PIRLS_2006_raport.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna

I nternational Association

for the Evaluation of Educational

Achievement

Międzynarodowe Badanie Postępów Biegłości w Czytaniu

Progress in International Reading Literacy Study

PIRLS 2006

Jak czytają dzieci w Polsce

i na świecie

Opracował

Krzysztof Konarzewski

Warszawa, grudzień 2007

Przedruk w całości lub w części wyłącznie za zgodą Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Cytowanie oraz wykorzystywanie danych jedynie z podaniem źródła.

Redakcja: Adam Brożek

Projekt okładki: Izabella Wysińska

Korekta: Zoia Badura-Tegnerowicz

Recenzent: dr Grażyna Czetwertyńska

ISBN 978-83-7400-254-7

Wydawca:

Centralna Komisja Egzaminacyjna

ul. Łucka 11

00-842 Warszawa

tel. (22) 656 38 00

fax (22) 656 73 27

e-mail: ckesekr@cke.edu.pl

www.cke.edu.pl

Druk i oprawa:

ROLL

ul. Janiszowska 9

02-264 Warszawa

tel. (22) 868 27 72

e-mail: sekretariat@roll.pl

Spis treści

Najważniejsze fakty i rekomendacje ........................................................................... 4

Wprowadzenie ................................................................................................................... 7

Rozdział 1

Wyniki uczniów w teście biegłości w czytaniu ........................................................ 13

Rozdział 2

Progi wykonania testu biegłości w czytaniu ............................................................ 19

Rozdział 3

Warunki i program kształcenia .................................................................................. 24

Rozdział 4

Uczeń i jego rodzina ....................................................................................................... 32

Aneks

Wybrane zadania testu i zasady oceniania odpowiedzi ........................................ 36

Najważniejsze fakty i rekomendacje

Fakty

PIRLS to akronim międzynarodowego programu cyklicznego badania biegłości w czytaniu

wśród dzieci dziesięcioletnich . Poprzednie badanie odbyło się w 2001 r. Badanie, którego wyni-

ki przedstawiamy, przeprowadzono w 2006 r. Wzięło w nim udział 45 krajów, wśród nich Polska.

Biegłość w czytaniu mierzono międzynarodowym testem, opracowanym tak, by we wszystkich

krajach dawał ściśle porównywalne wyniki. Test zawierał 10 zadań. Każde zadanie składało się

z tekstu i zestawu pytań. Cztery zadania zamieściliśmy w aneksie. W Polsce test wykonało

4854 uczniów stanowiących reprezentatywną próbkę wszystkich uczniów klasy trzeciej .

W międzynarodowej skali wyników (mającej średnią 500 i odchylenie standardowe 100) polskie

dzieci zdobyły średnio 519 punktów – istotnie więcej od średniej międzynarodowej .

Lepszy wynik niż dzieci z Polski uzyskały dzieci z 28 krajów, gorszy – z 16 krajów.

Wśród krajów mających gorszy wynik niż Polska są: Południowa Afryka, Maroko, Kuwejt, Ka-

tar, Indonezja, Iran oraz Trynidad i Tobago. W badaniu wzięło udział 11 krajów dawnego bloku

wschodniego. W tej grupie polscy uczniowie zajęli 7. miejsce – przed uczniami z Mołdowy, Rumu-

nii, Gruzji i Macedonii.

Rozkład wyników testowania polskich uczniów odbiega od międzynarodowego. Używając pięcio-

stopniowej skali ocen szkolnych, moglibyśmy powiedzieć, że w Polsce mamy za dużo uczniów

dwójkowych i trójkowych, za mało czwórkowych, a piątkowych tyle, ile przeciętnie na

świecie – 7% (ale w Singapurze czy w Rosji jest ich 19%).

Polska nie brała udziału w badaniu w 2001 r., więc nie wiemy, czy biegłość w czytaniu u naszych

dzieci rośnie, czy spada. Największy postęp zrobiły dzieci w Rosji, dzięki czemu zajęły

pierwsze miejsce – a przed pięciu laty były na szesnastym! Istotne wzrosty odnotowano też

w Słowenii i na Słowacji. Największy regres dotknął dzieci w Maroku.

Wyniki badania PIRLS 2006 nie są zaskakujące. W programie PISA , w którym mierzy się m. in.

biegłość w czytaniu, 15-letnia młodzież polska ulokowała się zrazu istotnie poniżej średniej mię-

dzynarodowej OECD. W 2003 r. odnotowaliśmy wzrost o 18 punktów, a 2006 r. dalszy wzrost o 11

punktów. Przyjmując to z uzasadnioną dumą, musimy jednak zauważyć, że trzeba było trafnej

zmiany systemowej i sześciu lat wysiłków, by młodzi Polacy wybili się ponad strefę

stanów średnich . I dodać, że młodzież poddana testowaniu w 2006 r. ma za sobą edukację po-

czątkową jeszcze w starym stylu.

Rekomendacje

Tym, co najbardziej trapi polską edukację, nie jest rozwydrzenie młodzieży. Pod względem

poczucia bezpieczeństwa w szkołach polscy trzecioklasiści uplasowali się na piątej

pozycji , zaraz po krajach skandynawskich, ex.aequo z Bułgarią. Nie mundurków, kamer i szkół

pod specjalnym nadzorem nam trzeba, lecz mądrzejszych programów i efektywniejszych metod

kształcenia, a także bardziej zaangażowanych nauczycieli. I ręki na pulsie – stałego badania

wyników .

Nie stanowią głównego problemu także warunki, w jakich pracuje polskie szkolnictwo

podstawowe. W porównaniu z krajami uczestniczącymi w badaniu PIRLS 2006 w Polsce prze-

ciętna szkoła ma niewielkie oddziały klasowe (według GUS – średnio 20 uczniów w oddziale).

Mniej uczniów przypadających na jednego nauczyciela mają tylko szkoły w Danii, Norwegii i na

Węgrzech. Polska szkoła nie odbiega od średniej pod względem wyposażenia, a przewyższa ją pod

względem wykształcenia nauczycieli.

Poważnym problemem jest za to sposób rozpoczynania edukacji przez nasze dzieci.

W większości krajów uczestniczących w badaniu PIRLS 2006 10-letnie dzieci są w klasie czwar-

tej. W Polsce są w czwartym roku nauki, ale rozbitej na klasę przygotowawczą i trzy klasy szkoły

podstawowej. Tak jak my, posyłają do szkoły 7-latki po obowiązkowym przygotowaniu przed-

szkolnym tylko Bułgarzy i Łotysze. Przestańmy eksperymentować, poślijmy do szkoły dzieci 6-

letnie. Jednolity czteroletni okres edukacji początkowej dałby lepsze wyniki.

Procesem kształcenia w polskich szkołach sterują komercyjne programy, z których

każdy stara się odróżnić od pozostałych, by przyciągnąć uwagę klientów. Podstawa

programowa, która miała zapewnić optymalną standaryzację kształcenia, poświęca czytaniu

w okresie edukacji początkowej trzy lakoniczne wzmianki (najdłuższa zaleca „czytanie głośne

sylab, wyrazów, zdań i tekstów; czytanie ciche ze zrozumieniem”). Taka podstawa dopuszcza naj-

różnorodniejsze rozwiązania programowe. Nad tą różnorodnością nikt nie panuje. Panuje

natomiast opinia, że stanowi ona największą zdobycz transformującej się oświaty polskiej. Tę

wielce niebezpieczną opinię trzeba by wreszcie poddać weryfikacji.

W czasach, gdy byle kampanię reklamową obmyślają specjaliści obeznani z warsztatem nauko-

wym, nikt w Polsce nawet nie próbuje badać skuteczności rozwiązań programowych

i materiałów dydaktycznych – tak jakby były obojętne dla rezultatów kształcenia. Ale nie

są. Z danych PIRLS 2006 wynika, po pierwsze, że biegłość w czytaniu rośnie w oddziałach,

w których czyta się dłuższe teksty prozatorskie . W polskich oddziałach dominują wierszyki

i krótkie opowiadania. Długość tekstów w teście PIRLS 2006 (średnio 601 słów) budziła popłoch

wśród nauczycielek. Zwracano uwagę, że w teście CKE dla szóstoklasistów najdłuższy tekst liczył

około 200 słów. Po drugie, biegłość w czytaniu rośnie, gdy dzieci czytają nie tylko w szko-

le, ale i poza nią . Polska szkoła stara się jednak sprowadzić czytanie do czynności swoiście

szkolnej, podobnej do noszenia mundurka. Czyta się tam przede wszystkim teksty z podręcznika

lub zeszytu ćwiczeń. W czytaniu czasopism dziecięcych polska szkoła jest na piątym miejscu od

końca. Niechże się wreszcie ktoś wykwalifikowany przyjrzy temu, co czytają i czego się

uczą nasi uczniowie.

Z danych PIRLS 2006 można wnioskować, że wielu polskich nauczycieli, a właściwie nauczycie-

lek, bo to kobiety opanowały edukację początkową, przykłada się do nauczania selektywnie. Pol-

ska szkoła chętnie pracuje z dziećmi obiecującymi, ale zaniedbuje te, które wymagają

większego wysiłku, przez co zajmują one niższe miejsca, niż mogłyby zająć. Świadczy

o tym nadmiar uczniów słabo czytających, jak również to, że młodzi Polacy wypadają relatywnie

lepiej w umiejętnościach zaawansowanych niż w podstawowych (lepiej im idzie z tekstami litera-

ckimi niż informacyjnym, lepiej interpretują teksty niż wyszukują w nich informacje). Korespon-

duje z tym ponadprzeciętne niezadowolenie nauczycielek i dyrektorów szkół z jakości

dzieci, które przyprowadzają im rodzice . Pora pozbyć się złudzeń – bez zmian statusu

zawodowego nauczycieli niewiele uda się poprawić w polskiej oświacie.

We wrześniu 1999 r. głęboko zreformowaliśmy system oświaty, w tym edukację początkową. Od

tamtej pory jedyne ogólnopolskie badanie osiągnięć szkolnych 10-latków przeprowadził w 2006 r.

zespół działający przy CKE pod kierunkiem dra Mirosława Dąbrowskiego. PIRLS 2006 jest dru-

gą próbą sprawdzenia, czy sprawy idą w dobrym kierunku. Następną taką próbę zaplano-

wano na 2011 r. Będzie ona jeszcze cenniejsza, bo pozwoli zmierzyć nie tylko biegłość w czy-

taniu, ale także w matematyce i w znajomości przyrody. Nieobecności Polski w programie

PIRLS / TIMSS 2011 niczym nie dałoby się usprawiedliwić.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: