1. Cechy i funkcje gosp. domowego.
Gospodarstwo domowe jest jedno- lub wieloosobowym podmiotem gospodarczym, działającym w sferze konsumpcji, opartym najczęściej na więzach rodzinnych, którego celem jest wszechstronne zaspokajanie potrzeb wszystkich jego członków, dzięki uzyskiwanym również przez wszystkich lub niektórych tylko członków dochodom.
Cechy gosp. domowego:
1. zdolność do podejmowania określonych decyzji, w tym przede wszystkim ekonomicznych
2. dążenie do uzyskania maksymalnej satysfakcji lub najwyższej użyteczności w ramach pozostających do jego dyspozycji ograniczonych środków. Dążenie to nazywa się racjonalnością postępowania. Opiera się ono na trzech założeniach:
- gosp. domowe ma pewne preferencje i potrafi w pewnych granicach określić swoje dążenia
- gosp. domowe jest zdolne uporządkować te dążenia w sposób wewnętrznie spójny, tworząc pewien hierarchiczny układ dążeń
- gosp. domowe dokonuje koniecznych wyborów kierując się kryterium maksymalizacji zadowolenia.
Funkcje gosp. domowego:
1. Funkcje ekonomiczne wynikają z faktu ich powiązania z całością procesów gosp., w których współdziałają one z innymi podmiotami gosp., a więc z przedsiębiorstwami i państwem. Współuczestnictwo przejawia się w:
- gosp. domowe są odbiorcami dóbr i usług dostarczanych przez przedsięb. i instytucje
- gosp. domowe są dostarczycielami czynników wytwórczych dla tychże przedsięb. i instytucji:
· praca - płaca
· kapitał – uzyskuje zysk, procent lub dywidendę
· ziemia – uzyskuje w zamian dochód w postaci renty gruntowej
3. Funkcja społeczna jest związana z reprodukcją biologiczną i wynikającymi stąd zadaniami w zakresie wychowywania młodego pokolenia.
Konsument jest podmiotem racjonalnym, tzn. opiera podejmowanie decyzji na zasadzie optymalizacji, posiada swoje preferencje. Jest suwerennym podmiotem gosp., niezależnym, jednak suwerenność posiada pewne granice, obiektywne ograniczenia, takie jak dochód konsumenta i ceny rynkowe kupowanych dóbr. W ramach tych ograniczeń posiada całkowitą swobodę wyboru dóbr zakupywanych, dokonując ich zgodnie z własnymi preferencjami:
1. konsument dokonuje wyboru zgodnego z własnym interesem- ekonomiczna racjonalność
2. konsument dokonuje wyboru w oparciu o dostępne informacje
3. konsument może zastępować jedne dobra innymi- substytucyjność dóbr.
2. Użyteczność, istota, rodzaje, krzywa.
Użyteczność jest miarą stopnia zaspokojenia potrzeb konsumenta:
Użyteczność całkowita lub globalna jest to całkowita satysfakcja czerpana z konsumpcji danego dobra.
Użyteczność krańcowa ( marginalna) jest to dodatkowa użyteczność będąca efektem konsumpcji dodatkowej jednostki dobra. Oznacza ona zmianę w użyteczności globalnej, spowodowaną zmianą w ilości konsumowanego dobra, która jest równa 1 jednostce.
Użyteczność całkowita danego dobra rośnie wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra lub spada wraz ze spadkiem.
Użyteczność krańcowa zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra lub rośnie wraz ze spadkiem.
Wzrost użyteczności całkowitej jest coraz wolniejszy i po osiągnięciu pewnego punktu może nastąpić spadek użyteczności całkowitej, bo w miarę zwiększania konsumpcji użyteczność każdej dodatkowo konsumowanej jednostki dobra jest coraz mniejsza. Przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone jako użyteczność marginalna zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. Po przekroczeniu pewnej wielkości konsumpcji dalsze jej zwiększanie zacznie przynosić niezadowolenie.
3. Krzywe obojętności, cechy krzywych obojętności.
Podstawą wyboru konsumenta jest system preferencji.
I. Założenie kompletności preferencji.
Preferencje konsumenta są kompletne, jeśli potrafi on uporządkować wszystkie kombinacje dóbr, np. na A i B i potrafi określić, czy woli A od B, czy B od A, czy też kombinacje są mu obojętne.
II. Założenie przechodniości preferencji.
Jeśli preferuje kombinacje A od B i równocześnie woli B od C, to oznacza, że preferuje A w stosunku do C.
III. Założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta.
Konsument zawsze woli więcej niż mniej.
Instrumentem, który umożliwia poznanie preferencji konsumenta w zakresie popytu na poszczególne dobra są krzywe obojętności. Konsument zaspokaja swoje potrzeby za pośrednictwem dwóch dóbr. Punktem wyjścia przy konstruowaniu krzywych obojętności jest założenie, że różne kombinacje owych dóbr są dla konsumenta równoważne, czyli obojętne. Różnych kombinacji dwóch dóbr przynoszących konsumentowi jednakową użyteczność globalną może być wiele. Gdy je zestawimy uzyskamy zbiór kombinacji dwu dóbr dających konsumentowi jednakową użyteczność globalną.
Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, dają takie samo zadowolenie.
Cechy krzywych:
1. mają nachylenie negatywne, wynika to z tego, że konsument przedkłada zawsze większą ilość dobra nad mniejszą. Krzywe powstają w procesie substytucji.
2. nie mogą być równoległe ani do X ani do Y, oznaczałoby to, że ubytek ilości jednego dobra z kombinacji nie pociąga za sobą równoczesnego przyrostu drugiego dobra.
3. nie mogą wznosić się od strony lewej ku prawej, oznaczałoby to, że kolejne kombinacje zawierałyby większe ilości dobra niż poprzednie, nie byłyby równoważne.
4. krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do układu współrzędnych, w wyniku funkcjonowania malejącej użyteczności krańcowej.
5. krzywe obojętności nie mogą się przecinać, wynika to z tego, że preferencje konsumenta są przechodnie.
6. może być ich nieskończenie wiele.
7. im dalej leżą od początku układu współrzędnych w stosunku do pozostałych, mają wyższą użyteczność globalną
4. Krańcowa stopa substytucji.
Miernikiem substytucyjności dobra X i Y jest krańcowa stopa substytucji. Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji oznacza, jaką ilość dobra konsument skłonny jest oddać, aby otrzymać dodatkową ilość drugiego dobra, zachowując przy tym tę samą użyteczność globalną.
Można ją wyrazić wzorem Kss = Ukx/Uky
W każdym punkcie krzywej obojętności możemy wyznaczyć krańcową stopę substytucji.
Nachylenie krzywej obojętności to zmiana Y w stosunku do X. Kształt krzywej oznacza, że jej nachylenie jest równe . Nachylenie zmniejsza się w miarę przesuwania się w dół i rośnie w miarę przesuwania się w górę.
Cechą charakterystyczną każdej krzywej obojętności jest malejąca krańcowa stopa substytucji.
5. Linia budżetu.
Pokazuje kombinacje dóbr, które mogą być zrealizowane przez gosp. domowe przy danym dochodzie pieniężnym i danych cenach. Każdy punkt na linii budżetu wyczerpuje cały dochód gosp. domowego. Kombinacje ilościowe dóbr, które znajdują się pod linią budżetu, są także dostępne temu gosp., ale nie wyczerpują całego dochodu. Kombinacji leżących nad linią budżetu gosp. zrealizować nie może ze względu na zbyt niski poziom dochodów.
Optimum konsumenta jest to punkt, w którym konsument optymalizuje swoje zadowolenie w konsumpcji. Znajduje się na najwyższej krzywej. Styczna z krzywą obojętności. Punkt optimum charakteryzuje się tym, że marginalna stopa substytucji równa się stosunkowi cen dobra X do Y.
6. Krzywa i prawo Engla.
Prawo Engla opisuje zależność miedzy rozmiarami dochodów a popytem na żywność. Zgodnie z tym prawem w gosp. domowych o średnim poziomie zamożności następuje spadek udziału wydatków na żywność w miarę wzrostu dochodów. Wzrost dochodów powoduje absolutne zwiększenie popytu na wszystkie dobra i usługi, lecz popyt na żywność rośnie relatywnie wolniej niż na pozostałe towary.
7. Efekt substytucyjny i dochodowy.
Zmiana ceny jednego dobra przy niezmienności dochodu i ceny drugiego dobra może przynieść efekt substytucyjny i dochodowy.
Efekt substytucyjny oznacza zmianę ilościową w popycie na dane dobro w wyniku zmiany jego ceny relatywnej ( względnej ), czyli wyrażonej za pośrednictwem ceny drugiego dobra. Jeżeli cena absolutna dobra spada lub rośnie, w tym samym kierunku zmienia się również jego cena relatywna.
Efekt dochodowy oznacza zmianę ilościową w popycie na dane dobro w wyniku zmiany dochodu realnego wywołanej zmianą jego ceny absolutnej.
8. Przedsiębiorstwo – istota, funkcje przedsiębiorcy.
Przedsiębiorstwo jest to organizacja pod jednym zarządem wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której celem jest działalność przynosząca zyski w wyniku sprzedaży własnych produktów i usług.
Przedsiębiorca to osoba, która w przedsiębiorstwie spełnia funkcję właściciela lub współwłaściciela, organizuje działalność w taki sposób, by osiągnąć nadwyżkę finansową ( przychody wyższe od kosztów ), która umożliwia kontynuowanie działalności.
Funkcje przedsiębiorcy:
1. inicjowanie i uruchamianie dział. gosp.
2. wdrażanie innowacji techniczno-organizacyjnych
3. podejmowanie kluczowych decyzji związanych z dział. przedsięb.
4. podejmowanie ryzyka związanego z dział. gosp. oraz innowacjami.
9. Kryteria podziału przedsiębiorstw.
1. Formy własności:
· Publiczna ( państwowa, samorządowa )
· Prywatna
2. Wielkość przedsiębiorstw:
· Małe
· Średnie
· Duże
3. Pozycja rynkowa:
· Doskonale konkurencyjne
· O ograniczonej konkurencyjności
· Monopole naturalne i sztuczne
· Oligopole
· Monopsony
4. Rodzaje prowadzonej działalności:
· Przedsięb. produkcyjne
· Przedsięb. usługowe
Mogą powstawać kombinacje dział. przemysłowa, usługowa, handlowa, serwisowa itp.
5. Zasięg:
· Rynek lokalny
· Rynek krajowy
· Rynek międzynarodowy
· Rynek globalny
6. Legalność:
· Rynki legalne
· Rynki półlegalne
· Rynki nielegalne
7. Równowaga rynkowa:
· Rynek zrównoważony
· Rynek niezrównoważony
8. Formy organizacyjne:
· Jednozakładowe
· Wielozakładowe
10. Funkcja czynników produkcji.
Do prowadzenia działalności produkcyjnej przedsięb. potrzebne są określone zasoby produkcyjne, czyli praca , środki pracy, przedmioty pracy oraz technologia. Zasoby środków i przedmiotów pracy nazywa się środkami rzeczowymi ( trwałe lub stałe oraz obrotowe lub zmienne ).
Rozmiary produkcji są ograniczone ilością czynników produkcji. Na rozmiary produkcji wpływ mają:
- Wielkość i struktura aparatu wytwórczego
- Rozmiary i struktura zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników
- Struktura maszynochłonności
- Pracochłonność poszczeg. wyrobów
Produkcja jest funkcją zużycia czynników produkcji, co nosi nazwę funkcji produkcji. Wśród postaci analitycznych funkcji produkcji wykorzystywana jest funkcja potęgowa Cooba-Douglasa. Funkcja produkcji przedstawia zależność między wielkością zużytych czynników produkcji a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji. Funkcja ta zapisywana jest jako:
Y= AKa * Lb
Gdzie Y- wielkość produkcji , K- wielkość zaangażowanego kapitału, L- zatrudniona siła robocza, A,a,b- parametry oszacowane na podstawie materiału statystycznego.
Parametry te mierzą wpływ, jaki na wielkość produkcji wywierają majątek produkcyjny oraz praca, czyli jaki procent przyrostu produkcji przypada na 1% przyrostu danego czynnika wytwórczego.
11. Prawo wydajności proporcjonalnej i nieproporcjonalnej.
Prawo proporcjonalnej wydajności oznacza, że zmiany poziomu kosztów są proporcjonalne do zmian rozmiarów produkcji, a więc każdą następną jednostkę wyrobu otrzymujemy ponosząc takie same nakłady. W tym przypadku koszt krańcowy i koszt przeciętny są sobie równe, niezależnie od rozmiarów produkcji.
Odnosi się to do analiz długookresowych.
Krzywa produkcji przy działaniu prawa wydajności proporcjonalnej.
Kolejnym nakładom zmiennych czynników wytwórczych towarzyszą nieproporcjonalne zmiany w przyrostach produkcji.
Prawo nieproporcjonalnej wydajności...
stary_hipis