Wykład XI.doc

Wykład IX

Zaburzenia osobowości

I.        DEFINICJE, KRYTERIA, TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE

ICD-10:

głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, przejawiające się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne

DSM-IV (oś II):

trwały wzorzec doświadczeń wewnętrznych i zachowanie znacznie odbiegające od jednostkowych norm kulturowych (kryteria)

A. Wzorzec musi ujawniać się przynajmniej w dwóch z następujących dziedzin:

è    Poznanie

è    Emocjonalność

è    Relacje międzyludzkie

è    Kontrola odruchów

B. Wzorzec musi być niezmienny i obejmować szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych

C. Wzorzec prowadzi do stanu rozpaczy wymagającego interwencji klinicznej

D. Wzorzec jest stabilny i długotrwały

E. Wzorca nie można wyjaśnić objawami innego zaburzenia psychicznego

Trudności diagnostyczne:

ü      Kryteria mało precyzyjne i trudne do zastosowania w praktyce, np.

è    pacjent „posuwa się zbyt daleko w celu uzyskania opieki i wsparcia innych”

è    pacjent „ma trudności w podejmowaniu codziennych decyzji bez wyraźnych zapewnień o ich słuszności i rad osób trzecich”

ü      Kryteria nie wykluczają się nawzajem: diagnozowanie więcej niż jednego zaburzenia osobowości

ü      Cechy osobowości mają charakter wielowymiarowy, tzn. mogą występować w formie od łagodnej do patologicznie nasilonej (=także u ludzi normalnych)

II.     SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI (F60):

1.     O. paranoiczna (F60.0 wg ICD-10)

Ø      brak tolerancji na niepowodzenia i brak akceptacji ze strony otoczenia

Ø      tendencja do długotrwałego przeżywania przykrości

Ø      sensytywność

Ø      podejrzliwość i skłonność do zniekształconego spostrzegania rzeczywistości

Ø      niewspółmierne do potrzeb, natarczywe domaganie się własnych praw

Ø      nieuzasadnione podejrzenia dotyczące wierności partnera

Ø      nadmierne poczucie własnej wartości

Ø      realizacja celów bez uwzględnienia kosztów społecznych swoich działań

Ø      „spiskowe” wyjaśnianie wydarzeń

2.     O. schizoidalna (F60.1)

Ø      unikanie bliższych kontaktów emocjonalnych i społecznych, połączone z wyraźną tendencją do samotnictwa i izolacji

Ø      brak syntonii

Ø      ograniczenie zdolności do wyrażania uczuć i odczuwania przyjemności

Ø      rezerwa i dystans do otoczenia (niewrażliwość na normy społeczne)

Ø      skłonność do fantazjowania

Ø      reakcje lękowe lub ksobne w relacjach międzyosobowych

3.     O. dyssocjalna (F60.2)

Ø      trwała niezdolność do związków uczuciowych

Ø      bezosobowy stosunek do życia seksualnego

Ø      brak poczucia winy i wstydu

Ø      postawa nieodpowiedzialności i lekceważenia norm społecznych

Ø      nieumiejętność odraczania satysfakcji

Ø      utrwalone zachowania antyspołeczne

Ø      autodestrukcyjny wzorzec życia

Ø      nieumiejętność planowania odległych celów

Ø      niezdolność przewidywania skutków własnego postępowania

Ø      zmienność i nietrwałość dążeń

Ø      brak wglądu

Ø      sprawna ogólna inteligencja

Ø      nie rozróżnianie granicy między rzeczywistością a fikcją (kłamstwo patologiczne)

Ø      brak lęku

Ø      nietypowa reakcja na alkohol

Ø      częste szantażowanie otoczenia samobójstwem

Ø      tendencja do samouszkodzeń

4.     O. chwiejna emocjonalnie (F60.3)

Ø      niestabilność emocjonalna

Ø      nadmierna drażliwość

Ø      skłonność do wybuchów złości, gniewu, nienawiści, agresji, rozpaczy, czasem uwielbienia

Ø      zachowania gwałtowne, zagrażające bez przewidywania ich konsekwencji

Ø      tendencja do podtrzymywania tych zachowań, gdy są krytykowane lub kończą się niepowodzeniem

Ø     
niezdolność do kontrolowania zachowań emocjonalnych

Ø      skłonność do działań gwałtownych

Ø      niezrównoważenie emocjonalne

Ø      intensywne, ale nietrwałe związki

Ø      impulsywne zachowania autodestrukcyjne

Ø      powtarzające się samouszkodzenia lub próby samobójcze

Ø      stałe uczucie pustki wewnętrznej

Ø      zaburzenie obrazu własnego „ja”, zwłaszcza poczucia tożsamości

Ø      pozornie dobre przystosowanie społeczne

5.     O. histrioniczna (F60.4)

Ø      płytkość, chwiejność i nieautentyczność demonstrowanych uczuć

Ø      egocentryzm, nieuwzględnianie potrzeb innych osób

...