Wzorce umowne- doktrynalne określenie wszelkich jednostronnych, przygotowanych z góry , przed zawarciem umowy gotowych klauzul umów , w postaci warunków umów, ich wzorów, regulaminów – przy czym z samą nazwą nie wiążą się żadne skutki prawne. Wzorce nie są przepisami prawa.
Wady wzorców: wyłączają swobodną ocenę sytuacji, podjęcia decyzji, „fingują” istnienie konsensu, którego nie ma.
Poczynając od wejścia w życie ustawy z dnia 02 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów, to jest od dnia 01 lipca 2000 roku znikają z obrotu ogólne warunki, regulaminy i wzory umów wydawane w postaci rozporządzeń Rady Ministrów na podstawie art. 384 kc w dawnym brzmieniu. Nadal będą istniały jednak ogólne warunki wydane na podstawie innych niż art. 384 kc przepisów, np. art. 56 ustawy o działalności ubezpieczeniowej czy art. art. 9 prawa energetycznego.
Ustawa wprowadza wzmocnienie technik kontroli treści wzorca poprzez
A/ wprowadzenie klauzul abuzywnych (klauzula generalna „rażące naruszanie praw konsumentów” oraz lista klauzul, co do których istnieje domniemanie abuzywności, tzw. „klauzul szarych” – 3833 § 1 kc.
B/ wprowadzenie możliwości kontroli wzorca poprzez zaskarżanie klauzul jako takich
Nowelizacja kodeksu cywilnego w zakresie, w jakim reguluje problematykę wzorców umownych nie ma charakteru wyłącznie konsumenckiego.
Charakter uniwersalny mają art. 384 kc, 3841 kc, 385 § 1 kc, art. 3851 kc, art. 3852 kc, art. 3853 kc mają charakter czysto konsumencki, zaś art. 3854 kc odnosi się tylko do obrotu profesjonalnego.
Za konsumenta uważa się osobę, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio nie związanym z działalnością gospodarczą – zatem osobę fizyczną i osobę prawną , zawierającą umowę z przedsiębiorcą w celu nie objętym bezpośrednim związkiem z ich działalnością gospodarczą. Otwarta jest zatem droga do elastycznie ujętego, niezbyt wąskiego zakresu ochrony przewidzianej przez prawo konsumenckie (konsumentem będzie zatem także podmiot – profesjonalista nie będący znawcą w zakresie konkretnej transakcji).
384 § 1 kc – ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowny, w szczególności ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przy zawarciu umowy.
384 § 2 kc – w razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, codziennych sprawach życia codziennego.
Doręczenie wzorca polega na wręczeniu kontrahentowi dokumentu obejmującego całą treść wzorca (nie wyciągu, informacji o istnieniu wzorca, nie wystarczy ustne poinformowanie o doręczeniu wzorca). Wzorzec nie musi być jednak przeczytany przez kontrahenta.
Wzorzec musi być doręczony w stanie umożliwiającym zapoznanie się z nim (doręczenie wzorca nieczytelnego, niekompletnego, częściowo zniszczonego nie spełnia wymogu ustawowego.
Umożliwienie zapoznania się z treścią wzorca w łatwy sposób może nastąpić poprzez wywieszenie go w ogólnie dostępnym pomieszczeniu proponenta, przy czym wzorzec musi być czytelny, zaś jego zapisy sformułowane jasno i jednoznacznie.
Z czego wynika, iż wzorzec wiąże drugą stronę:
A/ wzorzec wiąże z racji wyrażenia na to zgody przez kontrahenta proponenta
B/ wiązanie wzorca wynika z konsensu normatywnego, czyli uznania, iż spełnienie przesłanek określonych w kodeksie cywilnym powoduje iż wzorce przypisuje się normatywnie konsensowi stron (takie stanowisko zajmował SN przed zmianą kodeksu cywilnego)
C/ wiązanie wzorca jest takie, jak oddziaływanie aktów normatywnych na stosunek prawny wynikający z czynności prawnej, określający (łącznie z przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego, ustalonymi zwyczajami oraz postanowieniami umowy) treść łączącego strony stosunku zobowiązaniowego; wzorzec jest zatem jest zewnętrzny wobec umowy (nie objęty jej treścią) czynnikiem kształtującym z mocy prawa treść stosunku prawnego.
Wg E Łętowskiej” wzorzec jest kwalifikowanym oświadczeniem woli, mającym szczególny reżim prawny i przy spełnieniu przesłanek tego reżimu, kształtującym poza konsensem treść stosunku prawnego wynikającego z umowy, tak jak zwyczaje, zasady współżycia społecznego i przepisy, a więc jest kolejnym czynnikiem mówiącym o następstwach prawnych czynności prawnej, poza wymienionymi w art. 56.
3841 kc Wzorzec wydany w trakcie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże druga stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.
Wydaje się, iż w takim wypadku nie wystarczy wywieszenie wzorca, konieczne jest jego doręczenie, generalnie wątpliwe stosowanie powyższego przepisu do umów zawartych na czas oznaczony.
Art. 385 § 1 kc W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
Art. 3854 § 1 kc Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorca, które są ze sobą sprzeczne.
Art. 3854 § 2 kc Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach określonych w § 1.
Sytuacja dotyczy wojny wzorców, wówczas nie decyduje „ostatni krok”, ale w miejsce spornych postanowień wchodzi regulacja zawarta w przepisach dyspozytywnych.
Niezwłocznie – z reguły przyjmuje się, że jest to 14 dni.
stary_hipis