slowacja.pdf

SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN

OBECNY I PLANOWANE REFORMY

SŁOWACJA

1. Populacja uczących się i język nauczania

Według stanu na dzień 31.12.2003 r. liczba osób w wieku do 29 lat wynosiła 2 297 670 (42,7% ogółu

ludności), a w wieku objętym obowiązkiem szkolnym (6-16 lat) było 777 694 dzieci i młodzieży (13,2%

ogółu ludności). Urzędowym językiem nauczania jest język słowacki i – w niektórych regionach – język

mniejszości (węgierski, ukraiński, niemiecki lub bułgarski).

2. Administracja i finansowanie edukacji

Większość uczniów i studentów (w roku szkolnym 2003/04 95,2% ogółu uczniów i studentów

kształcących się w pełnym wymiarze na poziomie od edukacji przedszkolnej do szkolnictwa

wyższego) uczęszczała do placówek publicznych, które są organizowane i prowadzone bezpośrednio

przez władze publiczne.

Zakres kompetencji, organizacja i zadania organów administracji państwowej w dziedzinie edukacji (z

wyjątkiem szkolnictwa wyższego), gmin, regionów i organów samorządowych są określone w Ustawie

nr 596/2003 Kodeksu funkcjonowania administracji państwowej i samorządu w dziedzinie edukacji. Od

1 stycznia 2004 r. obowiązuje Ustawa nr 597/2003 o finansowaniu szkół podstawowych i średnich

oraz placówek edukacyjnych, której podstawę stanowią normatywne koszty kształcenia w przeliczeniu

na 1 ucznia.

Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej, jako organ centralny administracji państwowej, kieruje

pracami administracji państwowej w dziedzinie edukacji i sprawdza ich wykonanie. Ministerstwo

podejmuje przede wszystkim decyzje w sprawie sieci placówek edukacyjnych, ustala zasady

kierowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą szkół oraz opracowuje projekty aktów prawnych i

koncepcje rozwoju systemu edukacji.

Na szczeblu regionalnym administrację ogólną reprezentuje 8 regionalnych urzędów oświatowych.

Mają one tę samą siedzibę i taki sam terytorialny zakres kompetencji jak samorządy regionalne.

Sprawy związane z ogólną administracją na szczeblu lokalnym leżą w kompetencjach gmin.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność za organizację szkół i gospodarowanie środkami finansowymi,

uprawnienia decyzyjne posiadają jedynie poszczególne placówki mające osobowość prawną.

Za przeprowadzanie inspekcji w placówkach edukacyjnych, nadzór nad nauczycielami i zewnętrzną

ocenę szkół odpowiadają wyłącznie inspektorzy państwowi.

3. Edukacja przedszkolna

Edukacja przedszkolna, którą uznaje się za pierwszy szczebel systemu edukacji, obejmuje dzieci w

wieku od 3 lat (a czasem nawet młodsze) do 6 lat. Uczęszczanie do placówki przedszkolnej nie jest

obowiązkowe. W roku szkolnym 2003/04 wskaźnik skolaryzacji brutto (stosunek liczbowy wszystkich

dzieci zapisanych do przedszkoli ( materská škola ) niezależnie od wieku, włącznie z dziećmi w wieku

poniżej 3 lat i powyżej 5 lat, do całej populacji w wieku 3-5 lat) wynosił 90,8%. Edukacja przedszkolna

w placówkach publicznych jest bezpłatna, natomiast placówki prywatne pobierają opłaty.

4. Kształcenie obowiązkowe w pełnym wymiarze

Obowiązek szkolny trwa dziesięć lat – rozpoczyna się w wieku 6 lat i trwa do końca roku szkolnego, w

którym uczeń osiąga wiek 16 lat. Uczniowie uczęszczają najpierw do 9-letniej szkoły podstawowej

( základná škola ), która prowadzi kształcenie na poziomie podstawowym (klasy I-IV) i średnim I stopnia

(klasy V-IX). Większość uczniów kończy obowiązkową naukę w pełnym wymiarze po ukończeniu

pierwszego roku kształcenia na poziomie średnim II stopnia w szkole średniej ( gymnázium, stredná

odborná škola lub stredné odborné učilište ). Uczniowie, którzy kończą dziewiąty rok nauki w szkole

podstawowej przed przejściem do IX klasy lub nie kończą IX klasy, kontynuują obowiązkową naukę w

szkole podstawowej lub ośrodku przyuczenia do zawodu ( učilište ). Po ukończeniu IV, VI lub VIII klasy

szkoły podstawowej uczniowie mogą przejść do gimnazjum ( gymnázium ), a po IV klasie również do

konserwatorium tańca ( tanečné konzervatórium ); uczniowie ci kończą obowiązkową naukę w pełnym

wymiarze po ukończeniu drugiego roku kształcenia na poziomie średnim II stopnia.

a) Etapy

Základná škola (jednolita struktura, kształcenie na

poziomie podstawowym i kształcenie ogólne na poziomie

średnim I stopnia)

Kształcenie na poziomie podstawowym (I

etap, klasy I-IV), wiek: 6-9 lat i kształcenie

ogólne na poziomie średnim I stopnia (II

etap, klasy V-IX), wiek: 10-14/15 lat

Gymnázium (kształcenie ogólne na poziomie średnim I

stopnia i pierwszy lub pierwszy i drugi rok kształcenia

na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 10/12/14/15/16 lat

Stredná odborná škola (kształcenie zawodowe na

poziomie średnim I stopnia i pierwszy lub pierwszy i

drugi rok kształcenia zawodowego na poziomie średnim

II stopnia)

Wiek: 10/15/16 lat

Stredné odborné učilište (pierwszy rok kształcenia

zawodowego na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 15/16 lat

Učilište (pierwszy rok kształcenia zawodowego na

poziomie średnim I stopnia)

Wiek: 15/16 lat

b) Kryteriaprzyjęć

Kształcenie obowiązkowe jest bezpłatne, a jedyne kryterium przyjęć stanowi wiek ucznia. Warunkiem

przyjęcia do 6- lub 8-letniego gymnázium (w wieku 10, 12 lat) jest ukończenie IV lub VI klasy szkoły

podstawowej i zdanie egzaminu wstępnego, natomiast do 5-letniego gimnazjum dwujęzycznego (w

wieku 14 lat) – ukończenie VIII klasy szkoły podstawowej i zdanie egzaminu wstępnego.

c) Dzienny/tygodniowy/rocznywymiarzajęć

Rok szkolny 2003/04 obejmował 191 dni zajęć dydaktycznych i trwał od 1 września do 31 sierpnia.

Zajęcia (od minimum 21 do maksimum 25 lekcji trwających 45 minut dla dzieci w wieku ok. 7 lat i od

26 do 29 lekcji dla dzieci w wieku ok. 10 lat) są rozłożone na pięć dni w tygodniu. Minimalny i

maksymalny roczny wymiar zajęć dydaktycznych wynosi od 602 godzin (I klasa) do 716 godzin (IV

klasa) na pierwszym etapie i od 745 godzin (V klasa) do 831 godzin (klasy VII-IX) na drugim etapie.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

Klasy są koedukacyjne i składają się z uczniów w tym samym wieku (wyjątek stanowią klasy mieszane

z uczniami w zróżnicowanym wieku). W roku szkolnym 2003/04 na 1 nauczyciela w základná škola

przypadało średnio 14,2 ucznia (15,4 ucznia w przypadku nieuwzględniania nauczycieli z zewnątrz).

Klasy liczyły średnio 21,4 ucznia. W szkole podstawowej klasy tworzy się dla co najmniej 15 uczniów.

Maksymalna liczba uczniów wynosi 29 w klasie I i 34 w klasach II-IX. Na lekcjach, w których

uczestniczą uczniowie kilku różnych klas, maksymalna liczba uczniów wynosi 24. Na pierwszym

etapie szkoły podstawowej wszystkich przedmiotów uczy nauczyciel przedmiotów zintegrowanych,

natomiast na drugim etapie lekcje prowadzą nauczyciele przedmiotu. (Na pierwszym etapie

nauczycielami przedmiotu mogą być jedynie nauczyciele języków obcych i wychowania fizycznego.)

e) Programyitreści nauczania

W Słowacji obowiązują ogólnokrajowe programy nauczania. Przedmioty obowiązkowe są takie same

dla wszystkich uczniów. Poszczególne programy muszą zostać zatwierdzone przez Ministerstwo

Edukacji, zanim zaczną obowiązywać w całym kraju. Obecnie istnieje kilka rodzajów programów

nauczania. Nauczyciele mają swobodę w doborze metod nauczania i podręczników (z listy

zatwierdzonej przez Ministerstwo Edukacji).

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Za ocenę uczniów odpowiadają wyłącznie nauczyciele. Nauczyciele decydują również o tym, czy

uczniowie mający trudności w nauce muszą powtarzać klasę. Ocenę prowadzi się przez cały rok

szkolny (sprawdziany pisemne i ustne). Uczniowie otrzymują świadectwo na zakończenie pierwszego

semestru oraz każdego roku szkolnego. Na zakończenie IX klasy základná škola świadectwo

wystawia się na podstawie oceny ciągłej ucznia (bez egzaminu końcowego).

5. Szkolnictwo średnie II stopnia i policealne

a) Rodzajekształcenia

Szkolnictwo średnie II stopnia

Gymnázium (drugi i wyższy lub trzeci i wyższy rok kształcenia

ogólnego na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 16-18/19 lat

Stredná odborná škola (drugi i wyższy lub trzeci i wyższy rok

kształcenia zawodowego na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 16-18/19/20 lat

Stredné odborné učilište (drugi i wyższy rok kształcenia

zawodowego na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 16-18/19/20 lat

Učilište (drugi i trzeci rok kształcenia zawodowego)

Wiek: 16-17/18 lat

Szkolnictwo policealne

Stredná odborná škola ( pomaturitné štúdium )

Wiek: 19/20 lat

b) Kryteriaprzyjęć

Warunkiem przyjęcia jest ukończenie ostatniej klasy 9-letniej základná škola i zdanie egzaminu

wstępnego (jeżeli taki wymóg obowiązuje w danej szkole średniej).

c) Programyitreści nauczania

Program nauczania określa się w taki sam sposób jak w ramach kształcenia obowiązkowego.

Przedmioty obowiązkowe są takie same dla wszystkich uczniów kształcących się w danym profilu.

Nauczyciele mogą dostosowywać programy nauczania do sytuacji w danym regionie i szkole oraz

zainteresowań i potrzeb uczniów.

d) Ocena, promocja i kwalifikacje

Uczniów ocenia się w taki sam sposób jak w ramach kształcenia obowiązkowego. Świadectwo

wydawane po zdaniu przez ucznia egzaminu końcowego ( maturitná skúška ), który przeprowadzają

wszystkie placówki (z wyjątkiem ośrodków przyuczenia do zawodu), stanowi minimalny wymóg

ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe.

Szkoły średnie II stopnia prowadzą kształcenie policealne przewidziane dla kandydatów, którzy

posiadają świadectwo ukończenia szkoły średniej. W ramach kształcenia policealnego uczniowie

uzupełniają i pogłębiają zdobyte wykształcenie, aby lepiej przygotować się do wykonywania zawodu.

Specjalizują się w wykonywaniu konkretnych prac lub uzyskują kwalifikacje zawodowe w innej

dziedzinie kształcenia niż dziedzina, z której zdawali egzamin końcowy w szkole średniej. Kształcenie

policealne prowadzi się na ogół w niepełnym wymiarze.

6. Szkolnictwo wyższe

a) Rodzajeuczelni

Uczelnie prowadzą studia na trzech poziomach: studia na pierwszym poziomie trwające 3-4 lata i

kończące się uzyskaniem tytułu bakalár , studia magisterskie na drugim poziomie ( magister , inžinier ,

doktor medicíny ) i studia doktoranckie na trzecim poziomie.

Univerzita, Vysoká škola, Akadémia

Wiek: 19-21/22/23/24 lata

Stredná odborná škola (vyššie odborné štúdium) Wiek: 19-21 lat

b) Warunkiwstępu

Minimalnym warunkiem przyjęcia na studia wyższe jest posiadanie świadectwa wydawanego uczniom,

którzy zdali egzamin końcowy w szkole średniej II stopnia ( vysvedčenie o maturitnej skúške ).

Pozostałe kryteria, np. zdanie egzaminu wstępnego oraz treść i formę tych egzaminów, określają

poszczególne uczelnie.

c) Kwalifikacje

Studia krótkiego cyklu kończą się uzyskaniem tytułu Bakalár . Dyplom ten umożliwia absolwentom

podjęcie studiów magisterskich lub wejście na rynek pracy. Studenci, którzy ukończyli studia

uniwersyteckie (trwające 2-3 lata po uzyskaniu tytułu bakalár lub 5-6 lat jako odrębny cykl kształcenia),

otrzymują dyplom i tytuł inžinier , magister lub doktor (na wydziałach medycyny i weterynarii).

Posiadacze tych dyplomów mogą podjąć studia doktoranckie na uniwersytecie.

7. Kształcenie specjalne

Większość dzieci mających specjalne potrzeby edukacyjne uczęszcza obecnie do szkół specjalnych.

Struktura kształcenia specjalnego jest bardzo zbliżona do struktury kształcenia w szkolnictwie

ogólnodostępnym.

Kształcenie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na poziomie od przedszkolnego do

średniego II stopnia prowadzi się w szkołach specjalnych lub ogólnodostępnych. W szkołach

ogólnodostępnych dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi może uczyć się wraz ze swymi

zdrowymi rówieśnikami w klasie ogólnodostępnej (integracja indywidualna) lub z innymi dziećmi

mającymi tego samego rodzaju upośledzenia w klasie specjalnej w szkole ogólnodostępnej (integracja

grupowa). W roku szkolnym 2003/04 uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi stanowili

4,8% ogółu uczniów objętych kształceniem obowiązkowym (697 838 žiakov ); uczniowie kształceni

oddzielnie (w szkołach specjalnych i specjalnych klasach szkół ogólnodostępnych) stanowili 3,6%, a

uczący się w ramach integracji indywidualnej w klasach ogólnodostępnych – 1,2%.

8. Nauczyciele

Nauczyciele, którzy uczą na pierwszym etapie základná škola (jako nauczyciele przedmiotów

zintegrowanych) i drugim etapie tej szkoły (jako nauczyciele przedmiotu) oraz w szkołach średnich II

stopnia, obowiązkowo kończą studia na uniwersytecie (na poziomie magisterskim). Studia trwają 4

lata dla nauczycieli uczących na pierwszym etapie základná škola i 5 lat dla nauczycieli uczących na

drugim etapie základná škola i w szkole średniej II stopnia. Nauczyciele pracujący w szkołach

publicznych mają status urzędników państwowych.

9. Aktualne reformy i debaty w dziedzinie edukacji

(a) Materiały do dyskusji publicznej

Koncepcja edukacji i narodowy program edukacji

Jest to program przyszłościowych reform – sfinalizowany projekt Millennium i Narodowy program

edukacji w Republice Słowackiej, który został opracowany z uwzględnieniem naszych wspólnych

korzeni, historii oraz aktualnych wymogów i możliwości. Program odpowiada również na

przewidywane potrzeby i wymogi bliższej i dalszej przyszłości. W programie wytyczono pewien

kierunek czy wizję zmian prowadzących do ogólnych i konkretnych celów w dziedzinie edukacji

oraz określono sposób realizacji tych celów. Jest to istotny krok na drodze do opracowania pełnej

strategii reform, których fundament ma stanowić nowa ustawa o edukacji. Po opracowaniu

ostatecznej wersji obydwa dokumenty zostały przedłożone rządowi oraz Parlamentowi i

zatwierdzone pod koniec 2000 roku.

Memorandum w sprawie uczenia się przez całe życie

Nawiązując do decyzji Rady Europejskiej podjętej w Lizbonie, Komisja Europejska opracowała w

2000 roku Memorandum w sprawie uczenia się przez całe życie, którego celem jest stymulowanie

dyskusji w całej Europie na temat kompleksowej strategii wdrażania koncepcji uczenia się przez

całe życie we wszystkich sferach życia oraz określenie konkretnych kroków w realizacji tej

koncepcji.

Memorandum opiera się na koncepcji zakładającej konieczność uczenia się przez całe życie,

które ma wspierać aktywność obywatelską oraz zwiększać szanse znalezienia i utrzymania pracy.

Wprowadzając nowe podejścia w sferze uczenia się przez całe życie, memorandum koncentruje

się na 6 kluczowych obszarach (nowe podstawowe umiejętności dla wszystkich, zwiększenie

inwestycji w zasoby ludzkie, innowacje w procesie nauczania i uczenia się, uznawanie i

docenianie wartości kształcenia, zrewidowanie koncepcji poradnictwa zawodowego i opieki

psychologicznej, stworzenie szerszych możliwości kształcenia w najbliższym otoczeniu).

Ocenione i odpowiednio opracowane uwagi i koncepcje dotyczące poszczególnych kluczowych

obszarów zostały włączone do krajowego raportu Republiki Słowackiej, który został oficjalnie

przedłożony Komisji Europejskiej przez słowackie Ministerstwo Edukacji.

Koncepcja polityki państwa dotyczącej dzieci i młodzieży do roku 2007

Przedłożona koncepcja ma stanowić silny bodziec zachęcający określone resorty (ministerstwa) i

całe społeczeństwo do stosowania nowych, efektywnych podejść w odniesieniu do młodego

pokolenia. Poszczególne elementy koncepcji zostały opracowane na podstawie Porozumienia w

sprawie praw dzieci, Europejskiej karty w sprawie uczestnictwa młodzieży w życiu społeczności i

regionów, Raportu o stanie działań na rzecz dzieci i młodzieży w Republice Słowackiej oraz

wyników badań dotyczących życia dzieci i młodzieży w rodzinie, możliwości znalezienia pracy

przez młodych ludzi, sposobów spędzania wolnego czasu, pomocy i wyżywienia, ochrony przed

patologiami społecznymi, relacji ze środowiskiem itp. Młodzież jako grupa społeczna będzie

decydować o naszej przyszłości i przyszłości naszego społeczeństwa w nadchodzących latach.

(b) Koncepcje i projekty

Koncepcja poradnictwa zawodowego i opieki psychologicznej prowadzonej przez

pedagogów specjalnych

Koncepcja dalszego rozwoju szkolnictwa wyższego w Słowacji w XXI wieku (zatwierdzona

30 sierpnia 2000 r.)

Koncepcja polityki państwa w dziedzinie badań, nauki i techniki do roku 2005 (zatwierdzona

w 2000 r.)

Koncepcjakształcenia dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Projekt INFOVEK (technologie informacyjno-komunikacyjne w szkołach)

Projekt VOTEC (w dziedzinie kształcenia zawodowego).

Analizamożliwości wprowadzenia czesnego w szkołach wyższych

Polityka informatyzacji dla słowackiego społeczeństwa

Określenie potrzeb i realizacja przepisów związanych z poprawą warunków socjalnych

studentów szkół wyższych.

Najważniejsze reformy w systemie edukacji zostały przeprowadzone bezpośrednio po przemianach

politycznych, a od roku 1990 były kontynuowane zgodnie ze zmianami społecznymi i gospodarczymi.

Przemiany objęły wszystkie obszary i poziomy, tj. strukturę systemu edukacji, program nauczania,

profil absolwentów i nauczycieli itp. Obecnie rewiduje się narodową klasyfikację poziomów kształcenia

i dostosowuje ją do międzynarodowej klasyfikacji kształcenia (ISCED-97).

System edukacji opiera się w coraz większym stopniu na technologiach informacyjno-

komunikacyjnych, co powoduje konieczność zmian w treściach kształcenia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: