V kadencja.docx

V kadencja

Odpowiedź ministra rozwoju regionalnego

na zapytanie nr 2375

w sprawie stopnia wykorzystania środków unijnych przez samorządy w Polsce

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie pana posła Ireneusza Rasia, nadesłane przy piśmie z dnia 7 marca br. (znak: SPS-024-2375/07), dotyczące informacji nt. poziomu wykorzystania środków unijnych przez samorządy w Polsce, przesyłam następujące wyjaśnienia.

   W perspektywie finansowej 2004-2006 na realizację Narodowego Planu Rozwoju Polska otrzymała środki strukturalne z budżetu Wspólnoty w wysokości 12,8 mld euro, w tym ok. 8,6 mld euro na realizację przedsięwzięć współfinansowanych z funduszy strukturalnych w ramach siedmiu programów operacyjnych i dwóch Inicjatyw Wspólnotowych: Interreg III oraz EQUAL. Kwota rzędu 4,2 mld euro została przeznaczona na realizację dużych inwestycji z zakresu infrastruktury transportowej i ochrony środowiska w ramach Funduszu Spójności.

   Uwzględniając osiągnięte na koniec lutego 2007 r. wskaźniki realizacji NPR 2004-2006, należy podkreślić, że niemal wszystkie programy operacyjne cieszyły się dużym zainteresowaniem potencjalnych beneficjentów funduszy unijnych. Wartość złożonych wniosków o dofinansowanie, przekraczająca kwotę 67,5 mld zł, dofinansowania ze środków unijnych, tj. ok. 200% przyznanej alokacji, pokazuje wyraźnie skalę potrzeb, jakie istnieją wśród wszystkich grup zainteresowanych aplikowaniem o wsparcie przedsięwzięć z budżetu UE. Pomimo faktu, że korzystanie z pomocy umożliwia realizację projektów wielu podmiotom, najliczniejszą grupą beneficjentów są jednostki samorządu terytorialnego, których projekty stanowią blisko połowę wartości wszystkich realizowanych w Polsce projektów.

   Samorządy województw, powiatów i gmin mogą aplikować o środki w ramach większości programów operacyjnych, jednak programem o największym udziale JST jest Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, na którego realizację województwa otrzymały 2,9 mld euro (program ten, jako jedyny w obecnej perspektywie, jest wdrażany poprzez komponenty regionalne). Ponadto JST mają możliwość uzyskać dofinansowanie w ramach programów Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III A (w 12 województwach), a także jako beneficjenci niektórych działań w następujących programach: Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (działanie 2.2 Scalanie gruntów, działanie 2.3 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, działanie 2.5 Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi), Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i przetwórstwo ryb (działanie 3.1 Ochrona i rozwój zasobów wodnych, działanie 3.3 Rybacka infrastruktura portowa), Sektorowy Program Operacyjny Transport oraz Sektorowy Program Operacyjny Rozwój zasobów ludzkich (działanie 1.2 Perspektywy dla młodzieży, działanie 1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia). Wszystkie wymienione działania z SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, SPO Rozwój zasobów ludzkich oraz programy IW Interreg III A są wdrażane na poziomie regionalnym przez samorządy bądź urzędy wojewódzkie.

   Wykres 1. Rozkład udzielonego wsparcia według kategorii beneficjentów (stan na czerwiec 2006 r.).

   Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych projektów zebranej przez instytucję zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty.

   Zgodnie z danymi przedstawionymi na wykresie samorządy stanowią najliczniejszą grupę beneficjentów. Największy udział, według danych na koniec czerwca 2006 r.1), w wartości wszystkich realizowanych projektów przez samorządy miały gminy (80% tej kategorii), następnie powiaty oraz województwa, w przypadku których średnia wartość inwestycji była najwyższa. Ogółem w Polsce blisko 67% gmin realizowało projekty współfinansowane ze środków unijnych. Wskaźnik ten był najwyższy w woj. świętokrzyskim, pomorskim oraz kujawsko-pomorskim i kształtował się na poziomie 80%. Projekty o największej wartości dofinansowania realizowały natomiast duże gminy miejskie (Warszawa, Szczecin, Wrocław, Kraków, Łódź, Bydgoszcz). Większość środków samorządy przeznaczyły na realizację inwestycji infrastrukturalnych. Ponad 90% wartości wszystkich projektów dotyczyło infrastruktury transportowej, środowiskowej oraz społecznej, współfinansowanej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności.

   Odnosząc się do stopnia wykorzystania środków przez samorządy, należy zaznaczyć, iż programy i działania, których beneficjentami są JST, cechują się z reguły wysokim poziomem refundacji na rzecz beneficjentów. Niemniej w przypadku ZPORR od początku realizacji uwidoczniły się różnice na poziomie regionów, zarówno w tempie kontraktowania środków, jak i wartości dokonywanych płatności. Wysokość zrealizowanych wniosków o płatność waha się od 34% do 57% alokacji dla danego regionu. Województwami, które najprężniej wykorzystują komponenty regionalne programu, są województwa: małopolskie, lubuskie, podlaskie, świętokrzyskie i kujawsko-pomorskie, natomiast województwami o niskim wskaźniku płatności są: dolnośląskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie oraz łódzkie.

Tabela 1. Wartość podpisanych umów oraz dokonanych płatności w stosunku do alokacji
na cały okres programowania - z wyłączeniem działania 1.6 oraz priorytetu 4
(ujęcie regionalne; stan na koniec lutego 2007 r.).