WYKŁAD 5.12.2001r.
¶ Podział przyjęty przez doktrynę prawa cywilnego:
§ Czynności konsensualne – to takie czynności, do których ważności wystarczy złożyć określone oświadczenie woli. Niekiedy oprócz oświadczenia woli do skuteczności umowy potrzebny jest jakiś inny akt np. wpis do księgi wieczystej
§ Czynności realne – to takie czynności, do których skuteczności potrzebne są nie tylko oświadczenia woli, lecz także wręczenie rzeczy np. umowa przechowania
§ Czynności prawne dokonywane są zazwyczaj między podmiotami żyjącymi. Niekiedy jednak dokonywane są na wypadek śmierci.
¶ Podział na czynności zobowiązujące i rozporządzające:
§ Zobowiązujące – to te, które nakładają na określony podmiot obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz innego podmiotu np. umowa o dzieło
§ Rozporządzające – polegają na przeniesieniu prawa podmiotowego i jego obciążeniu albo jego zniesieniu
§ Przeniesienie prawa przez sprzedaż
§ Obciążenie prawa polega na ustanowieniu na nim ograniczonego prawa rzeczowego.
¶ Podział na czynności:
§ Odpłatne – to taka, której strona, która spowodowała przysporzenia majątkowego otrzymała lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową w charakterze ekwiwalentu
§ Nieodpłatne – obowiązek świadczenia ciąży tylko na jednej stronie np. umowa sprzedaży
§ Upoważniające – nie mają charakteru przyspieszającego, lecz jedynie przyznają kompetencje w wyniku określonych działań.
¶ Podział:
§ Czynności ................. – do ich stwierdzenia konieczne jest istnienie jakiejś przyczyny dokonania czynności prawnej. Polskie prawo cywilne stoi na stanowisku .................. czynności prawnej tzn., jeżeli istnieje ważna przyczyna dokonania czynności prawnej to taka czynność jest nieważna.
Przyczyną może być:
Ø Chęć przeniesienia prawa podmiotowego na inną osobę
Ø Zwolnienie z długu
Ø Chęć obdarowania innej osoby
§ Czynności abstrakcyjne – mogą być dokonane tylko wówczas, kiedy przepis prawa wyraźnie tak stanowi.
Polski kodeks cywilny stoi na stanowisku dowolności form (oświadczenie woli może być komunikowane za pomocą dowolnych znaków). Oświadczenie woli każe być złożone w sposób wyraźny (ustnie lub pisemnie) lub sposób dorozumiany.
Forma szczególna:
1) Forma pisemna zwykła – podpis powinien być składany za imienia i nazwiska autora oświadczenia woli. Przy umowach strony nie muszą podpisywać jednego egzemplarza, wystarczy, że wymienią między sobą oświadczenia zawarte w różnych dokumentach, Oświadczenie woli w formie pisemnej mogą zawierać osoby, które nie potrafią albo nie mogą czytać ani pisać. Te osoby mogą dokonywać tuczonego odcisku palca na dokumencie, a inne osoby podpisane na tym dokumencie stwierdzając, że odcisk ten należy do tej a nie innej osoby. Ponadto osoba taka może złożyć oświadczenie w taki sposób, że inna osoba podpisze za nią dokument stwierdzając, że czyni to na prośbę składającego oświadczenie woli a podpis ten zostanie potwierdzony przez notariusza. W przypadku osób nieumiejących czytać mogą złożyć oświadczenie woli tylko w formie pisemnej i tylko przez notariusza (forma aktu notarialnego).
2) Forma pisemna z poświadczoną datą (data prawna) – polega na tym, że w dokumencie zawierającym oświadczenie woli notariusz, urząd gminy albo organ państwa dokonuje jakiejś adnotacji urzędowej w dokumencie, oświadczenie woli musiało istnieć i data figurująca na dokumencie uznawana jest za datę pewną. Za datę pewną uznaje się także datę innego dokumentu, w którym zawarta jest wzmianka o złożeniu oświadczenia woli, czyli istnieniu dokumentu, w którym oświadczenie woli zostało wyrażone. Za datę pewną uznaje się datę śmierci osoby składającej oświadczenie woli.
3) Forma pisemna z poświadczonym podpisem – na dokumencie, na którym zawarte jest oświadczenie woli danej osoby notariusz, organ gminy lub bank (w zależności od treści dokumentu uwierzytelnia podpis składającego oświadczenie woli. Urzędy i banki mogą potwierdzić podpisy dla niektórych czynności prawnych tam gdzie nie funkcjonują notariaty.
4) Forma aktu notarialnego – osoba składająca oświadczenie woli robi to przez notariuszem. Notariusz podpisuje oświadczenie woli a następnie odczytuje je osobom zainteresowanym. Po odczytaniu takiego oświadczenia woli notariusz przedkłada do podpisu oświadczenie woli osobom składającym oświadczenie woli. Podpis składa również notariusz. Akt notarialny sporządzany jest w jednym egzemplarzu. Osoby zainteresowane dostają wypisy tego aktu na prawach orginału.
Kolejność, w jakiej zostały wymienione formy szczególne ma istotne znaczenie praktyczne:
M Każda forma wymieniona później może zastąpić formę wymienioną wcześniej
Kodeks cywilny przyjmuje zasady ogólne, które mówią, że w przypadku, kiedy czynność prawna prowadzi do rozporządzania kwotą powyżej 200tys. Zł. Powinna być składana na piśmie. Kodeks cywilny utrzymuje, że czynność prawna dokonywana na piśmie może być zmieniona, uzupełniana lub rozwiązana w takiej samej formie. Kodeks cywilny przyjmuje zaś w myśl, której strony stosunku cywilno – prawnego mogą umówić się, co do tego, że dalsze czynności prawne dokonywane między nimi będą z zachowaniem formy szczególnej, czynności te dojdą do skutku tylko przy zachowaniu czynności formy.
Wśród form szczególnych wyróżnia się formy kwalifikowane:
A. Forma pisemna z rygorem nieważności
B. Forma pisemna z poświadczoną datą i podpisem
C. Forma aktu notarialnego
pliki_fir