Użytkowanie

Rozdział I

Przepisy ogólne

Art.252 [ Przedmiot i treść ]

·         Przedmiotem użytkowania może być nieruchomość lub ruchomość

·         Podmiotem użytkowania regulowanego przepisami KC nie może być państwowa jednostka organizacyjna

·         Użytkowanie uprawnia użytkownika do faktycznego władania rzeczą w ramach treści przysługującego mu prawa o pobierania wszelkich pożytków naturalnych i cywilnych, jakie użytkowana rzecz przynosi, chyba że zakres użytkowania został ograniczony (art. 253 par 1 )

·         Źródłem użytkowania – poza ustanowieniem w drodze umowy – jest  licznych wypadkach akt administracyjny (np. użytkowanie na podstawie decyzji władzy budowlanej) Jeżeli budynek został uszkodzony wskutek działań wojennych, to o uzyskaniu użytkowania budynku naprawionego i okresie trwania jego tego prawa orzeka władza budowlana z wyłączeniem drogi sądowej

·         Użytkowania nie można nabyć przez zasiedzenie

·         Dopuszczalne jest ustanowienie przez właściciela nieruchomości prawa dożywotniego użytkowania na rzecz innej osoby przed zrzeczeniem się własności tej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa

Art. 253 [ Ograniczenie zakresu ]

·         Zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy

·         Wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części

Art. 254 [ Niezbywalność ]

·         Niezbywalność użytkowania nie stoi na przeszkodzie, by uprawniony wykonywał swój prawo za pośrednictwem innych osób

·         Istotne jest natomiast, by prawo to było wykonywane bądź przez uprawnionego osobiście, bądź przez osoby trzecie zgodnie z wymaganiami przewidzianymi w art. 256 – 261 i 269

·         Osobisty charakter użytkowania jego niezbywalność sprawiają , że w wypadku, gdy uprawniony jest tylko jeden małżonek , prawo użytkowania nie może być przedmiotem wspólności ustawowej

Art. 255 [ Niewykonanie ]

·         Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat 10

·         Przyczyna wygaśnięcia użytkowania przewidziana w tym art. dotyczy wszystkich pomiotów i wszelkich przedmiotów tego prawa

·         Liczne przyczyny wygaśnięcia użytkowania wynikają z postanowień przepisów szczególnych (np. z ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości )

·         Użytkowanie nieruchomości nie ujawnione w ks. Wieczystej wygasa z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysądzeniu własności na rzecz nabywcy nieruchomości na licytacji przeprowadzonej w drodze egzekucji

Art. 256 [ Sposób wykonywania ]

·         Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki

·         Zakres obowiązku przewidzianego w art.256 determinuje przede wszystkim rodzaj rzeczy stanowiących przedmiot użytkowania i cel ustanowienia tego prawa

Art. 257 [ Zespół środków produkcji ]

·         Jeżeli użytkowanie obejmuje określony zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi

·         Włączone w ten sposób składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji

·         Jeżeli użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony wg oszacowania, użytkownik nabywa własność jego poszczególnych składników z chwilą, gdy zostały mu wydane; po ustaniu użytkowania obowiązany jest zwrócić tego samego rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono

Art. 258 [ Ciężary ]

·         W stosunkach wzajemnych między użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy

·         Do ciężarów należą zwłaszcza : podatki, składki ubezpieczeniowe, obowiązki z tytułu zawartych umów kontrakcji itp.

·         Użytkownika obciążają także odsetki o długów , które ciążą na przedmiocie użytkowania, a istniały już w chwili ustanowienia tego prawa

Art. 259 [ Nakłady właściciela ]

·         Właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem

·         Jeżeli takie nakłady poczynił, może o użytkownika żądać ich zwrotu wg przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

·         Przepis art.259 nie zawiera zakazu dokonywania niektórych nakładów przez właściciela

·         Co do pojęcia nakładów zob. tezy do art. 226 ( nakład oznacza wszelkie inwestycje i wydatki na rzecz; nakłady konieczne – niezbędna potrzeba utrzymania określonego stanu rzeczy lub normalnego z niej korzystania)

Art. 260 [ Nakłady użytkownika ]

·         Użytkownik ma obowiązek  dokonywania napraw oraz innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy, jednakże przepis art.260 nie przyznaje właścicielowi roszczenia względem użytkownika o zadośćuczynienie temu obowiązkowi

·         Interes właściciela znajduje ochronę za pomocą przepisów art. 259 zdanie 2 i 262

·         Jeżeli użytkownik poczynił nakłady do których nie był zobowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

·         O potrzebie innych napraw i nakładów użytkownik powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót

Art. 261 [ Roszczenie osób trzecich ]

·         Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko użytkownikowi roszczeń dotyczących własności rzeczy, użytkownik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela

·         Zaniechanie tego obowiązku może uzasadniać odpowiedzialność użytkownika na zasadzie art. 471 ( dłużnik obowiązany jest o naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi)

·         obowiązek przewidziany  art. 261 powstaje z chwilą doręczenia użytkownikowi odpisu pozwu do sądu lub wniosku arbitrażowego

Art. 262 [ Stan po wygaśnięciu ]

·         z chwilą wygaśnięcia użytkowania właścicielowi przysługuje względem użytkownika roszczenie windykacyjne (art. 222 par 1 ), a także roszczenie o zwrot rzeczy w naturze, wynikające ze stosunku obligacyjnego, który należy do ustawowej treści użytkowania

·         jeżeli na skutek wykonywania użytkowania w sposób niezgodny z zasadami prawidłowej gospodarki właściciel rzeczy poniósł szkodę, użytkownik obowiązany jest do jej naprawienia

·         roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości nie ulega przedawnieniu

·         roszczenie o zwrot przedmiotu użytkowania in natura ulega ogólnemu 10 letniemu terminowi przedawnienia

Art. 263 [ Przedawnienie ]

·         roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy

Art. 264 [ Użytkowanie nieprawidłowe ]

·         do powstania użytkowania nieprawidłowego potrzebne jest, poza umową, wydanie rzeczy uprawnionemu

·         z chwilą wygaśnięcia użytkowania nieprawidłowego użytkownik obowiązany jest zwrócić właścicielowi tę samą ilość pieniędzy albo tę samą liczbę rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości

Art. 265 [ Użytkowanie praw ]

·         przedmiotem użytkowania mogą być także prawa

·         do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy

·         o ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa

Rozdział II

Użytkowanie przez osoby fizyczne

Art. 266 [ Termin wygaśnięcia ]

·         użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej jest  zawsze prawem terminowym – wygasa najpóźniej ze śmiercią osoby uprawnionej

Art. 267 [ Treść ]

·         w wypadku, gdy użytkownik narusza substancję rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie, właściciel może wystąpić przeciwko niemu z powództwem negatoryjnym

·         użytkownik , będący osobą fizyczną nie nabywa własności przychodów z rzeczy, które nie są pożytkami

·         użytkownik będąc osobą fizyczną nie ma prawa wznosić na użytkowanym gruncie nowych budowli, wynika to nie tylko a contrario z art. 267 par 2 i3, ale przede wszystkim z art. 252 i 267 par 2; wzniesienie nowego budynku stanowi z reguły zmianą dotychczasowego przeznaczenia gruntu i może łączyć się z naruszeniem jego substancji

·         jednakże użytkownik gruntu może zbudować i eksploatować nowe urządzenia służące do wydobywania kopalin z zachowaniem przepisów prawa geologicznego i górniczego

·         przed przystąpieniem do robót użytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomić właściciela o swym zamiarze

·         jeżeli zamierzone urządzenia zmieniłyby przeznaczenie gruntu albo naruszały wymagania prawidłowej gospodarki, właściciel może żądać ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody

Art. 268 [ Nowe urządzenia ]

·         użytkownik może zakładać w pomieszczeniach nowe urządzenia w takich granicach jak najemca

Art. 269 [ Zabezpieczenie; zarządca ]

·         właściciel może z ważnych powodów żądać od użytkownika zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin

·         ważny powód w rozumieniu art. 269 może w szczególności stanowić wykonywanie użytkowania w sposób niezgodny z postanowieniami z art. 256 (zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki ) , art. 260 (obowiązek dokonywania napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy) lub art. 267 par 1 (zachowywać substancję rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie)

·         zabezpieczenie może mieć różnorodną postać np. hipoteki, zastawu

·         po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu właściciel może wystąpić o sądu o wyznaczenie zarządcy; chociaż właściciel przed tym żądaniem może domagać się w drodze powództwa nakazania pozwanemu wstrzymania się z wykonywaniem prawa do użytkowania do czasu udzielenia zabezpieczenia  

Art. 270 [ Zabezpieczenie przy użytkowani nieprawidłowym ]

·         właściciel może odmówić wydania przedmiotów objętych użytkowaniem nieprawidłowym dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia

Art. 270 ¹ [ Odesłanie ]

·         do użytkowania polegającego na korzystaniu z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego na zasadach określonych w ustawie o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece stosuje się przepisy rozdziału I i II niniejszego działu, z wyjątkiem art. 254 – 255 i art. 266

·         użytkowanie, o którym mowa w pkt 1, wygasa najpóźniej z upływem 50 lat od jego ustanowienia

Rozdział III

Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne

Art. 271 [ Grunt Skarbu Państwa ]

·        użytkowanie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa może być ustanowione na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako prawo terminowe lub jako prawo bezterminowe ( generalna zasada jest taka, że użytkowanie takie wygasa z chwilą likwidacji spółdzielni

·         użytkowanie unormowane przepisami art. 271 – 275 jest nieodpłatne i niezbywalne

·         terminowe tylko wówczas, gdy decyzja o przekazaniu gruntu rolniczej spółdzielni produkcyjnej tak stanowi

Art. 272 [ Własność budowli ]

·         jeżeli rolniczej spółdzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany grunt Skarbu Państwa, przekazanie budynków i innych urządzeń może nastąpić albo do użytkowania, albo na własność

·         budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnie produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni ( ale nie mogą być przedmiotem obrotu) ; jeżeli w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż budynki i inne urządzenia mają stać się własnością Skarbu Państwa to nie stanowią one własności spółdzielni

·         odrębna własność budynków i innych urządzeń, przewidziana w punktach poprzedzających, jest prawem związanym z użytkowaniem gruntu

Art. 273 [ Budowle po wygaśnięciu użytkowania ]

·         jeżeli użytkowanie gruntu Skarbu Państwa przez rolniczą spółdzielnie produkcyjną wygasło, budynki i inne urządzenia stają się własnością Skarbu Państwa

·         spółdzielnia może żądać zapłaty wartości tych budynków i urządzeń w chwili wygaśnięcia użytkowania, chyba że zostały wzniesione wbrew społeczno – gospodarczemu przeznaczeniu gruntu

Art. 274 [ Rośliny ]

·         zasiewy, plantacje, długoletnie uprawy, zapasy itd. Nie są przejmowane przez rolniczą spółdzielnie produkcyjną na własność, lecz stanowią przedmiot użytkowania

·         jednostce przekazującej przysługuje odszkodowanie za te elementy użytkowania (wyjątek od zasady nieodpłatności użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną )

·         drzewa i inne rośliny stanowiące odrębny do gruntu przedmiot własności, przysługujący rolniczej spółdzielni produkcyjnej , są w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa rzeczami ruchomymi

Art.275 [ Zmiana przeznaczenia i substancji ]

·         rolnicza spółdzielnia produkcyjna może zmienić przeznaczenie użytkowanych przez siebie gruntów Skarbu Państwa albo naruszyć ich substancje, chyba ze w decyzji o przekazaniu gruntu zastrzeżono inaczej

Art. 277 [ Wkłady gruntowe ]

·         do powstanie użytkowania spółdzielczego potrzebne jest przejęcie przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną wkładu wniesionego przez jej członka (czynność prawna realna)

·         użytkowanie to wygaśnie w razie ustania członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej osoby, która wkład wniosła i wycofania gruntu ze spółdzielnie ( przesłanki te muszą występować łącznie0) albo w razie ustania spółdzielni

·         zakresu użytkowania wkładu gruntowego przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne nie można ograniczyć na podstawie przepisu art. 253 par 2 ( do oznaczonej części)

·         użytkowanie spółdzielcze jest bezterminowe i niezbywalne

·         grunt może wnieść jako wkład właściciel lub samoistny posiadacz gruntu

·         jeżeli statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej przewiduje wniesienie wszystkich posiadanych gruntów, członek nie jest uprawniony o wniesienia gruntów, którymi nie może rozporządzać

·         do wniesienia  wkładów gruntowych nie stosuje się przepisów o obowiązków zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomości

Art.278 [ Zmiana przeznaczenia i substancji ]

·         statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej może postanawiać, że – gdy wymaga tego prawidłowe wykonanie zadań spółdzielni – przysługuje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wkładów gruntowych oraz uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnień

Art. 279 [ Budowle i rośliny ]

·         budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnie produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy stają się jej własnością

·         to samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię

·         w razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka, na której znajdują się budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez spółdzielnię przejęta na własność za zapłatą wartość w chwili wygaśnięcia użytkowania

·         drzewa i inne rośliny zasadzone lub zasiane przez spółdzielnię stają się własnością właściciela gruntu

Rozdział IV

Inne wypadki użytkowania

Art. 284 [ Odesłanie ]

·         do innych wypadków użytkowania przez osoby prawne stosuje się przepisy rozdziału I i II niniejszego działu, o ile użytkowanie to nie jest inaczej uregulowane odrębnymi przepisami