www.krdmie.prv.pl

ROZDZIAŁ 1

Zarządzanie jako dyscyplina naukowa

I. STRESZCZENIE:

Rozdział dotyczy zarządzania jako przedmiotu badań współczesnej nauki. Przedstawia jakimi zaletami wykazywać się powinien dobry kierownik oraz jak interpretować można samo zarządzanie. Dokładnie analizuje obiekt badań nauki o zarządzaniu (instytucje), podając powody, dla których w ogóle powstają, ich rodzaje, rozwój, otoczenie. Ukazuje czytelnikowi jakie funkcje ma nauka o zarządzaniu oraz jakie metody wykorzystuje.

II. TEORIA:

a) Zarządzanie - nauka

We współczesnym świecie organizacji sukces osiągnąć można jedynie, gdy kierownik odznacza się takimi zaletami jak cechy osobowości predysponujące go do zarządzania, doświadczenie praktyczne, wiedza teoretyczna. Wysnuwa się stąd wniosek, że zarządzanie jest sztuką, praktyką i nauką.

Zarządzanie jako sztuka – oznacza, że w postępowaniu z ludźmi oraz organizacji niezbędne są umiejętności oddziaływania na ludzi, biegłość w wykonywaniu czynności kierowniczych oraz kunszt w osiąganiu celów zespołowych;

Zarządzanie jako praktyka – oznacza, że jest ono dziedziną użyteczną, w praktyce istniało znacznie wcześniej niż stało się nauką. Jest to podstawa sądzenia, że nauka zarządzania nie jest w stanie stworzyć kierownika, wymagana jest duże doświadczenie;

Zarządzanie jako nauka – porządkuje pewne doświadczenie praktyczne, bada i opisuje zdarzenia, poszukuje pewnych prawidłowości.

W procesie tworzenia teorii zarządzania korzysta się z wielu innych dziedzin nauki (socjologia, matematyka, demografia, cybernetyka...) stąd możemy mówić o interdyscyplinarnym charakterze zarządzania.

b) Instytucja

Obiektem badań nauki o zarządzaniu są instytucje. Instytucja, pod kątem zarządzania, jest to każda względnie trwała grupa bądź zespół współdziałających osób wyposażonych w zasoby i dążących do tego samego celu. Pierwszym pytaniem jakie należy zadać gdy mowa o instytucjach, jest: dlaczego właściwie tworzymy instytucje? Są trzy powody takiego postępowania:

- Polepszenie sprawności – człowiek jako stworzenie stadne nie jest w stanie osiągnąć niektórych celów, działając w pojedynkę. Skupienie wysiłku czy kapitału, w czasie pracy zespołowej, daje efekt znacznie większych osiągów, większej szansy przetrwania na rynku oraz możliwość podziału pracy. Jednak takie współdziałanie musi być zorganizowane;

- Podłoże społeczne – znów nawiązujące do instynktu stadnego zachowanie, sprawiające, że na skutek prawdziwej wolności, jaką odczuwamy wyłącznie w grupie, zwiększa się nasza chęć do pracy, poszukujemy uznania, chcemy pokazać, że nie jesteśmy gorsi;

- Dążenie do opanowania chaosu – człowiek jako jedyne stworzenie ma możliwość dokonywania wolnych wyborów. Jednak ich skutki mogą być przyczyną klęski (człowiek jest jedynym organizmem, który wytworzył środki samozniszczenia). Tworzenie instytucji ma niejako kanalizować destrukcyjny indywidualizm.

Instytucje dzielą się na kilka rodzajów, podziału zaś możemy dokonać na dwa sposoby:

Typologia jednowzględowa:

-          wielkość

-          stopień skomplikowania

-          stopień trwałości

Typologia wielowzględowa:

-      i. sprawujące władzę ustawodawczą

-      i. których funkcją jest zaspokajanie potrzeb materialnych

-      i. zaspokajające potrzeby związane z oświatą, nauką, kulturą, zdrowiem, turystyką, opieką

-      i. społeczno-polityczne (np. partie)

-      i. religijne

-      rodzina (jej funkcją jest reprodukcja życia społecznego).

Naukę o zarządzaniu interesuje przede wszystkim ten drugi podział.

c) Otoczenie instytucji

Otoczeniem instytucji nazywamy elementy, które nie są jej składnikiem, ale wywierają na nią wpływy a jednocześnie podlegają jej wpływą. Rodzaje otoczenia możemy podzielić na sześć grup:

- środowisko przyrodnicze – zarówno geograficzne jak i biologiczne i społeczne;

- otoczenie ekonomiczne – szczególnie kondycja gospodarki;

- technologia – nowa technologia stanowi szansę dla firmy, niemożność jej wprowadzenia – zagrożenie;

- otoczenie polityczno-prawne – polityka i ekonomia są od siebie zależne;

- otoczenie socjokulturowe – dotyczy zmian w cechach demograficznych społeczeństwa;

- otoczenie bliższe – konkurencja oraz substytuty;

d) Funkcje nauki o zarządzaniu oraz metody

Jak każda nauka również zarządzanie spełnia swoje funkcje:

- opis – polega na opisie badanego obiektu, ewentualnych problemów – co jest czym?

- wyjaśnienie – wyjaśnianie i tłumaczenie przytaczanych zjawisk – dlaczego tak jest?

- prognoza – próba przewidzenia stanów rzeczy – jak być powinno?

Spełnianie tych funkcji wymaga stosowania odpowiednich metod naukowych zarówno uniwersalnych jak i specyficznych:

Metody uniwersalne:

  - indukcja – wyprowadzanie pewnych ogólnych wniosków na podstawie obserwacji i badań, formułowaniu hipotez i ich dowodzeniu ;

  - dedukcja – formułowanie założeń wyjściowych i formułowanie na ich podstawie hipotez i twierdzeń przy zastosowaniu logiki;

  - analogia – ustalanie czy pewna prawidłowość potwierdza się w niektórych sytuacjach;

Metody Specyficzne:

  - Pierwsza grupa – obserwacja zwykła, kontrolowana, migawkowa, wywiad, analiza;

  - Druga grupa – analiza czynnikowa;

  - Trzecia grupa – diagnostyka, prognoza, programowania, planowanie.

e) Podsumowanie

Czym więc jest zarządzanie? Jest to proces oddziaływania przy pomocy planowania celów, organizowania struktur organizacji, motywowania ludzi, kontrolowania organizacji na tzw. zasoby, czyli ludzi, rzeczy, finanse, informacje, dla osiągnięcia celów właścicieli / pracowników.

III. POJĘCIA:

Instytucja – każda względnie trwała grupa bądź zespół współdziałających osób wyposażonych w zasoby i dążących do tego samego celu.

Otoczenie instytucji – elementy, które nie są składnikiem instytucji, ale wywierają i jednocześnie podlegają jej wpływą.

Substytuty – wyroby zastępcze, pochodzące z innego rynku.

Zarządzanie - proces oddziaływania przy pomocy planowania celów, organizowania struktur organizacji, motywowania ludzi, kontrolowania organizacji na tzw. zasoby, czyli ludzi, rzeczy, finanse, informacje, dla osiągnięcia celów właścicieli / pracowników.