poznanie filozoficzne obejmują pytania o istnienie i istotę badanych przedmiotów, co tzn, że przedmioty 'istnieją', w jaki sposób istnieją? Nauki szczegółowe stosują metody poznawcze, korzystają ze źródeł poznania, natomiast filozofia zadaje pytania: dlaczego zachodzą błędy poznawcze, jak można się przed nimi uchronić?Nauki szczegółowe badają swój przedmiot i opisują, pozostają pytania: jaki jest stosunek miedzy opisem, a oceną? Nauki szczegółowe badają człowieka, jego psychikę, ciało, działanie, pochodzenie. A filozofia pyta np jaka jest pozycja człowieka wśród innych bytów? Podejmowanie takich pytań jest powszechne i przez wielu uważane za charakterystyczne dla człowieka jeżeli uznajemy, że wyznaczają one istotnie odrębną dziedzinę wiedzy i dadzą się traktować w sposób naukowy, jesteśmy an dobrej drodze do uznania klasycznej koncepcji filozofii. koncepcje filozoficzne- Przybierają one różne odmiany. Filozofia jest w nich traktowana albo jako wiedza autonomiczna, albo jako wiedza wtórna, bądź jako rodzaj ekspresji osobowej, bądź jako ideologia i narzędzie działania. KLASYCZNA KONCEPCJA FILOZOFICZNA: f. jest wiedzą autonomiczną o charakterze naukowym (racjonalnym), a więc komunikatywną i kontrolowaną. Dotyczy ona tego, co podstawowe i zasadnicze w badanym przedmiocie,ujmuje jego istotę i koniecznie uwarunkowania. Jeżeli przedmiotem tym jest byt to f. zmierza do poznania ostatecznych racji (przyczyn) jego istnienia i ukształtowania. Jeśli przedmiotem tym jest poznanie to f. rozwoju ostateczne podstawy wiarygodności poznania ludzkiego. Nowożytni zwolennicy ukształtowali nową naukę f. - teorię poznania. Jednak w pewnej wersji klasycznej k.f. to gł akcent pada na teorię bytu. filozfoia jest analizą tego co istnieje lub tego co faktycznie dane. POZYTYWISTYCZNA KONCEPCJA FILOZOFII - wiążę się ze scjentyzmem (pogląd, że najdoskonalszą, wzorcową postać wiedzy ludzkiej stanowią nauki przyrodnicze typu matematyczno - fizykalnego); została wyraźnie sformułowana w XIX wieku. F nie stanowi odrebnej wiedzy, nie ma własnego przedmiotu, metod. Jest kontynuacją metod szczegółowych. Formułowany na tym gruncie ogólny pogląd na świat czy wiedzę ludzką chce byc uogólnieniem wyników nauk szczegółowych. NEOPOZYTYWISTYCZNA KONCEPCJA FILOZOFII - koncepcja głoszona przez przedstawicieli ' koła wiedeńskiego'; istnieją dwie zasadnicze rodzaje nauk - formalne i realne. Pierwsze mają charakter czysto analityczny i opierają się na logice, matematyce. Nauki realne to empiryczne nauki przyrodnicze i humanistyczne, przy czym wzorcem jest fizyka. F. nie stanowi odrębnej wiedzy. Problemy filozoficzne bądź mają charakter naukowy nie wyrażają żadnego poznania, bądź postawy ludzkie, emocje, aspiracje potrzeby. LINGWISTYCZNA KONCEPCJA FILOZOFII - klasyczna problematyka filozofii bądź wymyka się naukowym badaniom bądź nie jest jeszcze dostatecznie przygotowana do racjonalnych rozstrzygnięć. Racjonalnie, odpowiedzialne możemy zająć się jedynie sposobem mówienia o filozoficznych problemach i ich rozwiązaniu. często przy tym problem filozoficzny okazuje się problemem językowym, a wiele sporów merytorycznych ma swe źródło w nieścisłym sposobie wyróżniania się. IRRACJONALISTYCZNA KONCEPCJA FILOZOFII - filozofia jest pewnym osobiście zorientowanym ujęciem sensu całości tego, co jest, lub pozycji człowieka w świecie, jest sposobem bycia człowieka w świecie poprzez usensowanie świata. Jest ekspresją i samoutwierdzeniem się podmiotu filozoficznego. Jest sposobem oswojenia świata lub oswojenia się z nim. Filozofia to światopogląd, ogólna postawa życia, sztuka bycia. metody filozoficzne- 1) METODY FENOMENOLOGICZNE: to metoda dotycząca tego co i jak dane jest to metoda docierania do danych i uzyskiwania ich opisu a)Metoda oglądu i opisu: polega na nadawaniu terminom i zwrotom językowym odniesienia przedmiotowego. Metoda ta odwołuje się do tych którzy dążą do bezpośredniego poznania i chcą z niego krytycznie korzystać b) Metoda ideacji: to dobór i układ czynności przygotowujących ogląd ejdentyczny , doprowadzających do wglądu w istotę danego przedmiotu i umożliwiających przeprowadzenie analizy istotnościowej c) Redukcja transcendentalna: zmierza do wyznaczania sfery poznawczej oraz do osiągnięcia nowego przedmiotu badań czystej świadomości wraz ze związanym z nią czystym podmiotem poznającym(czystym lub trandenscendalnym "ja") d) Metoda rozważań konstytutywnych : rozwija i uzupełnia redukcje transcendentalną , metoda odsłaniania warstw konstytuujących całości przeżyciowe i sensy pojawiające sie w świadomości oraz ujawniania związków między intuicją intelektualną(noezami) a treścią poznania(noematami) 2) METODY LOGICZNO-LINGWISTYCZNE: metody badania języka i tworów językowych w aspekcie ich funkcji poznawczych i przypoznawczych o sposoby prezprowadzania opisu eksplikacji, precyzacji ujawniania implikacji czy konsekwencji stosowanego jezyka, sensu i ról poznawczych wyrażeń stanowiących jezykowe formuły podejmowanych zabiegów poznawczych, uzyskanych rezultatów poznawczych. 3) METODY HERMENEUTYCZNE: to metoda badania bądz wydobywania sensu struktur lub tworów znakowych. w hermeneutyce badany przedmiot ujmowany jest jako tekst, znak, symbol 4)METODY ONTOLOGICZNE: pojmowana jako nauka filozoficzna o tym co mozliwe a więc o tym co istnieje lub istnieć moze lecz w oderwaniu od faktyczności istnienia. 5)METODY METAFIZYCZNE: metody używane w róznych typach metafizyki jako nauki o bycie w aspekcie jego istnienia nauki zajmującej sie bytem w jego faktyczności celem ustalenia koniecznych warunków i ostatecznych racji istnienia każdego bytu a) Metoda ekstrapolacji: rozciąganie pewnych wybranych aspektów czy empirycznie danych kategorii bytu, na całość tego co istnieje. W jej ramach ważne jest wnioskowanie przez analogię b) Metoda transcendentalna: odróżnianie w bycie tego co kategorialne od tego co transcendentalne i posługiwanie się specjalnym typem analogii przy orzekaniu o bycie. Istotną rolę odgrywa zabieg formułowania pojęcia bytu jako bytu ujmowanych jako szczególna odmiana abstrakcji bądź jako złożona operacja separacji c)Metoda analizy ejdentycznej: jest równa metodzie transcendentalnej . Posługuje sie równiez dedukcją. 6)METODY TRANSCENDENTALNE: najogólniej określamy jako pewne szczególne sposoby badania wartości naszego poznania oraz ustalania warunków pojawiania się danych faktów czy fenomenów. 7) METODY SCJENTYSTYCZNE: tzn. metody budowania teorii i metody ich kontroli poznawczej w naukach przyrodniczych, humanistycznych oraz formalnych związek filozofii i światopoglądu Zastanawiając się nad relacją zachodzącą miedzy filozofią a światopoglądem, można powiedzieć, ze filozofia jest teoretyczną propozycją światopoglądową. W obrębie każdego światopoglądu funkcjonuje przynajmiej jakaś mała cząstka określonego systemu filozoficznego. Pojęcie swiatopoglądu może być używane co najmniej w trzech znaczeniach: 1. System światopoglądowy- to konstrukcja teoretyczna, uporządkowany opis i refleksja nad rzeczywistością i stosunkiem człowieka do niej. System ten ustala, lub próbuje ustalić uogólniony zakres wiedzy przyrodniczej, społecznej i wiedzy o człowieku. Zwykle wskazuje, jak ustosunkować się do tej wiedzy, jak ją ocenić, wartościować. Jest on z reguły ujęty w formie opublikowanych dzieł. 2. Światopogląd grupy społecznej- jest zespołem przekonań żywionych przez daną grupę, będących elementem więzi społecznej łączącej jednostki w większą całość. Światopogląd ten zalezy od warunków bytu materialnego, ustroju społecznego, poziomu cywilizacji, w której wypadło żyć i pracować danej grupie. 3. Światopogląd indywidualny- zespół sądów, twierdzeń i ocen za pomocą których jednostka tłumaczy sobie charakter świata, wyznaczając własny do niego stosunek, ujawniający się w działaniu. W światopoglądzie, we wszystkich trzech sposobach jego rozumienia, wyróżnia się warstwy jego struktury problemowej: 1. Warstwa ontologiczna- jest odpowiedzią na najbardziej ogólne pytania dotyczące rzeczywistości. 2. Warstwa socjologiczna- obejmuje problemy dotyczące społeczeństwa i miejsca w nim jednostki ludzkiej, takie jak: geneza społeczeństwa, prawa rządzące jego rozwojem, wpływy grup społecznych na losy jednostki ludzkiej, czynniki hamujące postęp społeczny. 3. Warstwa antropologiczna- dotyczy zagadnień ściśle związanych z człowiekiem, tj. istota człowieczeństwa, sens i wartość życia ludzkiego.
problemy teorii poznania - Wstępna- metateoretyczna grupa zagadnień związana jest z wyborem przedmiotu i celu teorii poznania z ustaleniem punktu wyjscia oraz metody. Ogólnie teoria poznania wyróżnia następujące grupy zagadnień: 1)zagadnienia dotyczące źródeł poznania a)spór między APRIORYZMEM I APOSTERIORYZMEM o ilość i wzajemne związki źródeł poznania i pozycjedoświadczenia, b)spór miedzy RACJONALZMEM A IRRACJONALIZMEM o rolę intelektu jako ostetecznej instancji w ocenie wartości poznania 2)zagadnienia dotyczące przedmiotu poznania spór między REALIZMEM A IDEALIZMEM 3)zagadnienia dotyczące podmiotu poznania 4)zagadnienia roli znaków, języka w poznaniu 5)zagadnienia definicji, właściwości i poznawalności prawdziwości poznania(klasyczna a nieklasyczna definicja prawdy, absolutyzm a relatywizm, agnostycyzm, sceptyzm, dogamtyzm) W związku z oceną sprawności poznawczej wyróżnia się problemy: -zagadnienie wiedzy koniecznej, zagadnienie wiedzy prawdopodobnej. Mówiąc o filozofii poznania można mieć na myśli bądź właściwą teorię poznania bądź metafizykę poznania. filozofii bytu - Teoria bytu (ontologia)- dział filozofii; jest to nauka o "pierwszych zasadach i ostatecznych przyczynach" bytu. W takim ujęciu nauka o bycie jako takim, której zadaniem jest dociekanie natury wszystkiego, cokolwiek istnieje, czyli "tego, co jest", zarówno w sferze realnej - przedmioty, zdarzenia, fakty - jak też wyabstrahowanej - pojęcia, kategorie, terminy. Ontologia stawia sobie dwojakie zadanie: 1.określenie właściwości bytu (w sensie kolektywnym) lub bytów (w sensie dystrybutywnym); 2.klasyfikację bytów. Ontologia zadaje takie pytania jak: co istnieje w świecie?, jak jest natura bytu?, z czego jest wszystko zbudowane?, ile jest bytów?, dlaczego coś jest i po co istnieje? Czy jeden rodzaj bytu wyczerpuje całokształt rzeczywistości? filozofii przyrody - Filozofia przyrody – dział filozofii zajmujący się formułowaniem wniosków filozoficznych wynikających z dokonań nauk przyrodniczych. Jako że obraz świata prezentowany przez nauki przyrodnicze jest obrazem ilościowym i odpowiada na pytania typu „jak?”, filozofia przyrody chce dać jakościowy obraz świata i szukać odpowiedzi na pytania typu „dlaczego?”. Filozofia przyrody- stanowi nadal źródło inspirujące poszukiwanie odpowiedzi na stawiane od wieków pytania. Na przykład takie jak: dlaczego świat stał się taki szary? Przecież wystarczy tylko zacząć współdziałać z naturą. To ona ustala własne prawa, tylko że nam często trudno się im podporządkować.Bo przecież to my jesteśmy głównym czynnikiem powodującym zagrożenie. Filozofię przyrody dzieli się często na filozofię przyrody ożywionej i nieożywionej. "Istota filozofii przyrody polega na tym, by na podstawie zjawiska ruchu zbadać siły przyrody, a na podstawie tych sił wyjaśnić inne zjawiska."— Isaac Newton 1. Ludzkie zachowanie się wobec natury oznacza jej akceptację lub dokonywanie zmian; 2. Każdy człowiek jest częścią natury; 3. Sposób odnoszenia się do natury jest sposobem odnoszenia się do samego siebie. Znaczy to, że każdy fakt ustosunkowania się do przyrody jest zarazem ustosunkowaniem się do samego siebie; 4. Doświadczenie natury jest doświadczeniem naszej natury, tzn. tak samo odbieramy naturę w ogóle, jak naszą własną. Podstawowy w filozofii przyrody jest problem istoty bytu materialnego (fizycznego, cielesnego).Ujawnia się ona w istnieniu wielu jednostek tego samego gatunku, w zachodzeniu rozmaitego rodzaju zmian , w podleganiu określonego typu uwarunkowaniom i prawidłowościom, we wchodzeniu w skład większych zespołów i układów, aż do wszechświata włącznie, w byciu członem związków i całości. Istota filozofii człowieka - Filozofia człowieka jest metafizyką określonej kategorii bytów, stawia pod adresem tych bytów typowo metafizyczne pytania: jaka jest istota i sposób istnienia człowieka? jaką zajmuje pozycję wśród tego, co istnieje? co konstytuuje i ostatecznie warunkuje tę pozycję? Sformułowanie tych pytań ze zrozumieniem wymaga użycia metafizycznej aparatury pojęciowej i angażuje pewną wiedzę o bycie jako bycie. Ażeby właściwie ująć i wyjaśnić pozycję człowieka jako bytu wśród innych bytów, trzeba rozważania o człowieku umieścić na tle rozważań o bycie w ogóle. Filozofia człowieka zakłada filozofię bytu. Z drugiej strony metafizyka człowieka musi operować odpowiednią empiryczną wiedzą na temat kategorialnych, swoistych kwalifikacji człowieka. Nie uzyska się metafizyki człowieka poprzez partykularyzację metafizyki ogólnej; ta ostatnia doprowadziłaby jedynie do twierdzeń w rodzaju: „każdy człowiek złożony jest z istoty i proporcjonalnego do niej istnienia". Trzeba niejako schematy metafizyczne wypełnić kategorialną treścią
mala_tusia