slowenia.pdf

SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN

OBECNY I PLANOWANE REFORMY

SŁOWENIA

1. Populacja uczących się i język nauczania

W 2003 r. kształceniem obowiązkowym było objętych 175 211 uczniów. Urzędowym językiem

nauczania jest język słoweński. W obszarze węgierskojęzycznym obowiązkowe jest dwujęzyczne

kształcenie w języku węgierskim i słoweńskim. W obszarze włoskojęzycznym funkcjonują szkoły

prowadzące kształcenie w języku włoskim, w których język słoweński jest przedmiotem

obowiązkowym, oraz szkoły prowadzące kształcenie w języku słoweńskim, w których obowiązkowym

przedmiotem jest język włoski. Istnieją także dwie szkoły międzynarodowe (angielska i francuska).

2. Administracja i finansowanie edukacji

Większość uczniów kształcących się na poziomie podstawowym, średnim I stopnia i średnim II stopnia

uczęszcza do szkół publicznych (99,4%), które są zakładane i w całości finansowane przez państwo

oraz samorządy lokalne. Szkoły prywatne, które są zakładane przez organizacje niepubliczne i

realizują programy zatwierdzane przez państwo, są dotowane przez państwo (od 85% do 100%). W

roku szkolnym 2002/2003 istniało 811 publicznych szkół powszechnych (poziomi podstawowy i średni

I stopnia) i 1 prywatna szkoła powszechna (Waldorf) oraz 138 publicznych i 5 prywatnych szkół

średnich II stopnia dla młodzieży.

Zadania administracyjne są rozdzielone między władze krajowe, władze lokalne i szkoły. Istniejące

wcześniej Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu zostało podzielone (na początku 2005 r.) na dwa

nowe ministerstwa: Ministerstwo Edukacji i Sportu oraz Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i

Techniki. Ministerstwo Edukacji i Sportu odpowiada za opracowywanie polityki oświatowej, procedury

inspekcji, rozdział funduszy oraz wdrażanie przepisów i decyzji administracyjnych dotyczących

placówek przedszkolnych, szkół podstawowych i średnich. Władze lokalne ( občinski sveti )

odpowiadają za administrowanie placówkami przedszkolnymi i szkołami powszechnymi. Rady szkolne

( sveti šol ) odgrywają istotną rolę w procesie decentralizacji administracji. Prowadzenie inspekcji w

oświacie należy do zadań Krajowego Inspektoratu ds. Edukacji i Sportu ( Inšpektorat Republike

Slovenije za šolstvo in šport ), który podlega Ministerstwu Edukacji i Sportu. Za szkolnictwo wyższe

odpowiada Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Techniki.

3. Edukacja przedszkolna

Placówki przedszkolne ( vrtci ) są zakładane przez samorządy lokalne. Uczęszczanie do tych placówek

nie jest obowiązkowe. Od roku szkolnego 2003/04 uczniowie w wieku 6 lat nie uczęszczają już na

zajęcia przygotowujące do nauki w szkole, lecz rozpoczynają naukę w 9-letniej szkole powszechnej, co

stanowi jedną z istotnych przyczyn spadku o 24% liczby dzieci uczęszczających do vrtci . Drugą

przyczyną jest ogólny niż demograficzny. Liczba dzieci w wieku przedszkolnym w 2003 r. wynosiła 54

515 (13 097 w wieku do 3 lat, 41 418 w wieku powyżej 3 lat). W roku szkolnym 2004/05 funkcjonowało

108 samodzielnych placówek przedszkolnych, 178 oddziałów przedszkolnych w szkołach powszechnych

i 18 przedszkoli prywatnych. Odsetek dzieci w wieku od 1 roku do 5 lat w placówkach przedszkolnych

wzrósł do 57,1% w roku 2002/03 i 80,8% w 2004/05. Rodzice pokrywają od 10 do 80% kosztów,

zależnie od swego dochodu.

4. Kształcenie obowiązkowe

a) Etapy

Osnovna šola (jednolita struktura obejmująca szkołę

podstawową i średnią I stopnia)

Nowa 9-letnia szkoła powszechna, w

pełni wprowadzona w roku 2003/04

I cykl (klasy I-III)

Wiek: 6-8 lat

II cykl (klasy IV-VI)

Wiek: 9-11 lat

III cykl (klasy VII-IX)

Wiek: 12-14 lat

X klasa – nieobowiązkowa

Ukończenie szkoły powszechnej, co obejmuje zdanie zewnętrznych egzaminów końcowych,

umożliwia uczniom przejście do wybranej szkoły średniej II stopnia. Uczniowie, którzy spełnili

określony w przepisach wymóg dotyczący kształcenia obowiązkowego i ukończyli co najmniej siedem

klas w 9-letniej szkole elementarnej, mogą kontynuować naukę w ramach krótkiego cyklu kształcenia

zawodowego.

b) Kryteriaprzyjęć

Dzieci rozpoczynają kształcenie obowiązkowe w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat. Rodzice

mają zgodnie z przepisami obowiązek i prawo wybrania szkoły publicznej lub prywatnej, bądź podjęcia

decyzji o nauce w domu. Szkoła usytuowana w danym okręgu szkolnym jest zobowiązana przyjąć

dzieci zamieszkałe na tym terenie, ale rodzice mogą wybrać inną szkołę powszechną, pod warunkiem

wyrażenia przez nią zgody. Jeśli rodzice podejmą taką decyzję, w momencie przyjmowania do szkoły

powszechnej przedmiotem oceny może być dojrzałość szkolna dziecka, a rozpoczęcie nauki szkolnej

może zostać opóźnione.

c) Dzienny/tygodniowy/rocznywymiarzajęć

Rok szkolny obejmuje od 175 do 190 dni nauki (zależnie od przerw wakacyjnych) i trwa od 1 września

do 31 sierpnia następnego roku. Szkoły są czynne przez pięć dni w tygodniu, a minimalna liczba

godzin zajęć lekcyjnych w tygodniu wynosi od 20 (I klasa) do 30 (IX klasa), zależnie od klasy i liczby

wybranych przez ucznia przedmiotów fakultatywnych i pozaprogramowych. Uczniowie mają prawo do

5 dodatkowych dni wolnych od zajęć w ciągu roku szkolnego.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

W roku szkolnym 2002/03 na 1 nauczyciela przypadało 11,2 ucznia. W roku szkolnym 2003/04 klasy

liczyły średnio 19,55 uczniów, a w małych szkołach – 13,7 (zgodnie z przepisami maksymalna liczba

uczniów w klasie wynosi 28). W szkołach, które realizują odpowiednio dostosowane programy

nauczania dla dzieci ze specjalnymi potrzebami, klasy liczą średnio 6,14 ucznia. Klasy składają się na

ogół z uczniów w tym samym wieku; w małych szkołach mogą uczyć się wspólnie uczniowie w różnym

wieku. W I cyklu uczniowie mają jednego nauczyciela do większości przedmiotów; nauczyciele

przedmiotu uczestniczą wraz z wychowawcą klasy w prowadzeniu lekcji wychowania fizycznego,

wychowania muzycznego, rysunków, jak również języków w obszarach zamieszkałych przez różne

grupy etniczne, oraz nieobowiązkowych zajęć z języków obcych. W I klasie zajęcia prowadzi dwóch

nauczycieli, przy czym drugi nauczyciel jest na ogół nauczycielem przedszkolnym lub wychowawcą

klasy (i uczy jedynie przez pół lekcji). W II cyklu, w zajęciach dydaktycznych coraz szerzej uczestniczą

nauczyciele przedmiotu, początkowo jako nauczyciele przedmiotów związanych z umiejętnościami

ekspresji i rozwojem fizycznym, oraz języków obcych. Zajęcia dydaktyczne w III cyklu (od VII do IX

klasy) prowadzą wyłącznie nauczyciele przedmiotu.

e) Programyitreści nauczania

Krajowy program nauczania, zatwierdzony przez Krajową Radę Ekspertów, nakreśla ogólne treści

przedmiotów obowiązkowych i wymagane osiągnięcia uczniów. W tak wyznaczonych ramach, szkoły i

nauczyciele określają konkretne treści przedmiotów, wybierają własne metody nauczania i dokonują

wyboru podręczników (z listy zatwierdzonej przez Radę Ekspertów). Obowiązkowymi przedmiotami w

szkole elementarnej są: język ojczysty (słoweński; węgierski i włoski w obszarach zamieszkałych przez

te mniejszości), jeden język obcy, matematyka, geografia, historia, wychowanie obywatelskie i etyka,

ekologia, fizyka, chemia, biologia, wiedza o społeczeństwie, wychowanie muzyczne i plastyczne,

technika (włącznie z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi), zajęcia z gospodarstwa domowego

oraz wychowanie fizyczne. W ostatnim cyklu oferta szkoły musi obejmować przedmioty obowiązkowe do

wyboru z zakresu nauk społecznych i humanistycznych oraz nauk przyrodniczych i techniki – co

najmniej trzy takie przedmioty w każdej dziedzinie. Spośród nich uczniowie muszą wybrać trzy

przedmioty, z których najwyżej dwa mogą należeć do tej samej dziedziny. Ponadto obowiązkowe są

cotygodniowe półgodzinne zajęcia wychowawcze, podczas których uczniowie dyskutują o aktualnych

sprawach, problemach osobistych, itp.

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Uczniowie są oceniani przez nauczycieli na podstawie zapisanych w programie nauczania wymagań

dotyczących osiągnięć uczniów i określonych w przepisach procedur oceny. Osiągnięcia uczniów

ocenia się w sposób ciągły na podstawie prac pisemnych, ustnych i praktycznych oraz za pomocą

sprawdzianów przeprowadzanych przez nauczycieli. Nauczyciele wystawiają w I cyklu oceny opisowe,

w II cyklu – oceny opisowe i numeryczne, natomiast w III cyklu – wyłącznie oceny numeryczne.

Uczniowie i ich rodzice regularnie otrzymują informacje o postępach przez cały rok szkolny. Na

zakończenie każdego roku szkolnego otrzymują świadectwo z ocenami z poszczególnych

przedmiotów oraz oceną za całość osiągnięć w nauce. Na zakończenie każdego cyklu przeprowadza

się egzaminy ogólnokrajowe. Po I cyklu (język ojczysty, matematyka) i II cyklu (język ojczysty,

matematyka, język obcy) egzaminy nie są jednak obowiązkowe, a wyniki nie mają wpływu na oceny

ani promocję uczniów do następnego cyklu. Są one jedynie źródłem informacji dla szkół, rodziców i

uczniów. Na zakończenie IX klasy przeprowadza się egzaminy zewnętrzne z 3 przedmiotów: języka

ojczystego, matematyki i jednego przedmiotu wybranego przez ucznia (którym może być język obcy,

przedmiot przyrodniczy lub humanistyczny). Uczniowie otrzymują końcowe świadectwo z ocenami,

które obejmują wyniki egzaminów zewnętrznych z tych przedmiotów.

5. Szkolnictwo średnie II stopnia i policealne

a) Rodzajekształcenia

Splošno srednje izobraževanje – Gimnazja

(kształcenie ogólne na poziomie średnim II stopnia)

15-18 lat (cztery lata)

Srednje tehniško in strokovno izobraževanje

(kształcenie techniczne na poziomie średnim II stopnia)

15-18 lat (cztery lata)

Srednje poklicno tehniško izobraževanje

(kształcenie zawodowe/techniczne na poziomie średnim II stopnia)

15-19 lat (trzy plus dwa lata)

Srednje poklicno izobraževanje

(kształcenie zawodowe na poziomie średnim II stopnia)

15-17 lat (trzy lata)

Nižje poklicno izobraževanje

(krótki cykl kształcenia zawodowego na poziomie średnim II stopnia)

15-16-17 lat (od dwóch i pół

roku do trzech lat)

Maturitetni tečaj

(zajęcia przygotowujące do egzaminu maturalnego)

(jeden rok)

Poklicni tečaji

(policealne kształcenie zawodowe poniżej poziomu studiów wyższych)

(jeden rok)

b) Kryteriaprzyjęć

Kształcenie w szkole średniej II stopnia jest bezpłatne i przewidziane dla młodzieży w wieku od 15 do

19 lat. Przejście ze szkoły prowadzącej kształcenie obowiązkowe do szkoły średniej II stopnia odbywa

się zgodnie z zasadami określonymi na szczeblu krajowym, w ramach wspólnego krajowego systemu

składania podań. Szkoły z ograniczoną liczbą miejsc (głównie renomowane gimnazije ) biorą pod

uwagę wyniki uzyskane na zakończenie ostatniego roku kształcenia obowiązkowego oraz wyniki

końcowego egzaminu zewnętrznego. Bezpośrednio po ukończeniu szkoły powszechnej naukę

kontynuuje ok. 98% uczniów: około 40% wybiera gimnazije , pozostali – kształcenie techniczne lub

krótszy cykl kształcenia zawodowego. Ukończenie gimnazija lub szkoły technicznej uprawnia

absolwentów do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe.

c) Programyitreści nauczania

Podstawowe treści programowe i cele programów nauczania określają Krajowa Rada Ekspertów ds.

Kształcenia Ogólnego i Krajowa Rada ds. Kształcenia Zawodowego. W ramach kształcenia ogólnego,

przedmioty obowiązkowe (zgodnie z ogólnokrajowym programem) stanowią 80-90% programu

nauczania (język i literatura słoweńska, matematyka, dwa języki obce, historia, geografia, wychowanie

fizyczne, biologia, chemia, fizyka, wychowanie plastyczne, psychologia, socjologia, filozofia i

informatyka). W ramach kształcenia technicznego i zawodowego, przedmioty obowiązkowe i ich liczba

zależą od rodzaju kształcenia.

Srednje poklicno izobraževanje (kształcenie zawodowe na poziomie średnim II stopnia) może być

prowadzone w placówkach szkolnych lub częściowo w zakładzie pracy, jako przyuczenie do zawodu.

d) Ocena, promocja i kwalifikacje

Programy nauczania dla gimnazije są opracowywane na 4-letni okres kształcenia. Rok szkolny jest

podzielony na trzy okresy, kończące się oceną postępów ucznia. Ocenę przeprowadzają nauczyciele.

Kształcenie ogólne i techniczne w szkole średniej II stopnia kończy się zewnętrznym egzaminem

maturalnym ( Matura ), tzw. ogólnym egzaminem maturalnym, którego zdanie umożliwia dostęp do

wszystkich rodzajów studiów wyższych, i tzw. technicznym egzaminem maturalnym, którego zdanie

uprawnia do podjęcia studiów zawodowych; zdanie jednego dodatkowego sprawdzianu maturalnego

umożliwia dostęp do niektórych programów studiów akademickich. Ogólna Matura składa się z 5

sprawdzianów (z matematyki, języka ojczystego, języka obcego i dwóch przedmiotów do wyboru), a

techniczna Matura obejmuje 4 przedmioty (matematyka, język ojczysty, dwa przedmioty do wyboru).

Po zdaniu egzaminu maturalnego absolwenci otrzymują odrębne świadectwo, na którym podaje się

szczegółowe informacje o zdanych sprawdzianach, osiągnięty poziom i uzyskane punkty. Uczniowie,

którzy ukończyli program kształcenia zawodowego, zdają egzamin końcowy ( zaključni izpit ),

umożliwiający podjęcie pracy.

Kształcenie policealne, na poziomie poniżej studiów wyższych, ma na celu rozszerzenie lub

pogłębienie wiedzy. Programy maturalne ( maturitetni tečaj ) są przeznaczone dla uczniów, którzy nie

ukończyli gimnazija , a chcieliby podjąć studia akademickie na uniwersytecie. Programy zawodowe

( poklicni tečaj ) są przeznaczone dla osób, które nie zdały egzaminu maturalnego lub chciałyby

uzyskać kwalifikacje zawodowe i podjąć pracę. Osoby, które ukończyły trzyletnią średnią szkołę

zawodową i mają co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe, mogą zdawać mistrzowski egzamin

rzemieślniczy ( mojstrski izpit ). Po zdaniu tego egzaminu oraz krótkiego „pomostowego” egzaminu z

przedmiotów ogólnokształcących mistrzowie-rzemieślnicy mogą zostać przyjęci do wyższych kolegiów

technicznych.

6. Szkolnictwo wyższe

a) Rodzajeuczelni

Studia są prowadzone przez uniwersytety i kolegia zawodowe. Uniwersytety państwowe i pojedyncze

wydziały (które są na ogół instytucjami prywatnymi) prowadzą na ogół studia akademickie i zawodowe

zgodnie z trójstopniowym systemem bolońskim. Kolegia zawodowe prowadzą głównie studia

zawodowe. Kolegia, które spełniają standardy akademickie dotyczące kadry i wyposażenia, mogą

również otrzymać zezwolenie na prowadzenie studiów II stopnia i studiów doktoranckich; w innym

wypadku mogą takie studia prowadzić jedynie we współpracy z uczelniami akademickimi.

Studia są także prowadzone w wyższych kolegiach technicznych ( višje strokovne šole ), w formie

dwuletniego policealnego kształcenia zawodowego, na poziomie poniżej tytułu zawodowego.

b) Warunkiwstępu

Ogólne kryteria przyjęć na studia są określone w przepisach i zależą również od programów

nauczania.

Warunkiem przyjęcia do policealnych kolegiów zawodowych jest ukończenie odpowiedniej

czteroletniej średniej szkoły technicznej lub gimnazija . Do kolegiów przyjmuje się również osoby, które

ukończyły odpowiednią trzyletnią średnią szkołę zawodową, mają trzyletnie doświadczenie zawodowe

i zdały dodatkowe egzaminy wstępne.

Warunkiem przyjęcia na studia akademickie jest posiadanie świadectwa potwierdzającego zdanie

ogólnego egzaminu maturalnego ( maturitetno spričevalo ) lub zdanie zawodowego egzaminu

maturalnego ( poklicna matura ) i dodatkowego egzaminu na zakończenie kształcenia w średniej szkole

technicznej.

Do podjęcia studiów zawodowych mają prawo zarówno kandydaci, którzy zdali zawodowy egzamin

maturalny, jak i kandydaci ze świadectwem z ogólnego egzaminu maturalnego. W placówkach

mających ograniczoną liczbę miejsc uwzględnia się wyniki uzyskane w szkole średniej II stopnia.

Jeżeli studia na określonych kierunkach wymagają specjalnych zdolności, bierze się również pod

uwagę wyniki specjalnych sprawdzianów umiejętności lub zdolności.

c) Kwalifikacje

Studia w kolegiach zawodowych kończą się egzaminem dyplomowym ( diplomski izpit ), który obejmuje

złożenie pracy dyplomowej i prezentację ustną. Absolwenci mogą podjąć pracę w określonych

zawodach. Od roku 1998/99 mają również możliwość przejścia na II rok studiów zawodowych

(uniwersyteckich).

W roku akademickim 2005/06 wprowadzono boloński model struktury studiów. W nowym systemie

można wybrać akademickie lub zawodowe studia prowadzące do pierwszego lub drugiego tytułu

zawodowego. Studia I stopnia (odpowiadające studiom licencjackim/inżynierskim, obejmujące od 180

do 240 punktów ECTS) trwają 3 lub 4 lata. Studia na wyższym poziomie, prowadzące do tytułu

Magisterij , wymagają pięciu lat nauki w ramach długiego jednolitego cyklu lub uzyskania od 60 do 120

punktów ECTS po ukończeniu studiów I stopnia (4+1 lub 3+2).

Studia doktoranckie trwają teoretycznie 3 lata (180 punktów ECTS), a warunkiem ich podjęcia jest na

ogół posiadanie tytułu zawodowego magistra. Na studia doktoranckie mogą zapisać się osoby, które

ukończyły następujące studia:

- studia II stopnia,

- studia, które prowadzą do uzyskania kwalifikacji w określonym zawodzie, regulowanym

dyrektywami UE, i odpowiadają 300 punktom,

- co najmniej 4-letnie studia I stopnia na odpowiednim kierunku, jeżeli kandydat wykaże się

również ewidentnymi osiągnięciami w badaniach naukowych lub pracy zawodowej, które

mogą zostać uznane i zaliczone jako odpowiadające 60 punktom.

7. Kształcenie dorosłych

Dla osób dorosłych prowadzi się kształcenie w tych wszystkich formach, które są przeznaczone dla

młodzieży – od kształcenia na poziomie średnim do studiów uniwersyteckich. Programy przewidziane

wyłącznie dla dorosłych prowadzą uniwersytety ludowe i szereg innego rodzaju placówek edukacyjnych.

Najbardziej rozpowszechnione są szkoły języków obcych dla dorosłych słuchaczy. Kształcenie dorosłych

prowadzi się również w formie programów doskonalenia zawodowego w zakładach pracy.

W szkołach średnich II stopnia dla dorosłych prowadzi się programy maturalne, przygotowujące do

egzaminu maturalnego. Osoby dorosłe mogą także uczestniczyć w programach kształcenia

zawodowego i zdawać zawodowy egzamin maturalny.

Specjalnie dla dorosłych wprowadzono tzw. system „certyfikacji”, oparty na kompetencjach. Jest to

system oceny i akredytacji państwowych kwalifikacji zawodowych (2000), który został przygotowany

przez Ministerstwo Pracy, Rodziny i Spraw Społecznych, we współpracy z partnerami społecznymi.

Osoby dorosłe mogą zweryfikować swe umiejętności zawodowe i uzyskać kwalifikacje na podstawie

określonego na szczeblu krajowym zestawu standardów wymagań. Uzyskanie państwowych

kwalifikacji zawodowych wymaga specjalnej procedury oceny i akredytacji, dokonywanej w oparciu o

analizę indywidualnej teczki z dokumentacją (tzw. portfolio).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: