00:00:42:W galaktyce Droga Mleczna|kr��y wok� gwiazdy S�o�ce... 00:00:47:ma�a planeta,|zamieszkana przez rozumne istoty. 00:00:53:Ziemianie zawsze byli ciekawi tego,|co nieznane. 00:00:59:Zanim jeszcze poznali�my w�asny �wiat, 00:01:02:marzyli�my o zbadaniu innych. 00:01:07:Mo�e na planetach kr���cych|wok� odleg�ych gwiazd �yj� inne istoty. 00:01:13:Je�li wysy�aj� jakie� sygna�y, 00:01:15:mo�emy je odebra�|dzi�ki temu pot�nemu radioteleskopowi. 00:01:19:A mo�e nawet odpowiedzie�,|wysy�aj�c w kosmos w�asny sygna�. 00:01:27:Ale czy jeste�my w stanie... 00:01:30:opu�ci� Ziemi�, by odkry� nowe �wiaty? 00:01:34:TAJEMNICE KOSMOSU 00:02:28:Zrobili�my ju� pierwszy krok|poza nasz� planet�. 00:02:43:Skonstruowali�my prom kosmiczny, 00:02:45:kt�ry mo�e wynosi�|ludzi i �adunki na orbit�. 00:02:51:Tu, wysoko nad atmosfer� Ziemi... 00:02:55:uczymy si� �y� i pracowa� w kosmosie. 00:02:59:Frank, mo�esz ju� sterowa� orbiterem. 00:03:05:Dobrze, kieruje si�|ku prawej stronie promu. 00:03:11:Na zewn�trznej pow�oce jest niewiele|rys i wgniece� powsta�ych na skutek... 00:03:16:licznych lot�w tam i z powrotem. 00:03:22:Wahad�owiec jest wyposa�ony|w automatyczne rami�, 00:03:25:s�u��ce do przenoszenia �adunk�w|przywiezionych z Ziemi. 00:03:33:W�a�nie wyci�gn�� z �adowni... 00:03:34:statek orbitalny z niemieckim teleskopem|o nazwie ORFEUS. 00:03:40:I ze zdalnie sterowan� kamer� IMAX. 00:03:43:Dzi�ki niej mamy wspania�e zdj�cia... 00:03:48:wahad�owca na orbicie Ziemi. 00:03:57:Discovery, tu Houston.|Mo�ecie ju� wypu�ci� satelit�. 00:04:01:Zrozumieli�my. 00:04:07:Teleskop ORFEUS|zosta� wypuszczony na orbit�. 00:04:12:Lecimy razem z nim,|szybuj�c swobodnie w kosmosie. 00:04:18:Wahad�owiec zaczyna si� oddala�.|Jego �adownia jest pusta. 00:04:25:ORFEUS b�dzie przez jaki� czas... 00:04:27:obserwowa� najgor�tsze i najzimniejsze|gazy w naszej galaktyce. 00:04:32:Potem prom zabierze go na Ziemi�. 00:04:41:Przez trzy dekady... 00:04:42:nauczyli�my si� lata� w kosmos|i z powrotem, i kr��y� po orbicie Ziemi. 00:04:50:Skoro zrobili�my ten pierwszy krok, 00:04:53:to czy jeste�my gotowi|do przebycia wielkiej przestrzeni... 00:04:56:i zbadania innych �wiat�w|Uk�adu S�onecznego? 00:05:00:By�aby to kilkaset razy d�u�sza podr�... 00:05:03:od tych, kt�re dot�d odbywali�my. 00:05:11:Najpierw musimy zrozumie�|proces adaptacji do stanu niewa�ko�ci. 00:05:20:Spacelab, czyli laboratorium kosmiczne|po��czone tunelem z kabin� za�ogi, 00:05:25:znajduje si� w �adowni promu|podczas niekt�rych lot�w. 00:05:30:Naukowcy przeprowadzaj�|w nim eksperymenty, 00:05:33:opracowane przez 13 r�nych kraj�w. 00:05:36:Dobra, wchod�. Jest Bobbie. 00:05:40:Dw�ch lekarzy, Norm Thagard|i Roberta Bondar, Kanadyjka, 00:05:45:badaj� reakcje naszych zmys��w|w stanie niewa�ko�ci. 00:05:52:Ponad po�owa astronaut�w|cierpi na chorob� lokomocyjn�... 00:05:57:przez pierwszy dzie� lub dwa. 00:06:01:Niemiecki specjalista, Ulf Merbold,|przeprowadza eksperyment, 00:06:06:kt�ry pozwoli to wyja�ni�. 00:06:10:Osoba widzi pewn� rzecz,|ale odczuwa co� zupe�nie innego. 00:06:15:Jej m�zg jest zdezorientowany|na skutek dzia�ania sprzecznych bod�c�w. 00:06:19:Cz�owiek traci orientacj�. 00:06:25:Czy to statek kosmiczny wiruje? Czy my? 00:06:40:Kiedy Roberta si� obraca, 00:06:42:miniaturowa kamera w jej kasku|rejestruje ruchy oka, 00:06:46:reaguj�cego na ruch obrotowy. 00:06:50:Dane s� zbierane w po�owie lotu,|a potem tu� przed jego ko�cem. 00:06:55:Po por�wnaniu danych... 00:06:57:okazuje si�,|�e im d�u�ej ludzie przebywaj� w kosmosie, 00:07:01:w tym wi�kszym stopniu wykorzystuj�|do orientacji zmys� wzroku. 00:07:07:Jednak te wyniki dotycz� wy��cznie|naszej adaptacji w kr�tkim czasie. 00:07:12:Trzecia porcja zarodnik�w do wir�wki 204.|Upewnij si�, �e to zarodniki 31G. 00:07:18:Gdzie one s�? 00:07:19:�eby ustali�, jak wp�ywa na nas|d�u�szy pobyt w kosmosie, 00:07:22:musimy przebywa� przez d�ugi okres|na stacji kosmicznej. 00:07:27:Mogliby�my tam stworzy�|zamkni�ty system podtrzymywania �ycia, 00:07:31:funkcjonuj�cy miesi�cami, a nawet latami. 00:07:34:Odzyskiwanie tlenu i wody to konieczno��. 00:07:39:Przyszli astronauci|b�d� wytrawnymi ogrodnikami. 00:07:42:B�d� uprawia� ma�e ogrody w kosmosie, 00:07:45:takie jak ten hydroponiczny ogr�d|w Centrum Kosmicznym Kennedy'ego, 00:07:48:gdzie do uprawy ro�lin wykorzystuje si�|odzyskan� wod� i tlen. 00:07:53:Ro�liny nie mog� ulec �adnemu ska�eniu. 00:07:57:W po�owie drogi na inn� planet�|utrata plon�w oznacza�aby katastrof�. 00:08:04:Jeszcze 180 razy. 00:08:06:Dbanie o kondycj� to kolejne wyzwanie. 00:08:09:Mi�nie nie musz� d�wiga�|ci�aru naszych cia� i dlatego s�abn�. 00:08:13:Ko�ci staj� si� kruche. 00:08:15:Im d�u�ej jeste�my w kosmosie,|tym wi�ksze s� problemy. 00:08:20:Hej, Bobbie, 00:08:22:chod� tu. Przelatujemy nad Kanad�. 00:08:24:Ludzie odbywaj�cy podr�e|na inne planety b�d� sp�dza� ca�e lata... 00:08:28:w niewielkiej, zamkni�tej przestrzeni. 00:08:31:Jakiego rodzaju stresom|b�dziemy musieli stawi� czo�o? 00:08:35:Czy ogarnie nas t�sknota za domem,|skoro b�dziemy tak daleko? 00:08:39:Oddzieleni od rodziny, przyjaci�,|wyg�d normalnego �ycia? 00:09:02:- Tam jest, John.|- Nie rozjed� nas. 00:09:06:Nasze pierwsze podr�e do innego �wiata|to te na Ksi�yc. 00:09:13:Tranquility, mo�ecie startowa�. 00:09:20:Ale ka�da z tych wypraw|trwa�a co najwy�ej tydzie�. 00:09:25:Obecnie na stacji Mir... 00:09:28:rosyjscy kosmonauci przebywaj�|w kosmosie miesi�cami. 00:09:33:Co jaki� czas przylatuj� tam z Ziemi|statkiem kosmicznym Sojuz nowe za�ogi. 00:09:45:Teraz, niemal po roku|sp�dzonym na orbicie, 00:09:49:kosmonauci wr�c� Sojuzem do domu. 00:09:58:I chocia� �wiczyli|do sze�ciu godzin dziennie, 00:10:03:poddani teraz|dzia�aniu ziemskiej grawitacji, 00:10:06:nie potrafi� wsta� o w�asnych si�ach. 00:10:10:Wyobra�cie sobie przybycie|w takim stanie na obc� planet�. 00:10:22:Ale gdyby�my tak mogli wytwarza�|sztuczn� grawitacj�... 00:10:25:w czasie kosmicznych podr�y? 00:10:28:Ws�ynnym filmie Stanleya Kubricka|z 1968 roku, 00:10:32:2001: Odyseja kosmiczna, 00:10:35:pokazano statki kosmiczne,|w kt�rych by�oby to mo�liwe. 00:10:40:Gdy statek si� obraca, 00:10:42:za�oga odczuwa si�� od�rodkow�,|kt�ra dzia�a jak grawitacja. 00:10:50:Winnym projekcie cz�ci statku|obracaj� si� wok� nieruchomej osi. 00:10:58:Ale rotacja ma�ego statku mo�e wywo�a�|dezorientacj� lub chorob�. 00:11:04:�eby tego unikn��, trzeba by zbudowa�|wielki statek, kt�ry obraca�by si� wolniej. 00:11:10:Musia�by on jednak|mie� d�ugo�� mostu Golden Gate. 00:11:16:Jak zbudowa� tak wielki statek|w przestrzeni kosmicznej? 00:11:21:�eby polecie� na Marsa, na przyk�ad, 00:11:23:mogliby�my zaprojektowa�|statek kosmiczny z dwoma modu�ami, 00:11:26:po��czonymi ze sob� bardzo d�ug� lin�. 00:11:31:W trakcie lotu lina wysuwa�aby si�,|oddzielaj�c modu�y. 00:11:38:Ca�a konstrukcja, obracaj�ca si�|wok� swojej osi raz na minut�, 00:11:42:mog�aby wytworzy� sztuczn� grawitacj�. 00:11:50:Do niedawna by� to jednak tylko|ciekawy pomys�. 00:11:56:Koncepcja wymaga�a sprawdzenia. 00:11:59:Na razie satelita jest stabilny. 00:12:02:Wahad�owiec zabra� sprz�t|do przeprowadzenia eksperymentu. 00:12:05:W�oski satelita zosta� wypuszczony|na bardzo d�ugiej linie. 00:12:10:Za�oga mia�a go potem|�ci�gn�� z powrotem. 00:12:12:Zr�bmy to tak jak w symulatorze. 00:12:16:Loren, b�dziesz kontrolowa�a|napr�enie liny, dobrze? 00:12:20:Na pocz�tku lina zachowywa�a si� tak,|jak przewidywano. 00:12:24:Nie mo�emy szarpa� satelity. 00:12:27:Odpowiednie napr�enie liny,|punkt R lekko si� przesuwa. 00:12:31:Wszystko w normie. 00:12:33:Poluzuj lin�. 00:12:35:Ale potem b�ben wyci�garki zablokowano|i lina si� rozlu�ni�a. 00:12:38:Houston, poluzowali�my lin�.|Punkt L zatrzyma� si�. 00:12:41:Odpalaj�c silniki na orbiterze i satelicie, 00:12:45:za�oga napr�y�a lin� ponownie.|Okaza�o si� wi�c, 00:12:48:�e mo�emy kontrolowa�|napr�enie liny w kosmosie. 00:12:51:- Przygotowuj� laser.|- W��cz drugi sterownik. 00:12:55:Nieprzewidzianych trudno�ci|nie da si� unikn��. 00:12:58:Ale dzi�ki nim ci�gle si� czego� uczymy|i posuwamy si� naprz�d. 00:13:05:Do zbudowania lepszego statku potrzebne|s� lekkie, ale wytrzyma�e materia�y. 00:13:11:�eby je przetestowa�,|w 1984 r. Wynie�li�my na orbit� satelit�, 00:13:15:kt�rego pow�oka by�a pokryta|rozmaitymi materia�ami, 00:13:18:wystawionymi na dzia�anie|czynnik�w zewn�trznych. 00:13:22:Houston, tu Columbia. Widzimy satelit�. 00:13:25:Zostawili�my go na orbicie na sze�� lat. 00:13:27:To do�� czasu na lot mi�dzyplanetarny. 00:13:30:Gotowi do przechwycenia? 00:13:31:Potem wahad�owiec przechwyci� satelit�|i zabra� na Ziemi�. 00:13:37:Te zewn�trzne panele|dostarczy�y nam wielu cennych informacji. 00:13:43:Mikroskopy pokaza�y, 00:13:45:�e pr�nia kosmiczna|nie jest bynajmniej pusta. 00:13:49:Ten wz�r tutaj. Nie wiem, co to jest. 00:13:51:W wyniku ci�g�ego|bombardowania mikrometeoryt�w... 00:13:54:na powierzchni powsta�y liczne wgniecenia. 00:14:11:Jednak najwi�ksze niebezpiecze�stwo|w kosmosie to promieniowanie. 00:14:17:Gdy wahad�owiec wisi|nad ziemskim horyzontem, 00:14:20:widzimy w ciemno�ci|wy��cznie �wiat�a jego �adowni. 00:14:25:Ale nie widzimy szkodliwego|promieniowania, kt�re jest tu wsz�dzie. 00:14:31:Cz�steczki o wielkiej energii s� wysy�ane|w kosmos przez S�o�ce i inne gwiazdy. 00:14:38:Na Ziemi chroni nas atmosfera... 00:14:41:i pole magnetyczne. 00:14:44:W kosmosie promieniowanie mo�e|przenikn�� przez �ciany statku. 00:14:51:Japo�ski satelita rentgenowski pokazuje|erupcje promieniowania s�onecznego. 00:14:58:Podczas lot�w mi�dzyplanetarnych... 00:15:00:b�dziemy musieli si� chowa�|w specjalnych schronach pok�adowych, 00:15:03:ilekro� dostrze�emy burze s�oneczne. 00:15:10:Na wi�kszo�ci planet|cz�owiek nie mo�e wyl�dowa�. 00:15:14:Ale to nie znaczy,|�e nie mo�emy ich bada�. 00:15:17:Mamy pozwolenie na wypuszczenie|satelity na orbit�. Zaczynamy. 00:15:21:P...
bluecheese