna. W sytuacjach problemowych dziecko zachowuje się poniżej swoich możliwości intelektualnych. Z powodu nadmiernej kontroli rodziców uczą się bezradności,
3. Aspołeczność - iest to końcowy etap rozwoju wrogości w szczególnie niekorzystnych warunkach środowiskowych, podobny do socjopatii. Cechy to: okrucieństwo, nieprzestrzeganie norm, członkostwo w podkulturach dewiacyjnych.
4. Zachowanie niekonsekwentne - trudność w koncentracji uwagi, pobudliwość, niekonsekwencja vi działaniu. Przyczyną są niekorzystne czynniki działające w okresie prenatalnym i przy porodzie, uszkodzony system nerwowy we wczesnym okresie życia.
7) Wviaśnić definicie :
Nieletni - ustawa przewiduje 3 pojęcia nieletniego :
l). W zakresie zapobiegania lub zwalczania demoralizacji nieletnich - nieletni to osoba do 18 roku życia. Mamy tu do czynienia z osobą gdy nie jest ograniczona dolna granica. Chodzi tu o takie przestępstwa jak: wagarowanie, ucieczki z domu, narkotyki, wszystko to co jest przejawem demoralizacji. Górna granica związana jest z pełnoletnością i ustaniem władzy rodzicielskiej. Osoba taka nie odpowiada za swoje czyny.
2). W zakresie dokonywania przez nieletnich czynów karalnych - nieletnim jest osoba, która ukończyła l3 lat, a nie ukończyła 17 lat - mamy do czynienia z popełnieniem przestępstwa. W 13 - 17 roku życia odpowiada już karnie i można w stosunku do nich zastosować środek wychowawczy lub karny.
3). W zakresie wykonywania środka wychowawczego lub poprawczego nieletni to osoba do 21 roku życia. Jest to umowna granica. Większość środków wychowawczych wiąże się z pełnieniem władzy rodzicielskiej, która kończy się z chwilą uzyskania pełnoletności przez delikwenta - nadzór rodzicielski, rodzina zastępcza. Do 21 roku życia mogą trwać środki, które wiążą się z izolacją, a także z ukończeniem szkoły.
Małoletni - to osoba, która nie ukończyła 18 roku życia, nie zawarła związku małżeńskiego i nie weszła w konflikt z prawem (przynajmniej do 15 r. ż). Osoba małoletnia do l3 r. ż nie posiada zdolności do czynnosci prawnych, natomiast osoba między 13 a 18 1". ż posiada je w stopniu ograniczonym (chyba, że jest całkowice ubezwłasnowolniona, wówczas nie posiada jej wcale). Małoletni, który nie ukończył l3 r. ż nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę (wówczas odpowiedzialność mogą ponosić rodzice).
Młodociany - (dorosły) to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania winy w I instancji 24 lat. Popełnia przestępstwo między 17 a 21 r. ż. W stosunku do młodocianych podejmuje się obligatoryjnie oddziaływania resocjalizujące czyli czy delikwent chce czy nie to i tak występuje.
Demoralizacja - pojawia się, gdy dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływy innej obyczajowości i kultury niz ta, w której było wychowywane (np. emigracja ze wsi do miasta). Proces ten wiąże się zwykle z przewartościowaniem wartości tradycyjnych na rzecz nowych, do których jednostka nie potrafi się w pełni dostosować. Przykładowe okoliczności świadczące o demoralizacji: uchylanie się od obowiązku szkolengo, uzywanie alkoholu lub innych środków odurzających, prostytucja, włóczęgostwo, udział w grupach przestepczych oraz naruszanie zasad współżycia społecznego.
Czyn karalny - czyn zabroniony przez ustawę:
a) przestępstwo lub prze:;~ępstwo skarbowe
b) wykroczenia wg kodeksu wykroczeń
Czyn karalny może popełnic tylko nieletni, który ukonczył 13 lat. Dokonanie czynu o znamionach przestępstwa lub wykroczenia przez dziecko poniżej l3 r. ż może być potraktowane jedynie jako przejaw jego demoralizacji. Zbrodnie - są to czyny karalne zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat.
Występki - są to czyny karalne o mniejszej wadze, które zagrożone są karą grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności na okres nie dłuższy niż 3 lata
rawach nieletnich" .
l) Postępowanie wyjaśniające~rowadzi je sędzia rodzinny. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego może nastąpić tylko, gdy znana jest osoba nieletniego, w sprawie którego ma się toczyć dane postępowanie. Postępowanie wyjaśniające, które toczy się w sprawie o demoralizację, ma na celu wyjaśnienie, czy faktycznie istnieja okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego. Postępowanie wyjaśniające w sprawie o czyn karalny zmierza do ustalenia, czy nieletni rzeczywiście popełnił zarzucany mu czyn. W obu przypadkach ustala się także czy zachodzi potrzeba zastosowania wobec nieletniego środków przewidzianych w ustawie. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego sędzia rodzinny może umorzyć postępowanie, jeżeli uzna, że brak jest podstaw do jego prowadzenia lub, że orzeczenie środków wychowawczych albo środka poprawczego byłoby niecelowe. Istnieje również możliwość przekazania sprawy nieletniego szkole, do której nieletni uczęszcza lub 0fł~anizacji społecznej, do której należy. Mają one zapobiec dalszej demoralizacji i popełnieniu kolejnego czynu karalnego. Natomiast w razie ujawnienia w toku postępowania wyjaśniającego okoliczności uzasadniających orzeczenie wobec nieletniego kary, sędzia rodzinny przekazuje sprawę prokuratorowi. W pozostałych wypadkach sędzia rodzinny po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym lub w postępowaniu poprawczym.
2) Postępowania rozpoznawcze -.postanowienie o rozpoznaniu sprawy sędzia rodzinny wydaje wówczas, gdy uzna, że ze względu na okoliczności i charakter sprawy oraz osobowość nieletniego celowe jest zastosowanie środków wychowawczych lub leczniczych. W wypadku, gdy sędzia rodzinny uzna, że zachodą warunki do umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym, kieruje sprawę do rozpoznania w postępowaniu poprawczym. Postępowania te toczą się przed sądem rodzinnym.
Postępowanie opiekuńczo-wychowawcze opiera się na przepisach procedury cywilnej, natomiast postępowanie poprawcze na przepisach procedury karnej. W postępowaniu poprwczym nieltni musi mieć obrońcę. Sąd orzeka w tym postępowaniu w składzie jednego sedziego i dwóch ławników. W postępowaniu poprawczym sąf może również wydać postanowienie o zastosowaniu wobec nieletniego środków wychowawczych lub leczniczowychowawczych, jeżeli uzna je za wystarczające.
3) Postępowanie wykonawcze -_orzeczone wobec nieletnich środki wychowawcze, lecznico-wychowawcze i poprawcze wykonuje sąd rodzinny. W postępowaniu wykonawczym ważną rolę pełni sedzia rodzinny, który sprawuje nadzór nad wykonywaniem środków wychowawczych, leczniczo-wychowawczych, poprawczych i środków tymaczasowych. Nadzór sprawowany przez ędziego rodzinnego obejmuje wykonywanie orzeczeń o umieszczeniu nieletnich w placówkach resocjalizacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych, zakładach publicznych opieki zdrowotnej, zakładach pomocy społecznej, rodzinnyph ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, kuratorskich ośrodkach pracy z młodzieżą, schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych, a także decyzji o umieszczeniu nieletnich w policyjnych izbach dziecka. Głównym celem wykonywania środków orzeczonych wobec nieletnichjest wychowanie ich na świadomych i uczciwych obywateli, a więc resocjalizacja nieletnich, którzy ulegli wadliwej socjalizacji oraz readaptlJ,cja społeczna, oznaczająca wtórne przystosowanie do uczciwego życia w społeczeństwie. Poza tym: wszechstronny rozwój osobowości nieletniego, wszechstronny rozwój jego uzdolnień, kształtowanie i utrwalanie w nim społecznie pożądanej postawy i poczucia odpowiedzialności, tak by był on odpowiednio przygotowany do społecznie użytecznej pracy.
-W myśl ustawy nieletni podlega karze, czyli pozbwieniu wolności w 2 przypadkach:
l. Gdy istnieją podstawy do umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym, a nieletni w chwili orzekania ukończył 18 lat.
2. Gdy nieletni ukończył 18 lat przed rozpoczęciem wykonania wyroku o umieszczeniu w zakładzie poprawczym.
Kodeks kamy dopuszcza możliwość zastosowania wobec nieletniego, który dopuścił się zbrodni po ukończeniu 15 roku życia i za zastosowaniem wobec niego kary przemawiają okolicznośoi sprawy i warunki osobiste sprawcy - najczęściej dotyczy to zabójstw z premedytacją i szczególnym okrucieństwem. Najwyższy wymiar kary , który można zastosować w stosunku do nieletniego to 25 lat.
9) Środki stosowane wobec nieletnich w postepowaniu sadowym :
Środki wychowawcze mogą być stosowane wobec nieletnich, którzy wykazują przejawy demoralizacji, oraz
wobec tych nieletnich, którzy popełnili czyn karalny. Dopuszczalne jest orzeczenie wobec nieletniego więcej niż jednego środka wychowawczego, o ile nie są to środki wykluczające się wzajemnie. Orzeczone wobec nieletnego środki mogą być w toku wykonywania zmieniane lub Jlchylane, jeżeli przemawiają za tym wzgledy wychowawcze.
J. Środki wolnościowe:
l) Upomnienie - iest ono przewidziane zwłaszcza dla nieletnich o nieznacznym stopniu
demoralizacji.
2) Zobowiazanie do okreśonego postepowania. a zwłaszcza do naprawienia wyrzadzonei
szkody. do przeproszenia pokrzywdzonego. do podiecia nauki lub pracy. do
powstrzymania sie od przebywania w określonych środowiskach lub mieiscach. do
zaniechania używania alkoholu lub innego środka odurzaiacego. - może ono polegać na
nałożeniu na niego jednego lub więcej obowiązków. Np. Naprawienie szkody może
mieć formę pracy lub innych świadczeń na rzecz pokrzywdzonego. Przynosi ono
spore efekty wychowawcze, pozwala na uświadomienie sobie konsekwencji swojego
działania dla innych osób i przyczynia się do zwiększenia jego wrażliwości na potrzeby
innych przy jednoczesnym rozwiązaniu konfliktu społecznego, jaki powstał na skutek
popełnionego czynu.
...
monikapiotr21