bezkręgowce porównanie.docx

CZĘŚCI CIAŁA

BUDOWA

UKŁAD NERWOWY

UKŁAD ODDECHOWY

UKŁAD KRWIONOŚNY

UKLAD POKARMOWY

UKŁAD WYDALNICZY

UKŁAD ROZRODCZY

NARZĄDY ZMYSŁÓW

PIERWOTNIAKI

a) wiciowce - dzielą się na wiciowce (euglena, świdrowiec śpiączki, rzęsistek pochwowy) i sporowce (zarodziec malarii)

b) zarodziowce - (pełzak, otwornice, radiolarie)

c) orzęski (pantofelek, trąbik, wirczyk)

Jednokomórkowce

Ciało pierwotniaków okryte jest pellikulą (błona komórkowa podścielona utworami błoniastymi np. spłaszczonymi pęcherzykami). Wnętrze komórki wypełnia cytoplazma dzieląca się na zewn. ektoplazmę i centralną endoplazmę.

Pierwotniaki posiadają wyspecjalizowane organella ruchowe. Strukturami tymi mogą być:

1. Wić lub rzęska konstrukcyjnie identyczne. Aparat rzęskowy umożliwia skoordynowany, falowy ruch całych zespołów rzęsek.

2. Nibynóżki szerokie wypustki protoplazmatyczne. Pozwalają one przemieszczać się ruchem ameboidalnym, lub oblać ciało potenc. ofiary.

za przewodzenie bodźców odp. są neurofibrylle, włókienkowate zróżnicowania cytoplazmatyczne. U orzęsek tworzą one układ motoryczny zwanym również srebrochłonnym. Ich zadaniem jest koordynacja ruchu rzęsek.  U pierwotniaków występuje spolaryzowana błona komórkowa, która pozwala na odbieranie bodźców z otoczenia. Zmiana stanu spolaryzowanej błony pozwala komórce na wykonanie odp. reakcji odruchowej (taksja). Niektóre pierwotniaki posiadają organella pozwalające na percepcję wrażeń świetlnych, np. czerwona plamka oczna (stigma) u eugleny zielonej, osłaniająca fotoreceptor.

Pierwotniaki wolno żyjące oddychają tlenowo, a wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała. Formy pasożytnicze oddychają beztlenowo.

Brak

substancje odżywcze przenoszone na zasadzie dyfuzji

U niekt. (ameba) związki pokarmowe roznoszone dzięki ruchom cytoplazmy w czasie ruchu zwierzęcia

FAGOCYTOZA - pobieranie i trawienie dużych obiektów (okrzemki). Niestrawione resztki usuwane poza komórkę przez zlanie się wodniczki pokarm. z plazmalemą.

PINOCYTOZA - pobieranie i trawienie poj. drobin, cząstka pokarmowa ulega całk. strawieniu i wchłonięciu wraz z błoną wodniczki pokarmowej.

WCHŁANIANIE - większość pobiera proste zw. org. bezpośrednio z otoczenia dzięki specjalnym białkowym przenośnikom błonowym, które mogą np. transport glukozy.

Zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii usuwane są w drodze dyfuzji. Pierwotniaki morskie i pasożytnicze zwykle nie muszą regulować ilości wody i zw. mineralnych <= ich płyn komórkowy jest izotoniczny z otoczeniem. U gat. słodkowodnych wyst. zjawisko osmozy woda nieustannie migruje z hipotonicznego środowiska do wnętrza komórki. Grozi to wręcz rozerwaniem struktur wenątrzkom. a nawet całego organizmu. Rozwiązaniem są tu wodniczki tętniące, które wyrzucają nadmiar wody na zewnątrz.

Bezpłciowy: mitoza, podział poprzeczny (orzęski) lub podłużny (wiciowce) - powstają 2 nowe organizmy, które następnie rozwijają się i rozrastają.

Płciowy: prowadzi do tworzenia nowych kombinacji materiału gen.

Koniugacja (orzęski), nie są wytw. nowe osobniki, dochodzi jedynie do wymiany informacji genetycznej między 2 pierwotniakami

Możliwość odbierania bodźców zewnętrznych p. zawdzięczają polaryzacji błony komórkowej. Depolaryzacja krótkotrwałe zmniejszenie się różnicy potencjałów i stężeń.

Z kolei zmiana stanu elektrycznego pozwala komórce na wykonanie odpowiedniej reakcji, najcz. ruchowej, tzw. taksji. Ogólnie oznacza to ruch lokomocyjny organizmu.

Niektóre pierwotniaki posiadają specjalne organella umożliwiające percepcję świetlną. Np. czerwona plamka oczna, która osłania właściwy fotoreceptor.

GĄBKI

ciało przypomina worek z otworem u góry, tzw. otwór wyrzutowy (oskulum). Jama wewnętrzna to spongocel (jama pragastralna). Woda z drobnym pokarmem wpływa do wnętrza gąbki za pośrednictwem porów (ostie), które tworzą kanały wewnątrz komórek lub przestrzeń między zespołami komórek.

Ciało składa się z 2 warstw oddzielonych mezohylem: zew., dermalnej (pinakoderma), gastralnej (choanoderma) składającej się gł. z choanocytów.

Mezohyl zawiera elementy szkieletowe (wapienne, krzemionkowe, sponginowe i mieszane) oraz pływające w koloidalnej substancji poj. komórki.

słabo wyspecjalizowany Składa się  z poj., rozrzuconych komórek nerwowych. Działają one niezależnie od siebie. Powoduje to iż drażnienie gąbek wywołuje u nich jedynie miejscową reakcję. Nie zaobserwowano przewodzenia bodźców do dalszych części ciała.

choanocyty (komórki kołnierzykowate) – podobne do choanocytów wiciowców, wyst. gł. w warstwie gastralnej i odpowiadają tam za wstępne trawienie pokarmu, posiadają wici

mioblasty – komórki kurczliwe, odpowiadają za wielkość oskulum, otwieranie porów i wpuszczanie do nich wody

porocyty – doprowadzają wodę do spongocelu u gąbek o budowie typu askon

endopinakocyty – u gąbek o b. skomplikowanym typie budowy morf., komórki o kształcie kanałów doprowadzających wodę z pokarmem do chondrocytów znajdujących się w komorach

Bezpłciowe: pączkowanie (zwykle osobnik potomny nie oddziela się, buduje kolonie), wytwarzanie gemmul (u gąbek słodkowodnych (np. Spongilla) i u niektórych form morskich), podział, fragmentacja, soryty

Płciowe – zwykle obojnaki, kom. płciowe przekształcane z kom. pełzakowatych mezoglei (larwa podobna do planuli )

bezpłciowe lub płciowe, brak gonad, hermafrodytyzm, u obojnaków występuje zjawisko protandrii lub protogynii, co ma zapobiec samozapłodnieniu. Komórki jajowe powstają z archeocytów natomiast plemniki z choanocytów. Z zapłodnionego w mezohylu jaja wylęga się orzęsiona larwa (celoblastula, amfiblastula lub parenchymula)

JAMOCHŁONY

układ rozproszony (siateczkowy) w postaci rozproszonego splotu kom. nerwowych (komórki czuciowe i ruchowe). Są to 2 sieci nerwowe, złożone z kom. oraz krótkich, niezróżnicowanych włókienek. Obie sieci łączą się między sobą w okolicy otworu jamy gastralnej. Kom. nerwowe mają liczne wypustki, które łącząc się ze sobą w mezoglei, tworzą sieć obejmującą całe ciało.;

sieć nerwowa przewodzi podrażnienia we wszystkich kier. (włókna nie są zróżnicowane); brak podziału na część centralną i obwodową; dowolna wycięta część ciała jest zdolna do samodzielnych odruchów, ponieważ zawiera wszystkie elementy układu

Brak

jama chłonąco – trawiąca zarówno do trawienia jak i transportu cząstek odżywczych po całym organizmie. Cząstki te, z jamy chłonącej dostają się do jej komórek na zasadzie dyfuzji a stamtąd roznoszone są co całym ciele organizmu. Transport ten dodatkowo ułatwiają ruchy zwierzęcia.