Parzydełkowce
Jamochłony
- promienista symetria ciała, obecne knidoblasty, z których powstają komórki parzydełkowe nazywane knidami
- żyją samotnie lub tworzą kolonie. Osobniki dorosłe występują w postaci polipa lub meduzy
- należą do nich: silnie parzące kostkowce, kolonijne stułbiopławy, krążkopławy, koralowce (ukwiały i rafotwórcze korale madreporowe)
- występują na wszystkich głębokościach, głównie w strefie pelagialu (meduzy), bentalu (polipy) i litoralu (obydwie formy).
- polipy prowadzą osiadły tryb życia, meduzy poruszają się ruchem odrzutowym, lecz zaliczane są do planktonu, gdyż nie są w stanie przeciwstawiać się prądowi wody.
- ciało zbudowane jest z 2 warstw tkanki nabłonkowej: ektoderma (zewnętrzna) i entoderma (wewnętrzna) rozdzielone bezpostaciową mezogleą lub mezenchymą.
- poruszanie się: w ektodermie posiadają komórki nabłonkowo-mięśniowe uczestniczące w poruszaniu się. Meduza chełbi modrej porusza się na zasadzie odrzutu wody, zassanej wcześniej do jamy chłonąco-trawiącej. Osiadły polip stułbi płowej porusza się pełzając lub koziołkując.
- ciało polipa ma kształt workowaty, natomiast meduzy dzwonkowaty o ścianach zbudowanych z 2 warstw komórek – warstwy te odpowiadają ektodermie i entodermie gastruli. Wnętrze ciała stanowi jama gastro-waskularna (odpowiednik prajelita), która może tworzyć system kanałów. Do jamy gastralnej prowadzi otwór gębowy, który otoczony jest czułkami (u polipa), natomiast u meduz czułki znajdują się na brzegu dzwonu. Otwór gębowy pełni również funkcje otworu odbytowego.
Na brzegach dzwonu zlokalizowane są także ciałka brzeżne (ropalia), w których skład wchodzą proste narządy światłoczułe (oczka) oraz statocysta – prosty narząd równowagi. Statocysta składa się ze statolitu (grudki węglanu wapnia) oraz komórek czuciowych z wypustkami komórkowymi. Statolit uciska określone wypustki w zależności od położenia zwierzęcia względem źródła przyciągania ziemskiego, co pozwala meduzie orientować się w jakiej pozycji względem ziemi płynie i wyregulować swoją pozycję ruchami dzwonu.
obecność ektodermy i gastrodermy (zwierzęta 2warstwowe) z warstwą mezoglei,
symetria promienista, niekiedy dwupłaszczyznowa,
jama chłonąco-trawiąca,
komórki parzydełkowe (nie wyst. u żebropławów),
siateczkowaty układ nerwowy,
postać polipa, meduzy lub metageneza,
brak szkieletu – z wyjątkiem korali (twarda, wapienna osłonka)
meduzy (kształt parasola lub dzwonu, z otworem gębowym na spodniej części ciała)
czułki do chwytania zdobyczy, na końcach których znajdują się parzydełka. Obezwładnia ofiarę i umieszcza pokarm w jamie gębowej, gdzie jest częściowo trawiony przez enzymy, a następnie w wodniczkach pokarmowych. Jamochłony wydalają zbędne składniki tą samą drogą, jaką pobierają pokarm.
Jad australijskiej meduzy zwanej "osą morską" (Chironex fleckeri) może zabić człowieka w ciągu kilku minut.
- podstawowym typem komórek tworzących zarówno ekto-, jak i entodermę są komórki nabłonkowo-mięśniowe oraz komórki interstycjalne (komórki śródmiąższowe – niewyspecjalizowane, totipotencjalne komórki o charakterze embrionalnym, mogące poruszać się między warstwami oraz przekształcać w inne typy komórek). W entodermie występują również komórki gruczołowe, które produkują enzymy trawienne. Natomiast w ektodermie znajdują się komórki parzydełkowe (zawierają parzydełka, czyli knidocysty), komórki zmysłowe (receptoryczne) oraz nerwowe.
Parzydełkowce nie mają układów: krążenia (oprócz układu wodnego u dużych meduz), oddechowego i wydalniczego, a wymiana gazowa i osmoregulacja następuje przez całą powierzchnię ciała. Nie mają mózgu ani ośrodkowego układu nerwowego. Występuje natomiast sieć wielobiegunowych komórek nerwowych z biegnącymi we wszystkich kierunkach wypustkami. Brak wykształconych mięśni, ale występują komórki nabłonkowo-mięśniowe.
- żywią się zawiesiną organiczną i planktonem, ale niektóre gatunki potrafią polować na większe zwierzęta. U tych gatunków występuje specyficzne zjawisko podwójnego trawienia. Pokarm wprowadzony jest do jamy gastralnej, gdzie rozpoczyna się pierwszy etap jego obróbki – trawienie zewnątrzkomórkowe za pomocą enzymów produkowanych przez komórki gruczołowe. Wstępnie nadtrawiony i rozdrobniony pokarm jest potem fagocytowany przez komórki gastrodermy i rozpoczyna się drugi etap – trawienie wewnątrzkomórkowe. Niestrawione resztki są usuwane na zewnątrz, z powrotem przez otwór gębowy.
- rozmnażają się płciowo i bezpłciowo (zazwyczaj polipy) poprzez pączkowanie, podział (poprzeczny i podłużny) oraz strobilizację (dojrzały polip zaczyna dzielić się poprzecznie na swego rodzaju talerzyki, które u nasady polipa są jeszcze słabo zaznaczone. Im wyżej, tym stają się wyraźniejsze, a szczytowe talerzyki odrywają się i przekształcają w młode meduzy zwane efyrami. Efyry po kilku tygodniach przekształcają się w dorosłe meduzy).
Krążkopławy są rozdzielnopłciowe, a rozwój mają złożony. Występuje w nim dwubocznie symetryczna, orzęsiona larwa-planula.
Żebropławy, bezparzydełkowce
Charakterystyczną cechą morfologii jest obecność położonych wzdłuż ciała 8 pasm żeberek, czyli zgrubień na zewnętrznej powłoce. Od parzydełkowców różni je brak knid. Nie występuje też metageneza.
Żebropławy są zwykle bezbarwne
są drapieżnikami (łapią zdobycz za pomocą koloblastów), poruszającymi się za pomocą wici, ułożonych wzdłuż żeberek w grzebykokształtne zgrupowania
częsta jest zdolność do bioluminescencji
układ pokarmowy składa się z otworu gębowego, gardzieli, żołądka, kanałów i otworu odbytowego
riochin