Ekologiczne metody uprawy pomidorów w gruncie i pod osłonami.pdf

EKOLOGICZNE METODY

UPRAWY POMIDORÓW

W GRUNCIE I POD OS£ONAMI

materia³y dla rolników

Radom 2004

Dodruk wykonano w ramach zadania zleconego MRiRW

zgodnie z decyzj¹ HORre-401-182/04

z dnia 25.06.2004 r.

Autorzy:

1. Jacek Dyko

2. Irena Babik

3. Franciszek Adamicki

4. Adam Dobrzañski

5. Bo¿ena Nawrocka

6. Józef Robak

Praca zbiorowa pod redakcj¹ dr Józefa Babika

Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach

Recenzja: doc. dr hab. Józef Piróg

Zdjêcia: Babik J. Nr 1-6

Projekt ok³adki: Marek Rz¹sa, RCDRRiOW w Przysieku

Wydawca:

Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego

- Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich

w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

Realizacja i druk:

GP RCDRRiOW w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

ISBN 83-89060-36-1

Nak³ad: 2000 egz.

Spis treci

I. Wartoæ od¿ywcza pomidora i jego znaczenie gospodarcze ........................ 4

II. Wymagania klimatyczne i glebowe .............................................................. 4

Wymagania klimatyczne ......................................................................... 4

Wymagania glebowe ............................................................................... 6

III. Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe ............................................ 6

IV. Odmiany pomidora ....................................................................................... 7

V. Przygotowanie rozsady ............................................................................... 10

VI. Uprawa w polu ............................................................................................ 14

P³odozmian i stanowisko w zmianowaniu ............................................ 14

Uprawa roli i przygotowanie gleby. ...................................................... 15

Nawo¿enie ............................................................................................. 16

Metody uprawy ..................................................................................... 21

Zabiegi pielêgnacyjne. .......................................................................... 22

VII. Uprawa pod os³onami ................................................................................. 23

Miejsce produkcji .................................................................................. 23

Przygotowanie pomieszczenia uprawowego ......................................... 23

Metody uprawy ..................................................................................... 24

Zabiegi pielêgnacyjne ........................................................................... 26

VIII. Ochrona przed chwastami, chorobami i szkodnikami ................................ 30

Ochrona przed chwastami ..................................................................... 30

Choroby pomidora ................................................................................. 33

Choroby bakteryjne ......................................................................... 34

Choroby grzybowe ........................................................................... 35

Choroby wirusowe ........................................................................... 37

Szkodniki pomidorów .......................................................................... 40

IX. Zbiór, przechowanie i przygotowanie do sprzeda¿y ................................... 45

Zbiór i przygotowanie do sprzeda¿y ..................................................... 45

Przechowywanie owoców ..................................................................... 47

Warunki transportu pomidorów ............................................................ 48

I. Wartoæ od¿ywcza pomidora i jego znaczenie gospodarcze

Pomidor zajmuje w wiecie pierwsze miejsce w uprawie i ma bardzo du¿e zna-

czenie konsumpcyjne. Rocznie produkuje siê w wiecie ponad 108 mln ton na po-

wierzchni oko³o 4 mln ha, przy czym 1 tej produkcji pochodzi z Chin. W Unii Euro-

pejskiej najwiêkszymi producentami s¹ W³ochy i Hiszpania, a Polska z roczn¹ pro-

dukcj¹ w wysokoci 290 tys. ton (na powierzchni 16 tys. ha) zajmuje 7 miejsce.

Pomidory maj¹ ma³¹ wartoæ energetyczn¹ i nisk¹ zawartoæ bia³ka, ale s¹

bogatym ród³em witamin i soli mineralnych. S¹ dobrym ród³em prowitaminy

A, wystêpuj¹cej w formie karotenoidów naturalnych barwników rolinnych,

z których lykopen stanowi 83%. Zwi¹zek ten, jako aktywny antyutleniacz jest

szczególnie cenny dla zdrowia cz³owieka, gdy¿ wykazuje dzia³anie hamuj¹ce

rozwój komórek rakowych. Owoce zawieraj¹ te¿ spore iloci witaminy C, tak¿e

wa¿nego antyutleniacza przyczyniaj¹cego siê do likwidacji wolnych rodników

oraz witamin z grupy B (B 1 , B 2, B 6, PP). Pomidory s¹ dobrym ród³em soli mi-

neralnych, szczególnie potasu, wapnia, fosforu, magnezu i ¿elaza. Równoczesne

wystêpowanie ¿elaza i witaminy C pozwala na zachowanie go w formie ³atwo

przyswajalnej dla cz³owieka.

Uprawa pomidorów w szklarniach i tunelach foliowych jest bardzo wa¿n¹ czê-

ci¹ produkcji warzyw pod os³onami. Na ogóln¹ powierzchniê oko³o 5000 ha szklar-

nii tuneli foliowych pomidory zajmuj¹ oko³o 70%. Udzia³ pomidora w ekologicz-

nej produkcji warzyw jest stosunkowo ma³y (3,3%) i dotyczy g³ównie pomidora

uprawianego w tunelach. Ma³y udzia³ pomidora w produkcji ekologicznej spowo-

dowany jest przede wszystkim trudnoci¹ w utrzymaniu zdrowotnoci na odpo-

wiednim poziomie. Masowe wystêpowanie, w niektórych latach, zarazy ziemnia-

ka przy równoczesnym braku odmian odpornych sprawia, ¿e zawodnoæ ekolo-

gicznej uprawy jest du¿a, a uzyskiwane plony s¹ czêsto bardzo niskie. Ogranicze-

nia nawozowe, stosowane w rolnictwie ekologicznym, nie stanowi¹ problemu przy

uprawie tego gatunku.

II. Wymagania klimatyczne i glebowe

Wymagania klimatyczne

Pomidor jest rolin¹ o wysokich wymaganiach cieplnych, wra¿liw¹ na ch³ody

(0 5 o C) i przymrozki. Przy spadku temperatury poni¿ej 0 o C roliny marzn¹ i gi-

n¹. Optymalna temperatura wzrostu mieci siê w granicach 22 27 o C w dzieñ i 16

18 o C w nocy i jest uwarunkowana faz¹ rozwojow¹ pomidora i intensywnoci¹

wiat³a. Temperatura powy¿ej 30 o C i poni¿ej 10 12 o C stanowi tzw. maksimum

i minimum rozwojowe. W zwi¹zku z wymaganiami cieplnymi wa¿na, szczegól-

nie dla uprawy polowej, jest d³ugoæ okresu bezmronego, która powinna wyno-

siæ co najmniej 4 miesi¹ce. Uprawy towarowe pomidora powinny byæ lokalizowa-

ne w rejonach, w których przymrozki wiosenne nie wystêpuj¹ póniej ni¿ 15 20

maja, jesienne za przed 1 padziernika.

Dobremu wzrostowi rolin sprzyja ma³a wilgotnoæ powietrza (oko³o 60% wil-

gotnoci wzglêdnej) i dlatego najlepsze plony uzyskuje siê w lata ciep³e i suche.

Pomidor bardzo silnie reaguje na natê¿enie wiat³a a s³abo na d³ugoæ dnia. Kwit-

nie i owocuje zarówno w okresie dnia krótkiego jak i d³ugiego. Dopiero przy skró-

ceniu wiat³a dobowego poni¿ej 7 godzin nastêpuje zahamowanie owocowania.

Najkorzystniejsze warunki nas³onecznienia wykazuje po³udniowa czêæ kraju, a naj-

mniej sprzyjaj¹ce pod tym wzglêdem s¹ rejony pó³nocno- wschodnie. Uprawa to-

warowa w odkrytym gruncie powinna byæ lokalizowana w najkorzystniejszych

rejonach, obejmuj¹cych szeroki pas rodkowej czêci Polski, oraz rejon wroc³aw-

ski i sandomiersko lubelski.

Fot. 1. Uszkodzenia ch³odowe lici

pomidora

Fot. 2. Z³e wybarwianie siê owoców

w zbyt wysokiej temperaturze

Dobrze rozwiniêty system korzeniowy pomidora sprawia, ¿e wymagania wod-

ne tej roliny s¹ umiarkowane. Zapotrzebowanie na wodê wzrasta od chwili wi¹-

zania owoców i jest najwiêksze w okresie pe³nego owocowania. Roczna suma

opadów na poziomie 450 550 mm, zw³aszcza jeli rozk³ad opadów jest optymal-

ny, w zasadzie wystarcza do wydania dobrych plonów. Je¿eli w uprawie polowej

wystêpuj¹ d³u¿sze okresy suszy, nawadnianie wp³ywa bardzo korzystnie na wzrost

rolin i ich owocowanie. rednio w sezonie zu¿ywa siê oko³o 1000 m 3 wody na

1 ha uprawy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: