6 21.12.2007 baraniewski polska D.pdf

MODERNIZM po 1945

JERZY SOŁTAN

(1913-2005)

W latach 1931-35 studiował na Politechnice Warszawskiej . W czasie kampanii

wrześniowej 1939 roku dostał się do niewoli.

W obozie jenieckim zajmował się tłumaczeniem książki „Kiedy Katedry Były Bia-

łe” Le Corbusiera i prowadził z nim korespondencję. Po wojnie Sołtan wyjechał

na studia do Francji gdzie został współpracownikiem Le Corbusiera i uczestniczył

w prawie wszystkich jego ważnych, powojennych pracach projektowych.

Po czterech latach wrócił do Polski i rozpoczął pracę na Akademii Sztuk Pięknych w

Warszawy. Po licznych zwrotach kariery związanych ze zmianami politycznymi w

Polsce sformował swój zespół architektoniczny.

Pod jego kierownictwem powstały takie obiekty, jak kompleks sportowy Warsza-

wianka , wnętrza dworca Warszawa Śródmieście , słynny bar Wenecja w Warszawie,

Dom Towarowy w Olsztynie czy Pawilon Polski na wystawie światowej w Brukse-

li. W 1959 roku rozpoczął wykłady na Harvardzie .

Jerzy Sołtan - Fotografia:

- Warszawska Akademia Sztuk Pięknych :

program sztuki użytkowej – Jastrzębowski ,

Knote , ... > idea integracji sztuki

- architekci: Jerzy Sołtan, Oskar Hansen,

Zbigniew Ihnatowicz, Lech Tomaszewski –

inny program niż program Cybisa (o czystym

malarstwie)

- Sołtan i Hansen wprowadzili do Polski

tradycje zachodnioeuropejskiego modernizmu

( Le Corbusier )

Le Corbusier - Fotografia:

- Jerzy Sołtan : ukończył w 1933 architekturę w

Warszawie – recepcja myśli Le Corbusiera :

Sołtan czytał program ideowy Le Corbusiera

(„ Kiedy Katedry Były Białe ”) > Dom

Żurawskiego w Al. Przyjaciół (Warszawa) =

sztuka pozastylowa >>> po 1945 emigracja do

Paryża do pracowni Le Corbusiera

Jerzy Sołtan | rysunek „Modulora” Le

Corbusiera | ~1945:

- system proporcji Le Corbusiera (1942-1955)

- Za model został przyjęty człowiek szczególnie

wysoki (za modelowy przyjął ówczesny średni

wzrost amerykańskiego policjanta, wynoszący

183 cm). Wyciągnięta do góry ręka postaci

ludzkiej wyznacza podstawową wysokość

kondygnacji netto, 226 cm. Większość

charakterystycznych wysokości odnoszących się

do ciała ludzkiego i przedmiotów użytkowych

jest wpisana w dwa ciągi: ciąg wymiarów,

wyznaczone w oparciu o wspomniany wzrost i

wysokość kondygnacji oraz złoty podział.

Jerzy Sołtan | Scenografia | 1943:

- w 1950 wraca do Polski: pomysł budowy

Wydziału Architektury Wnętrz na ASP – Sołtan

pierwszym dziekanem

- grupa: Zakłady Artystyczno-Badawcze – W

trudnych czasach lat pięćdziesiatych i

upolitycznieniu praktycznie wszystkich dziedzin

sztuki, było to jedyne miejsce w kraju, gdzie

możliwym okazało się realizowanie śmiałych,

na europejskim poziomie, nie poddających się

doktrynie, projektów architektoniczno-

plastycznych. Zespół ZAB ASP zrealizował

przez pierwszych dziesięć lat istnienia szereg

innowacyjnych projektów i realizacji, które

odniosły wielki sukces na arenie

międzynarodowej i co ważne, także w kraju.

Jerzy Sołtan | Projekt architektoniczny | 1944:

- złoty podział

Jerzy Sołtan | rysunek | 1949:

- u Le Corbusiera zdobył doświadczenie

artystyczne – malarstwo bardzo ważne

Jerzy Sołtan | projekt Domu Szeregowego |

1951

Jerzy Sołtan | meble do przedszkola | 1951:

- Jerzy Jarnuszkiewicz zaprojektował

przedszkole na Mariensztacie

- niezrealizowane - projekt

Jerzy Sołtan | meble do przedszkola | 1951:

- kształty zwierząt

Jerzy Sołtan | rzeźba | 1954

Jerzy Sołtan | rysunek | 1954

J.Sołtan&Z.Ihnatowicz&L.Tomaszewski

&W.Wittek&W.Gessler-Jasiński | Kompleks

sportowy SKS Warszawianka - makieta |

Warszawa | 1956-1962:

- realizacja 1. etapu

- projekty od 1954 roku wykonane w Zakładach

Artystyczno-Badawczych ASP

- kolorystyka: Wojciech Fangor & plastyka:

Violetta Damięcka, Franciszek Strynkiewicz

& rośliny: Edward Bartman

- Z miejsca tego otwierał się przed widzem

rozległy i malowniczy widok na równinę

starorzecza Wisły, dziś niestety całkowicie

nieczytelny z powodu m.in. bezmyślnego

wprowadzenia do krajobrazu wysokich bloków

mieszkalnych. Widok ten stanowił dla

projektantów podstawową wartość krajobrazową

i przestrzenną.

J.Sołtan&Z.Ihnatowicz&L.Tomaszewski

&W.Wittek&W.Gessler-Jasiński | Kompleks

sportowy SKS Warszawianka - projekt |

Warszawa | 1956-1962:

- „Chodzi tutaj po pierwsze o formę stadionu, która

umożliwia każdemu z nas fizyczne odczucie i

przeżycie skali Ziemi: stadion będący elementem

mezoskali wpiera się "plecami" w element makro

skali - skarpę Wisły, a więc skalę kraju i szerzej. W

ten sposób stajemy się zintegrowanym detalem tej

wielkiej gry. Ukierunkowanie stadionu w stronę

doliny wielkiej rzeki potęguje to wrażenie wielkiej

skali. Nasze fizyczne opieranie się o wielką Ziemię,

daje nam poczucie bezpieczeństwa, "ciepła" Ziemi i

uzależnienie od Niej. Po drugie, chodzi tu o wzgórze

wzniesione ludzką ręką po to, żeby rosła na nim

zielona trawa, a zimą malował je śnieg. Wielka masa

i prosta geometria wzgórza czyni z niego chłonne

tło, które jest wstanie przejąć agresywne

oddziaływanie formalne powstające podczas imprez

sportowych i utrzymać w równowadze układ

kompozycyjny. Trawiaste lub ośnieżone zbocza są

tłem eksponującym formy ludzkich zdarzeń.

Wreszcie, chodzi tutaj o ścianę oporową, o

przestrzenny wykład o grawitacji. Prawo natury

formujące naturalną skarpę, niedostrzegane przez

nas, zostało na nowo odkryte przez przetworzenie

naturalnej skarpy na setki skarpek, ujętych jak

obrazy w prostopadłe ramy. Ta ponad dwieście

metrów długości "płaskorzeżba" opowiadająca o

grawitacji z nią związanej pracy gruntu przypomina

nam w nowej formie o odwiecznym prawie.”

Oskar Hansen

Wojciech Fangor | Kompleks sportowy SKS

Warszawianka – projekt plastyczny | Warszawa

| 1956-1962:

- architektura całkowicie zintegrowana z

krajobrazem

- narracja historyczno-geologiczna

- poczucie przestrzeni

- czas mityczny

J.Sołtan&Z.Ihnatowicz&L.Tomaszewski

&W.Wittek&W.Gessler-Jasiński | Kompleks

sportowy SKS Warszawianka - basen |

Warszawa | 1956-1962:

- projekt Tomaszewskiego

- ażurowa forma stalowa

- Autorzy próbowali też świadomie stworzyć

korzystne warunki klimatyczne dla

poszczególnych dyscyplin sportu i

przeznaczonych im urządzeń rekreacyjnych.

Było to przedmiotem wnikliwie prowadzonych

studiów oraz odpowiednich decyzji

projektowych. Tereny do opalania na basenach

odkrytych zaprojektowano tarasowo, zagłębiając

się w ziemię lub też wykorzystując do tego celu

dachy budynków. W ten sposób uzyskano lepsze

nasłonecznienie oraz osłonę od wiatru.

J.Sołtan&Z.Ihnatowicz&L.Tomaszewski

&W.Wittek&W.Gessler-Jasiński | Kompleks

sportowy SKS Warszawianka - basen |

Warszawa | 1956-1962:

- wnętrze

- Spośród wielu koncepcji zagospodarowania

przestrzennego, nie został zrealizowany jeden z

najważniejszych elementów kształtujących

widok na skarpę - olbrzymi budynek krytej

pływalni, mający skrywać w swym

imponującym wnętrzu największy w Polsce

basen o wymiarach olimpijskich. Propozycja

plastyczna elewacji wschodniej do dziś

pozostaje jednym z najlepszych projektów w

powojennych dziejach sztuki polskiej.

Zaprojektowana przez Jerzego Sołtana , oddana

plastycznie w szkicach Wojciecha Fangora i

Wiesława Nowaka , ostatecznie nie uzyskała

akceptacji Zbigniewa Ihnatowicza .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: