linux-podrecznik.pdf

Podstawy open source – system SUSE Linux 1-1

Wstęp

Hej! Witaj w podręczniku „Podstawy open source – system SUSE Linux”.

Mam na imię Geeko i jestem maskotką :-) SUSE Linux.

Będę Twoim przewodnikiem na kartach podręcznika.

Zapamiętaj te symbole:

– oznacza ważną wskazówkę

– oznacza dodatkowe informacje

– oznacza ćwiczenia

Podręcznik opiera się na systemie operacyjnym SUSE Linux Enterprise

Desktop 10.

Całe potrzebne oprogramowanie pobierzesz bezpłatnie na stronie

http://ocw.novell.com .

Znajdziesz też tam bezpłatne podręczniki do innych produktów firmy

Novell

2008 Novell Inc. Licencja Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.5. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać

i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych, przy zachowaniu autorstwa

Novell Inc.

Podstawy open source – system SUSE Linux 1-2

1. Idea oprogramowania Open Source

1.1. Historyczny rozwój Uniksa

W latach sześćdziesiątych zeszłego stulecia większość systemów

operacyjnych uruchamianych na komputerach obsługiwało wyłącznie operacje

wsadowe, co wymagało pracochłonnego przygotowania zestawu papierowych

kart perforowanych lub wydziurkowania setek metrów papierowej taśmy

perforowanej. Operator maszyny cyfrowej (tak nazywano wtedy komputer)

musiał wczytać do komputera najpierw taśmę (karty) z programem, później

dane. Do wczytywania służyły specjalne urządzenia zwane czytnikami kart lub

taśmy. Wyniki, na ogół w postaci wydruku, przekazywane były osobom

zlecającym obliczenia. Jeżeli zauważono jakiekolwiek błędy, cały proces

przygotowania tzw. “wsadu”, jego wczytania oraz wydrukowania wyników

należało powtórzyć. Procedura była mało efektywna i niewygodna. Nawet

wprowadzenie taśmy magnetycznej niewiele poprawiło sytuację.

Projektanci systemów doszli do wniosku, że zdecydowanie bardziej

wydajna i efektywna byłaby praca interakcyjna – możliwość sterowania pracą

programów bezpośrednio przez operatora przez wydawanie poleceń

uruchomionemu na danym komputerze systemowi operacyjnemu. Jeszcze

lepiej – gdyby można było uruchamiać równolegle wiele programów przez wielu

operatorów. Komputery słabo wykorzystywały możliwości swoich procesorów,

większość czasu procesory były bezczynne – czekały na wynik operacji wejścia/

wyjścia: wczytywanie danych, przekazywanie wyników obliczeń.

Już na początku lat sześćdziesiątych pojawiły się pierwsze systemy

pozwalające na pracę interakcyjną oraz wielodostępną. Takim systemem był

CTSS, działający w oparciu o podział czasu, a następnie MULTICS, początkowo

mający być tylko rozszerzeniem CTSS. W latach siedemdziesiątych takich

systemów już było o wiele więcej (pojawiło się też pojęcie maszyn wirtualnych),

przykładem -- systemy na komputery IBM, m.in. MVS OS370/VM.

MULTICS to system operacyjny, który został zaprojektowany przez zespół

złożony z pracowników Massachusetts Institute of Technology (MIT), firmy

General Electric (której oddział komputerowy został później sprzedany firmie

Honeywell) i firmy Bell Laboratories (która zaniechała tego projektu w 1969 r.).

MULTICS był bardzo nowoczesnym, jak na tamte czasy, systemem operacyjnym

z podziałem czasu, hierarchicznym systemem plików wraz z kontrolą dostępu

dla każdego pliku i możliwością tworzenia symbolicznych dowiązań, bardzo

prostą rozbudową poprzez dodawanie dysków czy pamięci podczas pracy

systemu, wdrożoną koncepcją ringów, czyli obszarów uprawnień, gdzie jądro

miało największe uprawnienia (ring 0) sterowniki mniejsze, a aplikacje

użytkownika najmniejsze (ring 3).

W 1969 jeden z twórców MULTICS'a, Ken Thompson, razem z Dennisem

2008 Novell Inc. Licencja Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.5. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać

i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych, przy zachowaniu autorstwa

Novell Inc.

Podstawy open source – system SUSE Linux 1-3

Ritchie napisali w Bell Laboratories, oddziale AT&T (amerykański koncern

telekomunikacyjny), pierwszego Unix'a . Nazwa UNIX powstała jako kalambur

ze słowa MULTICS :-) .

Pierwszy Unix napisany był w powszechnie wówczas stosowanym do pisania

systemów operacyjnych języku programowania, assemblerze. Assemblery są

mocno związane z konkretnym typem maszyny, są oparte o tzw. język

wewnętrzny procesorów.

W latach 1971-1973, po opracowaniu języka C przez Dennisa Ritchie, Unix

został przepisany na język C, co dało systemowi niezależność od konkretnego

typu procesora, czyli system stał się “przenaszalny”.

Bell Laboratories (oddział AT&T) przekazało kod

źródłowy oraz całą dokumentację systemu Unix

praktycznie za darmo, co spowodowało bardzo szybkie

jego rozpowszechnienie.

Prostota pracy z systemem wynikająca z zastosowania podejścia KISS (Keep It

Simple, Stupid! ;-)) przy jego elastyczności i skalowalności w połączeniu

z praktycznie nieograniczonym dostępem do kodu źródłowego spowodowała, że

wielu programistów oraz firm aktywnie zaangażowało się w rozbudowę systemu

o nowe funkcje oraz możliwości. UNIX szybko stał się dojrzałym i stabilnym

systemem o dużych możliwościach i popularności. Zaowocowało to

pojawieniem się, praktycznie w tym samym czasie, wielu jego komercyjnych

(IBM, DEC, HP (HP-UX, 1982)) oraz niekomercyjnych ( BSD UNIX -- Berkeley

Software Distribution, 1978) odmian.

W 1983 roku AT&T ogłosiło wersję UNIX System V standardem UNIX' a. Wiele

lat trwały kłótnie i dyskusje między jego twórcami o prawa autorskie do UNIX'

a, a wojna o to, który UNIX jest “właściwym” standardem, BSD czy System V,

do dzisiaj pozostała nierozstrzygnięta. Aktualnie rozwijane systemy uniksowe

starają się korzystać z obu źródeł, chociaż oficjalnie ogłaszają jedno z nich jako

swój “standard”.

Co do praw autorskich -- UNIX jest zarejestrowanym znakiem towarowym The

Open Group , natomiast prawa do kodu źródłowego różnych wersji systemu są

rozproszone.

The Open Group przyznaje prawa do znaku towarowego UNIX w oparciu

o specyfikacje standardu Single UNIX Specification (SUS).

Blokada nałożona na kod stała się przyczyną powstania na bazie

społeczności użytkowników i niezależnych twórców Uniksa ruchu wolnego

oprogramowania. Założona w 1983 roku przez Richarda Stallmana z MIT Free

Software Foundation postawiła sobie za cel stworzenie wolnego systemu

uniksowego bez kodu pochodzącego z AT&T, w oparciu o wolnodostępny kod

BSD.

2008 Novell Inc. Licencja Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.5. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać

i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych, przy zachowaniu autorstwa

Novell Inc.

Podstawy open source – system SUSE Linux 1-4

Ćwiczenie

Wyszukaj w Internecie informacje potrzebne do uzupełnienia poniższej

tabelki:

pytanie

odpowiedź

W którym roku powstał MS DOS 1.0

W którym roku powstał MS DOS 6.0

W którym roku powstał MS Windows 1.0

W którym roku powstał MS Windows 3.0

W którym roku powstał MS Windows NT

W którym roku skonstruowano komputer Apple I

W którym roku powstał Apple MacIntosh II

1.2 Rozwój Linuksa

Wiosną 1991 roku, fiński student Linus Benedict Torvalds poinformował

o tworzeniu przez siebie niedużego systemu operacyjnego o otwartym kodzie

źródłowym, przeznaczonego dla procesorów z rodzin i386 oraz i486. Linus

Torvalds wykorzystał polecenia znane z UNIXa, oraz znane już rozwiązania

dające możliwość zarządzania zadaniami i korzystania z wirtualnych konsol.

Źródła systemu opublikował w Internecie w połowie 1991r., a pierwszą oficjalną

wersję – w październiku 1991. Pierwsza wersja Linuxa (0.01) mogła obsługiwać

dyski oraz mały system plików. Dzięki rosnącej rzeszy entuzjastów system

rozwijał się bardzo szybko. Pierwsza pełna wersja oznaczona numerem 1.0

pojawiła się w marcu 1994 roku.

Nazwa systemu Linux pochodzi ze zbitki słów Linus

(będącego imieniem twórcy) i Unix (Linus' Unix). Nie

przyjęła się proponowana przez Torvaldsa nazwa

Freax (Freax = free+freak+[uni]X).

Ale i nazwa Linux informuje o tym, że nie jest to system Unix:

Linux Is Not UNIX. Twórcą nazwy Linux jest Ari Lemmke.

2008 Novell Inc. Licencja Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.5. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać

i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych, przy zachowaniu autorstwa

Novell Inc.

Ćwiczenie

1.2 Rozwój Linuksa

Podstawy open source – system SUSE Linux 1-5

Spontaniczny charakter prac oraz pełen dostęp do kodu źródłowego

systemu wpłynęły na powstanie kilku jego wydań, które różniły się wersjami

jądra, jak i dołączanymi pakietami. Z czasem wyłoniły się trzy główne odmiany

(dystrybucje) systemu Linux: Debian, Red Hat oraz Slackware. Dystrybucje

Linuksa są zbiorem, w którym znajduje się zarówno jądro systemu, jak

i potrzebne do pracy oprogramowanie. Różnią się one sposobem przygotowania

systemu, mechanizmami łączącymi pakiety w jedną całość, programem

instalacyjnym, przeznaczeniem oraz rodzajem i ilością dołączanych programów.

Należy pamiętać, iż nazwa Linux odnosi się raczej do samego jądra

systemu, które jest dostępne na zasadach GNU General Public Licence (lub

"copyleft") utworzonej przez Free Software Foundation. Celem tej

organizacji, założonej przez Richarda Stallmana, jest promowanie "wolnego"

oprogramowania o wysokiej jakości.

Licencja GPL oznacza możliwość bezpłatnego kopiowania, użytkowania

i rozpowszechniania programów, jednak pod warunkiem, iż rozprowadzane są

wraz z kodem źródłowym (dotyczy to także wersji komercyjnych Linuksa).

Za jądro (kernel) systemu nadal odpowiada sam Linus Torvalds, osobiście

wprowadzając zmiany, modyfikacje i rozszerzenia proponowane przez

programistów z całego świata.

Do niedawna regułą było ogłaszanie dwóch bieżących wersji

jądra systemu Linux:

wersji stabilnej oznaczonej numerem parzystym

po pierwszej kropce (np 2.6.x)

wersji “rozwojowej” oznaczonej numerem

nieparzystym (np 2.5.x)

W chwili obecnej istnieje jedna linia wersji jądra, 2.6.x

Linux jest systemem operacyjnym, który stara się połączyć najlepsze

rozwiązania obu standardów UNIXa. Napisany głównie w języku C jest

systemem pracującym na różnych platformach sprzętowych – od tych z 32 i 64

bitowymi procesorami zgodnymi z architekturą x86 firmy Intel, przez AMD i

PowerPC po superkomputery.

Ćwiczenie

Wyszukaj w Internecie informacje potrzebne do uzupełnienia poniższej

tabelki:

2008 Novell Inc. Licencja Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.5. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać

i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych, przy zachowaniu autorstwa

Novell Inc.

Ćwiczenie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: