dziurdz_drgania_mechaniczne_i_halas.pdf

ZAGROśENIA CZŁOWIEKA W ŚRODOWISKU PRACY

Drgania mechaniczne i hałas

SPIS TREŚCI

1. Wstęp

2. Podstawowe czynniki zagroŜeń mogące wystąpić w środowisku pracy

3. MoŜliwe skutki oddziaływania hałasu i drgań mechanicznych na człowieka

4. Metody identyfikacji zagroŜeń w środowisku pracy

5. Metody eliminacji lub ograniczenia oddziaływań hałasu i drgań mechanicznych na

człowieka

Podstawowe pojęcia i definicje

Literatura

Strony WWW

1. Wstęp

Hałas i drgania mechaniczne (inaczej nazywane wibracjami) są jednymi z najczęstszych

zagroŜeń zdrowia pracowników w środowisku pracy. Najbardziej naraŜeni na hałas i drgania

mechaniczne są pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwach zajmujących się produkcją

i przetwarzaniem (zwłaszcza tkanin, metali i drewna), górnictwem i kopalnictwem,

budownictwem oraz transportem. Wraz ze wzrostem uprzemysłowienia hałas i wibracje stały

się powszechnym zagroŜeniem, związanym między innymi z duŜą liczbą róŜnorodnych

źródeł. ZagroŜenie to ma określone skutki zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Powoduje

choroby zawodowe oraz moŜe być przyczyną wypadków. Z tego teŜ powodu wynika potrzeba

stosowania działań zapobiegających lub ograniczających skutki oddziaływań hałasu i drgań

mechanicznych na organizm człowieka.

Ze względu na duŜe koszty pośrednie związane z oddziaływaniem drgań i hałasu na

organizm człowieka podczas pracy zaleca się prowadzenie działań profilaktycznych,

mających na celu ograniczenie tego typu zagroŜeń. Realizację działań przeprowadza się przez

stosowanie środków zmniejszających emisję źródeł hałasu i drgań, środki ochrony zbiorowej

i indywidualnej oraz przez wprowadzanie przepisów dotyczących administracyjno-prawnych

metod i środków zmniejszenia oddziaływań wibroakustycznych.

Ochronę pracownika na stanowisku pracy wymusza na pracodawcy Kodeks Pracy.

Podstawowymi dokumentami państwowe są akty prawne publikowane w Dzienniku Ustaw

(ustawy sejmowe, rozporządzenia: ministra zdrowia i opieki społecznej, ministra pracy

i polityki socjalnej, ministra ochrony środowiska, ministra infrastruktury itp.). Wprowadzają

one między innymi obowiązek stosowania niektórych polskich norm i norm branŜowych.

Wejście Polski do Unii Europejskiej wymusiło dostosowanie przepisów i norm krajowych do

wymagań europejskich. Oprócz ustawodawstwa polskiego zaczęły takŜe obowiązywać

dyrektywy europejskie. Uruchomiono proces wprowadzania i zharmonizowania polskich

norm z normami europejskimi.

2. Podstawowe czynniki zagroŜeń mogące wystąpić w środowisku pracy

Przyjmując, Ŝe głównymi źródłami hałasu występującymi na stanowisku pracy

są maszyny,

urządzenia

lub

procesy

technologicznie,

moŜna

wyróŜnić

następujące

podstawowe grupy tych źródeł:

− maszyny stanowiące źródło energii, np. silniki spalinowe (maksymalne poziomy

dźwięku A do 125 dB), spręŜarki (do 113 dB);

− narzędzia i silniki pneumatyczne, np. ręczne narzędzia pneumatyczne: młotki,

przecinaki, szlifierki (do 134 dB);

− maszyny do rozdrabiania, kruszenia, przesiewania, oczyszczania, np. młyny kulowe

(do 120 dB), sita wibracyjne (do 119 dB), kruszarki (do 119 dB), kraty wstrząsowe

(do 115 dB), piły tarczowe do metalu (do 115 dB);

− maszyny do obróbki plastycznej, np. młoty mechaniczne (do 122 dB), prasy

(do 115 dB);

− obrabiarki skrawające do metalu, np. szlifierki, automaty tokarskie, wiertarki

(do 104 dB);

− obrabiarki skrawające do drewna, np. dłutownice (do 108 dB), strugarki (do 101 dB),

frezarki (do 101 dB), pilarki (do 99 dB);

− maszyny włókiennicze, np. przewijarki (do 114 dB), krosna (do 112 dB), przędzarki

(do 110 dB), rozciągarki (do 104 dB), skręcarki (do 104 dB), zgrzeblarki (do 102

dB);

− urządzenia przepływowe, np. zawory (do 120 dB), wentylatory do 114 dB);

− urządzenia transportu wewnątrzzakładowego, np. suwnice, przenośniki, przesypy,

podajniki (do 112 dB).

Źródłami drgań o działaniu ogólnym (tzw. drgań ogólnych ), przenikających do

organizmu człowieka przez nogi, miednicę, plecy lub boki są np.:

− podłogi hal produkcyjnych i innych pomieszczeń pracy oraz podesty, pomosty itp.

wprawione w drgania przez eksploatowane w pomieszczeniach (lub obok nich)

maszyny i urządzenia stacjonarne lub przenośne oraz przez ruch uliczny czy

kolejowy;

− platformy drgające;

− siedziska i podłogi środków transportu (samochodów, ciągników, autobusów,

tramwajów, trolejbusów oraz pojazdów kolejowych, statków, samolotów itp.);

− siedziska i podłogi maszyn budowlanych, np. przeznaczonych do robót ziemnych,

fundamentowania, zagęszczania gruntów.

Źródłami drgań działających na organizm człowieka przez kończyny górne (tzw. drgań

miejscowych ) są głównie:

− ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub

elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki,

wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.);

− ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki,

szlifierki, piły łańcuchowe itp.);

− dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami;

− źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone

ręką w czasie szlifowania, gładzenia, polerowania itp.).

Spośród wymienionych maszyn, urządzeń i narzędzi źródłami wibracji o najwyŜszych

poziomach są ręczne narzędzia pneumatyczne.

3. MoŜliwe skutki oddziaływania hałasu i drgań mechanicznych na człowieka

Oddziaływanie hałasu i wibracji na człowieka, oraz ewentualne tego skutki, związane są

nierozerwalnie z fizyką ich powstawania i propagacji. W wyniku zaburzenia równowagi

w pewnym punkcie ośrodka spręŜystego jego cząstki, pobudzone do drgań, będą

je przekazywać kolejnym cząstkom. Po pewnym czasie zaburzenie to dotrze do kaŜdego

punktu ośrodka. Jest to moŜliwe dzięki wzajemnemu przekazywaniu energii ruchu sąsiednim

cząstkom. Zjawisko to nosi nazwę ruchu falowego, a procesy z tym związane nazywane

są procesami wibroakustycznymi [2].

Proces ten zachodzi takŜe pomiędzy cząstkami róŜnych ośrodków. Drgania układów

mechanicznych pobudzają do drgań cząstki otaczającego je powietrza, w którym rozchodzą

się w postaci dźwięku. MoŜliwy jest teŜ proces odwrotny, w którym dźwięk pobudza

do drgań ciała stałe.

Skutki wpływu hałasu i drgań mechanicznych na organizm człowieka są zaleŜne

od ilości energii, z jaką określony proces oddziałuje. ZaleŜą równieŜ od struktury

częstotliwościowej składowych procesów wibroakustycznych (wynika stąd potrzeba

stosowania filtrów korekcyjnych przy analizie wpływu hałasu na organizm człowieka).

3.1. Wpływ hałasu na organizm człowieka

Nadmierny hałas oddziaływujący na ciało człowieka wpływa na stan jego zdrowia,

funkcje poszczególnych narządów i układów, a zwłaszcza wpływa na narząd słuchu. Hałas

oddziałuje nie tylko na organ słuchu, lecz poprzez centralny układ nerwowy na inne organy.

WaŜne znaczenie ma wpływ hałasu na stan psychiczny, sprawność umysłową, efektywność

i jakość pracy. Na rysunku 1 przedstawiono schemat wpływu hałasu na organizm człowieka.

Szkodliwe działanie hałasu

na organizm człowieka

Skutki funkcjonalne

Skutki zdrowotne

Jakość i wydajność

wykonywanej pracy

Choroby (schorzenia)

Skutki społeczne

i ekonomiczne

Rys. 1. Schemat wpływu hałasu na organizm człowieka [3].

Szkodliwość, dokuczliwość, a takŜe uciąŜliwość hałasu są zaleŜne od jego cech

fizycznych oraz czynników charakteryzujących te cechy w czasie, takich jak charakterystyka

widmowa, wartości poziomów hałasu, częstość występowania, długość odcinków czasowych

oddziaływania hałasu, charakter oddziaływania (ciągły, przerywany, impulsowy).

Narząd słuchu ma bardzo złoŜoną budowę. Ucho ludzkie moŜna podzielić na trzy

części:

a) Ucho zewnętrzne składa się z małŜowiny usznej oraz przewodu słuchowego

zamkniętego błona bębenkową. Zadaniem ucha zewnętrznego jest odpowiednie

przeniesienie drgań rozprzestrzeniających się w powietrzu w postaci fali akustycznej

do ucha środkowego. Dzięki swojej budowie pozwala na selektywne wzmacnianie

docierających do ucha dźwięków, odgrywa podstawową rolę w lokalizacji źródeł

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: