HISTORIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ
lata 30.- tradycje, które będą się objawiać później:
- tradycja awangardowa- Strzemiński, Kobro, Praesens, Syrkus, Grupa AR, Stażewski, Winkler, Jarema, działalność na terenie Warszawy, Łodzi i Krakowa (Grupa Krakowska), awangarda zaangażowana politycznie, koncepcja dzieła autonomicznego
- tradycja kolorystyczna- uczniowie Pankiewicza: Cybis, Waliszewski, Nacht-Samborski, działalność głównie w Warszawie, malarskie malarstwo, tradycja kapistowska, pikturalna
- tradycja rodzima/ narodowa- koncentracja na narracji i realizmie (przestaje się liczyć po wojnie)
powojnie- dwa głównie ośrodki:
- Kraków- odwołanie do Grupy Krakowskiej, artyści skupieni wokół Kantora, Porębskiego
- Warszawa- Stażewski, Bogusz i Dłubak, sztuka społecznie zaangażowana
→ intensywna współpraca prowadzi do I WYSTAWY SZTUKI NOWOCZESNEJ W KRAKOWIE (1948 r.)- manifestacja tradycji awangardowej jako oferta kierowana do władz, odrzucenie koloryzmu
Polityka państwa w II poł. lat 40.- wykład Juliusza Starzyńskiego na temat sztuki socjalistycznej; 1949 r.- rozwiązanie wszystkich grup artystycznych, likwidacja galerii i instytucji wystawienniczych, powołanie CBWA- Centralne Biuro Wystaw Artystycznych. Reakcja środowisk artystycznych:
- tradycja awangardowa- destrukcja
- tradycja kolorystyczna- naturalne przedłużenie (zmiana tematu na zaangażowany politycznie)
Wprowadzenie SOCREALIZMU- o zasadniczych postulatach- partyjność, typowość, narodowa forma, treściowość (teoria odbicia- treścią sztuki powinna być ludzka praca, postępy etc.)
→ I OGÓLNOPOLSKA WYSTAWA PLASTYKI organizowana przez CBWA (1951 r.)- udział Krajewskich, Włodzimierza Zakrzewskiego, Wojciecha Weissa (jego Manifest zdobywa nagrodę), Eugeniusza Eibisza, a także artystów awangardowych- Stażewskiego, Włodarskiego, Lenicy, czy Fangora (dopasowanie się do założeń socrealizmu).
Śmierć Stalina w 1953 r. prowadzi do postępującej Odwilży. 1955 r.- początek Odwilży- wystawy w Arsenale (Pokolenie Arsenału), inicjatywy Oberlaendera
- Festiwal młodzieży i studentów- 1955 r.- dekoracja przestrzeni miejskiej- fryz dekorujący ul.
Marszałkowską, replika Guernici Picassa; Staniszkis, Fangor, Piechotkowie, Młodożeniec.
- WYSTAWA W ARSENALE- 1954 r.- odejście od ukazywania grup artystycznych na korzyść indywidualnych postaw; Izaak Celniker, Marek Oberlaender, Cwenarski, Dziędziora, Jąszer, Gierowski, Ćwiernia, Wróblewski, Obręba, Szwacz
- powstają grupy artystyczne- grupa 55 (Dłubak, Bogusz, Sosnowski), 4F+R, Zamek (Ludwiński, Ptaszkowska, Borowski), ST 53
- Krzysztofory- środowisko krakowskie skupione wokół tej galerii
· 1956 r.- aktywizacja środowisk awangardowych
· 1968 r.- cenzura polityczna
· 1980 r.- sytuacja tzw. Szklanego Klosza
MALARSTWO:
- Bolesław Linke- cykl obrazów Kamienie krzyczą '45/46
- Władysław Strzemiński- metaforyczne rysunki z lat 40.- tematyka wojenna- Jedyny ślad deportacje '40, Wojna Domowa '41, Ręce, które nie z nami '45, eksperymenty z fizjologią widzenia- '45/46- Powidoki słońca,
- Xawery Dunikowski- Choinka w Oświęcimiu '44
- Piotr Potworowski- początkowo kolorysta, Podwórze wiejskie '45, Krajobraz z kotem, Grające na gitarze '48, Duet '48/49, Pejzaż z czarnym kozłem '51, Wnętrze lasu. Kornwalia '52, Uliczka w Hiszpanii '54, Schody '56, Zielone Podhale, Dziewczyna na pasiaku, Szary Akt '59, Pejzaż zielony, Maska na tle kosza, Rzeźba '60, Statek, Dziewczyna klęcząca, Kompozycja Gołuchowska '61
- Józef Czapski- kolorysta działający w Paryżu, Podwórko Paryskie '49
- Jankiel Adler- awangarda metaforyczna, działał w Wlk. Brytanii, Treblinka '46, Zniszczenia '43
- Andrzej Wróblewski- połączenie geometryzacji z surrealistycznymi wizjami, symbolika koloru, płaskie tła o jednolitej barwie, autor modeli przestrzennych; Zatopione miasto, Szofer, Księżyc nad górami, Ryby, Ziemia, Ryby bez głów, Niebo nad górami, Tramwaj, Abstrakcja, Niebieski szofer, Słońce i inne gwiazdy, Matka z zabitym dzieckiem, Dziecko z martwą matką '48, Niebo (na odwrocie- Dworzec na ziemiach odzyskanych), Niebieski szofer (na odwrocie- Getto) '49, Martwy narzeczony, Rozstrzelania (8 obrazów) od '48, Zlot młodzieży po 1947 r. '52, Pejzaż '52-53, Droga w Waganowicach, Aresztowanie '53, Niedzielne popołudnie w Nowej Hucie, Garbuska '54, Czerwona głowa, Dwie matki, Dom i słońce, Koń i krowa, Pejzaż, Auto, Zaloty, Pan Prezydent '55
- Marek Włodarski- Gloryfikacja trasy WZ '49, Wywrócona fura '52, Alfred Lenica, Robotnicy na budowie, Pstrowski i towarzysze
- Marek Oberlaender- Napiętnowani '55, Głód '55
- Andrzej Zaborowski- Drogi będą nowe
Socrealizm
- Helena Krajewska- Huta Zygmunt, Brygada bojowa '49
- Juliusz Krajewski- Podziękowania traktorzyście '50, Ziemia chłopom '52
- Włodzimierz Zakrzewski- Chleb ojczyźnie
- Wojciech Weiss- Manifest '50, Patrz jaka piękna manifestacja '50
- Eugeniusz Eibisch- Lenin i spójnia
Kapiści
- podejście eskapistyczne, skupienie na aspektach kolorystycznych
- Jan Cybis- Motyw z Sabanowa '39-41, Uliczka w miasteczku '39-50;
- Hanna Rucka-Cybisowa
- Nacht-Samborski
- Wacław Taranczewski- eliminacja szczegółów, synteza koloru, Atelier z '49 i '59, Martwa natura z '50 i '57, dekoracja w kościele NMP na Ostrowiu Tumskim '54, dekoracja w kościele św. Marcina w Poznaniu '57
- Rzepiński
- Sokołowski
- Felicjan Szczęsny-Kowarski- początkowo kolorysta, odchodzi od tego na rzecz obrazu malowanego pod przestrzeń publiczną; Wędrowiec '45, Kobieta z kulą '47, Elektra '47, Proletariatczycy '47-48
Grupa Krakowska
- Kantor- Balladyna '43, Powrót Odysa '44, Kobieta w drzwiach '46, Formy przestrzenne '48, Amarapura '57, Informel '58, Antywystawa, happeningi- Cricotage '65, Panoramiczny happening morski '67, List, Lekcja anatomii '68
- Tadeusz Brzozowski- Autoportret '44, Peron, Pielęgniarka '45
- Sasza Blonder- związany z Grupą Krakowską, tendencje paryskiego surrealizmu, Kawiarnia, Miato '49
- Jerzy Nowosielski- Pejzaż z fabryką '46, Narzeczona pianisty '47, Bitwa o Addis Abebę '47, Egzekucja '49
- Jadwiga Maziarska- struktury materiałowe, Sen o słońcu, Arlekin, Model przestrzenny '48, Posąg siły '49, Krystalizacja '58
Środowisko młodych artystów żydowskich naznaczonych przez Holocaust, debiutowali głównie w Arsenale:
- Waldemar Cwenarski- Głowy '55
- Jan Dziędziora- Posiłek '55, Martwa natura '55
- Barbara Jonscher- Don Kichot, Łodzie '55
- Gabriela Obręba- Zosia '55
- Ćwiertnia- Pragnienie
Grupa 55:
- Marian Bogusz- Drogi Białych wdzierają się w Czarny Ląd, Radość nowych konstrukcji, Pejzaż śląski '48, Śmierć Waryńskiego '51, Einstein, Symfonia liturgiczna Honeggera '55, Koncert Bacha w kościele św. Łukasza
- Dłubak- Płonące konary, Macierzyństwo, Płonące urny, Uwięziony '55
- Kajetan Sosnowski- stylistyka poodwilżowa z tradycjami surrealizmu i informelem, Dymy '57, obrazy puste od '58, Tryptyk podwójny barw dopełniających '67, Obraz chemiczny '73
Zamek:
- Włodzimierz Borowski- przedmioty unicestwiające obraz, nurt abstrakcji, potem dzieła procesualne, Uczta Nabuchodonozora '57, Zdjęcie z krzyża, Tryptyk, Arton '58, Pokaz synkretyczny w Galerii Foksal '61, Niciowiec półpełny '67, Uczulenie na światło '68; akcja Ofiarowanie Pieca, Pakamera
Malarstwo abstrakcyjne:
- Maria Jarema- doświadczenia przestrzeni nie w pełni abstrakcje, Okrągły Stół, Koniki '46, Rytmy '57, Penetracje
- Henryk Stażewski- z przedwojennego Praesensu, wpływ Picassa, po '55- konstrukcje form reliefowych; Ucieczka '47, Kompozycja abstrakcyjna '47, etap socrealistyczny- Współpraca '50, Na scalonych ziemiach '50-51, Róża Luksemburg '52, Robotnicy na budowie '51
- Wojciech Fangor- po '55 odejście od formuły socrealistycznej, zainteresowanie strukturami, Styczeń 1945, Budowa '50, Walka o pokój, Lenin w Poroninie, Matka Koreanka '51, Studium przestrzeni '58 (wraz z Zamecznikiem), cykl obrazów dotyczących fizjologii widzenia '63
- Tadeusz Brzozowski- materia farby tworząca indywidualne kształty, Struna, Dezerter '58, Pomocnik '59, Guwernantki
- Alfred Lenica- twórczość socrealistyczna do '55, potem „Potencjały” abstrakcyjne, Powrót z wojny, Rodzina robotnicza '46, Koło samokształceniowe, Przyjęcie do partii, Do pracy, Brukarze '51, Plamy na ziemi i niebie, Potencjał od '57
- Jerzy Tchórzewski- struktury rozpadających się materii, Krajobraz '54, Rakieta, Sygnał, Tworzący się krajobraz '56, Pochód '58
- Stefan Gierowski- debiut w Arsenale, potem twórczość abstrakcyjna, fascynacja materialnością, łączenie tradycji pikturalizmu z awangardą, Gołębnik, Strzelnica, Przystań '55, Gwasz abstrakcyjny '56
- Rajmund Ziemski- Pejzaże- Pejzaż '60, '61, '65
- Bronisław Kierzkowski- kompozycje fakturowe z wykorzystaniem odpadków metalowych, blachy, gipsu, Kompozycja...
Atena2803