PRZESTĘPCZOŚĆ DOROSŁYCH NA TERENIE GDAŃSKA NA PODSTAWIE POLICYJNEJ IZBY ZATRZYMAŃ
Gdańsk 2001
Wstęp ........................................................................................................................... . 3
Rozdział 1. – Przestępczość dorosłych w świetle wybranej literatury. ....................... . 5
Rozdział 3. – Przestępczość dorosłych na terenie Gdańska na podstawie policyjnej
izby zatrzymań. ................................................................................... . 39
3.1. – Rozmiar przestępczości dorosłych na terenie Gdańska. .............. . 39
3.2. – Struktura przestępczości dorosłych. ............................................. . 41
3.3. – Dynamika przestępczości dorosłych. ........................................... . 42
Zakończenie i wnioski. ............................................................................................... . 45
Bibliografia. ................................................................................................................ . 48
Spis tabel ..................................................................................................................... . 51
Spis wykresów ............................................................................................................ . 51
Aneksy ........................................................................................................................ . 52
Metryczka ................................................................................................................... . 55
Wstęp
Od początku transformacji ustrojowej w Polsce obserwuje się ciągły wzrost liczby negatywnych zjawisk społecznych, z których przestępczość jest przedmiotem szczególnego zainteresowania rządów wielu państw, instytucji i organizacji społecznych i szerokich kręgów społeczeństwa.
Przestępczość stanowi jeden poważniejszych problemów współczesnego świata. Wielokrotnie jest tematem rozważań publicystycznych i naukowych w kraju i za granicą. Głównym celem tych prac jest znalezienie przyczyn stale wzrastającej fali przestępczości, a w rezultacie opracowanie metod przeciwdziałania i zapobiegania temu negatywnemu zjawisku społecznemu.
Temat przestępczości dorosłych na terenie miasta Gdańska podjęto między innymi dlatego, że problem ten stał się jednym z najważniejszych zagadnień szerokiej społecznej dyskusji. Status miasta jako ważnego ośrodka gospodarczego, politycznego oraz turystycznego nakłada obowiązek, na odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w mieście, zapewnienia tego bezpieczeństwa nie tylko samym mieszkańcom ale i osobom przybywającym z kraju i z zagranicy.
Temat związany z tym problemem podjęto także w związku z wykonywaną pracą zawodową. Służba w Policji w charakterze funkcjonariusza zobowiązuje w pewnym stopniu do podejmowania nie tylko zadań służbowych ale również wszelkich działań zmierzających do ograniczania i zapobiegania temu zjawisku.
Niniejsza praca składa się z trzech rozdziałów omawiających przestępczość dorosłych na terenie Gdańska, na podstawie policyjnej izby zatrzymań.
W pierwszym rozdziale scharakteryzowano przestępczość dorosłych w świetle wybranej literatury i dokonano ogólnej charakterystyki tego zjawiska na terenie Gdańska w 1999 roku.
Drugi rozdział zawiera założenia metodologiczne badań własnych. Omówiono w nim procedurę badań, sformułowano problemy badawcze i hipotezę oraz określono cel badań.
Rozdział trzeci jest o charakterze empirycznym i przedstawia wyniki badań własnych, których analiza i opis stanowi próbę odpowiedzi na postawione pytania badawcze i weryfikację lub potwierdzenie hipotezy.
Rozdział 1
Przestępczość dorosłych w świetle wybranej literatury
1. 1. Wybrane teorie o przestępczości dorosłych
W niniejszym podrozdziale omówione zostały teorie związane z zagadnieniem przestępczości. Przeprowadzono prezentację wybranych teorii z kierunku biopsychologicznego i bardziej znanych teorii z kierunku nazywanego umownie socjologicznym.
Występująca w okresie kilkudziesięciu ostatnich lat tendencja wzrostowa w rozwoju zjawiska przestępczości sprawia, że stawiamy pytanie dotyczące adekwatności i wartości eksplanacyjnych dobrze ugruntowanych i najpopularniejszych teorii podejmujących próbę wyjaśnienia zjawiska przestępczości[1]. Kryminologia, jak również inne dyscypliny nauki zgromadziły w ciągu ostatniego stulecia ogromne ilości materiałów poznawczych opartych zarówno na badaniach empirycznych, jak i opracowaniach teoretycznych. Skonstruowano wiele teorii i poglądów związanych z indywidualną i zbiorową dewiacją negatywną, które miały być próbą wyjaśnienia zjawiska przestępczości. Wszelkie teorie i poglądy mogą być względnie prawdziwe lub nieprawdziwe bowiem ludzkie zachowanie jest bardzo nieprzewidywalne.
Pierwsze poglądy i teorie wiązane są na ogół z początkiem badań nad przestępcami, które zapoczątkował w XIX wieku włoski psychiatra i antropolog C. Lombroso pomimo, że o wiele wcześniej interesowano się tym problemem i wysuwano
pewne koncepcje. C. Lombroso na podstawie badań psychiatrycznych i antropologicznych, określił czyn przestępczy jako zjawisko przyrodnicze i biologiczne, które uwarunkowane jest właściwościami fizycznymi i psychicznymi sprawcy przestępstwa. Jego spostrzeżenia zapoczątkowały dwa nurty badań kryminologicznych.
Pierwszy nurt nazywany antropologicznym lub biologicznym stwierdzał, że przestępstwo jest wytworem konstytucjonalnych właściwości człowieka.
Drugi określany jako socjologiczny uważał przestępstwo za wytwór społeczny, a jego wyjaśnienia upatrywano w badaniach ukierunkowanych na poszukiwanie uwarunkowań tego zjawiska w społeczeństwie[2].
Teorie, które genezę przestępczości starają się wyjaśnić w oparciu o pewne zespoły różnorodnych przyczyn, określane są terminem eklektycznych.
Według tych teorii, których zwolennikami byli E. Ferri, F. Liszt, a także A. Marro, R. Garofal, przestępczość jest zjawiskiem, którego źródła są zarówno biologiczne, psychologiczne, jak i społeczne[3]. Wymieniano w nich wiele czynników mających znaczenie dla przestępczości takich jak: cechy biopsychiczne i struktura psychiczna człowieka, a również warunki społeczne i ekonomiczne, w których znajduje się jednostka w społeczeństwie. E. Ferri podjął się kontynuacji i obrony koncepcji C. Lombrosa tworząc szkołę antropologiczną i stał się głównym filarem tzw. pozytywistycznej szkoły prawa karnego[4].
Pozytywistyczna szkoła prawa karnego swoją uwagę skierowała na sprawcę czynu i konieczność traktowania przestępstwa jako zdeterminowanego zjawiska społecznego. Badania antropologiczne umożliwiły postawienie hipotezy o biologicznych determinantach przestępstwa. Najważniejszy stał się sprawca przestępstwa i okoliczności jego popełnienia, które świadczyły o tym, że „...różnice biologiczne i psychologiczne sprawiają, że nie wszyscy są jednakowo winni. Środki karne powinny być zatem zindywidualizowane, a sprawców przestępstw należy nie tylko karać, lecz również wychowywać lub leczyć. Kara nie może jedynie odstraszać, powinna także resocjalizować” [5].
Najbardziej znane są biopsychologiczne poglądy o konstytucji fizycznej człowieka i konstytucjonalnych typach przestępców głoszone przez E. Kretschmera. Wyróżnił on cztery podstawowe konstytucje fizyczne, z którymi łączył odpowiednie konstytucje psychiczne człowieka jako odpowiedzialne za zachowania przestępcze[6].
Zdaniem L. Lernella zagadnienie, to w tak rozumianej etiologii kryminalnej przestępstwa usiłują rozwiązać wszelkie koncepcje psychiatryczne. Znajdują one niejako pomost pomiędzy obiektywnie dostrzeganą konstytucją-budową ciała, a mentalnością (zwłaszcza temperamentem) jednostki. Zdaniem tego autora „...dochodzi się w tej drodze do hipotezy, że na podstawie rozpoznania konstytucji cielesnej i jej stypologizowania można będzie określić temperament jednostki, kierunek i natężenie przeżyć psychicznych”[7]. Jednak powiązanie cech psychicznych jednostki z typem konstytucji cielesnej, a tym samym z kierunkiem jej postępowania nie zawsze potwierdzało się w analizie badawczej.
Powstały również teorie, w których stwierdzano, że wpływ na agresywność, niestałość i inne cechy powodujące zachowania przestępcze ma występowanie u człowieka dodatkowych chromosomów. Inne teorie biologiczne jakie pojawiły się, zwracały uwagę na choroby psychiczne lub inne zakłócenia równowagi psychicznej lub niskiego poziomu rozwoju intelektualnego jednostki, które mogą mieć wpływ na zachowania przestępcze.
Duży wpływ na poglądy dotyczące zachowań przestępczych wywarły teorie psychoanalityków wywodzące się od prac Z. Freuda, który wskazywał, że przestępstwo jest symbolem konfliktów jednostki, bowiem wewnętrzne konflikty zostały zepchnięte do Jej podświadomości. Wiele teorii biopsychologicznych w dalszym ciągu pozostaje aktualnych i stanowi dla badaczy podstawę do analizy problematyki przestępczości, a szczególnie zachowania poszczególnych jednostek. Jednakże, obecnie większość naukowców szuka źródeł zjawiska przestępczości w szeroko rozumianych układach społecznych.
Do prezentacji teorii socjologicznych wybrano trzy dominujące obecnie, a w dużej mierze wykluczające się kierunki dociekań teoretycznych w socjologii dewiacji: mertonowski, kontroli społecznej, naznaczenia społecznego.
Ze względu na swą popularność ważne i istotne miejsce w omawianej problematyce zajmuje ogólna koncepcja zapoczątkowana przez E. Durkheima, który upatrywał genezy przestępczości w strukturze społecznej. Kontynuowana i rozwinięta przez R. Mertona nazwana została teorią anomii.
Pojęcie anomii oznaczało lekceważenie norm, reguł postępowania, nieposłuszeństwo wobec usankcjonowanych wzorów, a właściwi...
stary_hipis