1. Ukształtowanie i rzeźba po­wierzchni Polski

A] Endogeniczne
- trzęsienia ziemi; najw. Udział  ruchy alpejskie, utworzyły się karpaty, polska na­chyliła się na Pn-Zach, powstanie wyżyn, powstaje zapadlisko przedkarpackie

B] Egzogeniczne z zewnątrz na pow ziemi, abrazja, detrakcja, de­tersja, akumulacja. Niszczenie i akumulowanie, najstarsze w pol­sce są pow. Zrównania (pene­pleny) na obszarach przedtrzecio­rzędwych – fragment Sudetów, G Świętokrzyskie, niektóre partie wyż Krak –Częst

2. ukształtowanie pow polski

a] różnice wysokości –2499m nad poziomem morza Północnego w Amsterdamie. Najniżej położony pkt. -1.8 m teren wsi Raczki El­bląskie
b] Polska krajem nizinnym (do 300mnpm), niziny 91,3% pow Pol, Średnia wys polski – 173 mnpm, Wyżyny 5,6% pow kraju; Góry 3,1 pow kraju – duża część góry powyżej 1000; wysokie góry 0.2% pow Pol

3. Układ krain geograficznych
Układ pasowy, równoleżnikowy, naprzemiennie wysokie i niskie, Polska jest lekko przechylona ze wschodu na zachód. Ma to duży wpływ na ukształtowanie sieci rzecznej polski i pradolin lodow­cowych

a] pas młodych gór alpejskich-Karpaty; Karpaty dzielą się na: wewnętrzne: tatry,podhale,pieniny i zewnętrzne: beskidy,bieszczedy

3. Bieg rzeźby pow Polski, okres to czwartorzęd i trzeciorzęd – z tych okresów pochodzi, najstarsze formy spotykamy w górach gł w Sudetach i G.Świętokrzyskich oraz we fragm wyżyny Krak-Częst. Najmłodsze Żuławy wi­ślane, mierzeje,klify, płw Helski

4. Typy rzeźby w Polsce

a] rzeźba przedpleistoceńska, te­reny nieobjęte pokrywą lodow­cową (najstarsza rzeźba)

b] rzeźba peryglacjalna-to rzeźba wytworzona na przedpolu lo­dowca na skutek erozji i akumula­cji; to obszary wyżyn i nizin środ­kowopolskich, osady są cienkie 50, <<100m, przykrywają płatowo czyli częściowo, w krajobrazie nie ma jezior

c] rzeźba młodoglacjalna, to rzeźba utw. Na pojeź przez ostatn zlodowac, osady tworzą zwartą pokrywę, osady dochodzą>300m (329wieżyca), różnorodność je­zior, duże różnice wys wzgl.
5. formy lodowcowe wyst. w Pl.

a) morena denna to falista równina zb. Z glin polodowcowych pia­sków i żwirów. Powst. w czasie topnienia lodowców. W jej obrę­bie wyst. wiele głazów narzuto­wych.

b) ozy to kręte faliste pagórki, które tworzyły się w szczelinach lodowcowych którymi woda roz­topowa płynęła pod ciśnieniem zb. Z piasków i żwirów w Pl. (wiel­kopolski park narodowy koło Mo­siny)

c) kemy to płaskie pagórki o bo­chenkowatym kształcie połozone równolegle do siebie. Pows. Na przed polu lodowca.

d) drumliny to okrągłe pagórki o płaskich pow. Sa to fragmenty zniszczonej moreny przez wody roztopowe. Zb. Z glin zwałowych.

e) jeziora rynnowe sa waskie, po­dłuzne, kręte, mają liczne przegłę­bienia na dnie, sa szybko głębokie

f) pradoliny to doliny wielkich rzek polodowcowych, które pły­nęły równolegle do czoła lodowca ze wsch. Na zach.

g) oczka wytopiskowe to małe, okrągłe jeziorka które powst. w wyniku wytapiania się brył mar­twego lodu. Sa one b. Głębokie, bezodpływowe

Temat:Czynniki kształtujące klimat polski

1. czynniki niemeteorologiczne: -szer geograf –wysokośc nad poz morza (wraz ze wzrostem wys ob­niża się temp i ciśń, a wzrasta suma opadów –układ krain geo­graficznych, karpaty i sudety są barierą dla powietrza zwrotniko­wego, ciepłego
2. Czynniki meteorologiczne: -masy powietrza – temp. Ciśń i wilgotność –fronty atmosferyczne, miejsca zetknięcia się mas powie­trza, fronty przynosza opady i nagłą zmianę pogody
3. Typy mas powietrza napływa­jące nad obszar polski:
a] powietrze polarnomorskie – nad polskę nadpływa znad PN Atlan­tyku (niż Islandzki) może napły­wać przez 60-65% dni w roku, ni­skie ciśnienie, wilgotne, temp za­leży od pory roku, lata chłodne i wilgotne, zimy łagodne i wilgotne
b] powietrze polarnokontynen­talne – napływa z głębi konty­nentu azjatyckiego i wsch. Eu­ropy, jest to powietrze suche, la­tem ciśń niskie, zimą ciśń wyso­kie, lata będą gorące, suche, sło­neczne; zimy mroźne,suche slo­neczne 40% dni w roku
c] zwrotnikowo morskie – na­pływa z wyżu azorskiego, albo znad morza Śródziemnego, po drodze napotyka góry 1-2% dni w roku, jest ciepłe, wilgotne, o wy­sokim ciśnieniu, napływa głównie latem, burzowe
d] powietrze zwrotnikowe kontynentalne – powietrze suche o wys ciśnieniu i o dużych różnicach temp. Dobowycj, to pow napływa znad azji mniejszej (Iran)
e] powietrze znad morza Barentsa i nad Nowej Ziemi, może nadpływać znad Granlandii, ma wysokie ciśń, jest chłodne, przechodząc na morzami pobiera wilgoć – przynosi opady śniegu

W górach ze względu na dużą wyskość npm pogoda kształtuje się inaczej mimo napływu tych samych mas powietrza
Temat:Elementy klimatu polski
1. Temp powietrza: w polsce rozkład jest nierównomierny, zmiają się z zachodu na wschód. Na zach śr temp roczna 9°C, na wschodzie 6,5°C. Najcieplejszy jest lipiec średn wilu lat 18°C, latem najchłod jest w górach i nad morzem bo zabiera ciepło, najciepl środkowa pol nizinna
Najchłodniejszym mies jest styczeń śr wieloletn –3°C , najciepl na zach, pn. zach. Najchł w górach i suwałki, Śr temp koło suwałk –5.5°C, koło Szczecina 0 lub –1°C
Izotermy lipca –przebieg równoleżnik; stycznie – przeb południkowy; Najcieplejsze msca w polsce k. Przemyśla, Najchłodniejsze góry,Suwałki, Pojez Kaszubskie
Obszary polskie Pn-Zach sa uprzywilejowane termicznie, ponieważ amplituda temp jest najmniejsza. Wpływ na to mają: Atlantyk i Golfsztrom. To uprzywilejowanie zanika na PD-Wschodzie
2. Opady – polska jest krajem o średniej liczbie opadów, ok. 600mm rocznie, na opady duży wpływ mają temp, deszcze sa obfite, najbardziej deszczowy jest lipiec, w tatrach ok. 1700mm, w Tatrach obserwuje się zjawisko inwersji opadowej. W wysokich partiach gór jest mniej opadów niż w niższych , wywołane jest tworzeniem się chmur w niższych partiach gór. Stoki dowietrzne-pada więcej, stoki zawietrzne – nie pada
Największe opady w polsce środkowej, w Legionowie k W-wy (420mm). 500 – 550mm – opady na nizinie mazowieckiej, wielkopolska, kujawy, małe opady są na obszarach leżących w cieniu opadowym . To miejsce jest zasłonięte od wiatrów deszczonośnych. Dużo opadów występ w pasie pojeziezrzy - znaczna wys npm i dużo jezior.
Najmniej opadów jest zimą – duże opady w tatrach i karkonoszach, najwięcej w Suwałkach ok. 100dni
Usłoneczienie i zachmurzenie
Usłonecznienie to czas kiedy chmury niezasłaniają Słońca, średnie usłonecznienie 1500h w Pol Pd-Wsch, nizinie lubelskiej. Na nizinie śląskiej, w kotl Warszawsk, w regionie Łodzi – ma wpływ zanieczyszczeń
Najw nasłonecznienie latem – sierpień, najmniej w lutym,grudniu. Wpolsce 60-70% dni w roku to dni pochmurne. Nad polską rozbudowują się fronty atmosferyczne. Najw zachmurzenie jesienią w PL Pn w Listop i Grudniu w PL Pd we wrześniu i Paźdź

Wiatry – w polsce najw wiatrów Zach, związane jest to z ogólną cyrkulacją nad ziemią. Wiatry zach 60% wszystkich wiatrów. W górach Halny, w tatrach i w sudetach Fen; Nad morzem Bryza – Nierównomierne ogrzewanie się morza i lądu – najmocniej latem.

Temat: Cechy klimatu polski
1. Pory roku. Podział na 6 pór roku wynika z przejściowości klimatycznej i dużej zmienności pogody. 6 pór roku wydzielono na podstawie temp. Śr dobowych. Pory roku przychodza w różnym czsie, są zróżniecowane terytorialnie
a] przedwiośnie temp <0; +5°C> cechą przedwiośnia jest duża zmienność pogody, zróżnicowane opady, gwałtowne zmiany ciśnie, silne wiatry. Na Zach zaczyna się wcześnie –ostatn dek lutego, trwa ok.40dni; na Wsch rozpocz się w połow Marca i trwa 20dni
b] wiosna – temp <5; 15°C> mogą być ponad 20°C, noce chłodne, dużo słońca, mało opadów, na Zach rozpoczyna się pod koniec Marca trwa ok. 2m-ce; Na Wsch ok. 1.5 m-ca (marzec-kwiecień)
c] lato od 15°C –powyzej, pogoda zależy od kierunku napływu mas powietrza, na Zach lato rozp się z pocz Czerwca trwa ok. 80 dni (do 20sierp); Na Wsch lato rozp się pod koniec Maja trwa ok. 100dni
b jesień <5; 15°C> pogoda zależy od napływających mas powietrza, (nejlepsze kiedy z azji mniejszej) Na Zach ostatnia dek sierpnia – trwa do połowy paźdź; Na Wsch rozpoczyna się we Wrześniu trwa ok. 40-45dni
e] przedzimie <0; 5°C> nagłe gwałtowne zmiany ciśnień, silne wiatry, duże zachumrzenie. Na Zach koniec Paźdź; Na Wsch II poł paźdź
f] zima niskie temp poniżej 0°C; pogoda zależna od kierunku napływu mas powietrza: #z zachodu (znad Atlant) – łagodna, deszczowa, pochmurna; #ze wschodu (od centr Azji) sucha, słoneczna, mroźna, niekoniecznie z opadami śniegu; #powietrze arktyczne – opady śniegu, pochmurne dni; trwa 90dni, w regionie suwalskim-115dni; zamarznięte rzeki; góry-śnieg

1. Ukształtowanie i rzeźba po­wierzchni Polski

A] Endogeniczne
- trzęsienia ziemi; najw. Udział  ruchy alpejskie, utworzyły się karpaty, polska na­chyliła się na Pn-Zach, powstanie wyżyn, powstaje zapadlisko przedkarpackie

B] Egzogeniczne z zewnątrz na pow ziemi, abrazja, detrakcja, de­tersja, akumulacja. Niszczenie i akumulowanie, najstarsze w pol­sce są pow. Zrównania (pene­pleny) na obszarach przedtrzecio­rzędwych – fragment Sudetów, G Świętokrzyskie, niektóre partie wyż Krak –Częst

2. ukształtowanie pow polski

a] różnice wysokości –2499m nad poziomem morza Północnego w Amsterdamie. Najniżej położony pkt. -1.8 m teren wsi Raczki El­bląskie
b] Polska krajem nizinnym (do 300mnpm), niziny 91,3% pow Pol, Średnia wys polski – 173 mnpm, Wyżyny 5,6% pow kraju; Góry 3,1 pow kraju – duża część góry powyżej 1000; wysokie góry 0.2% pow Pol

3. Układ krain geograficznych
Układ pasowy, równoleżnikowy, naprzemiennie wysokie i niskie, Polska jest lekko przechylona ze wschodu na zachód. Ma to duży wpływ na ukształtowanie sieci rzecznej polski i pradolin lodow­cowych

a] pas młodych gór alpejskich-Karpaty; Karpaty dzielą się na: wewnętrzne: tatry,podhale,pieniny i zewnętrzne: beskidy,bieszczedy

3. Bieg rzeźby pow Polski, okres to czwartorzęd i trzeciorzęd – z tych okresów pochodzi, najstarsze formy spotykamy w górach gł w Sudetach i G.Świętokrzyskich oraz we fragm wyżyny Krak-Częst. Najmłodsze Żuławy wi­ślane, mierzeje,klify, płw Helski

4. Typy rzeźby w Polsce

a] rzeźba przedpleistoceńska, te­reny nieobjęte pokrywą lodow­cową (najstarsza rzeźba)

b] rzeźba peryglacjalna-to rzeźba wytworzona na przedpolu lo­dowca na skutek erozji i akumula­cji; to obszary wyżyn i nizin środ­kowopolskich, osady są cienkie 50, <<100m, przykrywają płatowo czyli częściowo, w krajobrazie nie ma jezior

c] rzeźba młodoglacjalna, to rzeźba utw. Na pojeź przez ostatn zlodowac, osady tworzą zwartą pokrywę, osady dochodzą>300m (329wieżyca), różnorodność je­zior, duże różnice wys wzgl.

5. formy lodowcowe wyst. w Pl.

a) morena denna to falista równina zb. Z glin polodowcowych pia­sków i żwirów. Powst. w czasie topnienia lodowców. W jej obrę­bie wyst. wiele głazów narzuto­wych.

b) ozy to kręte faliste pagórki, które tworzyły się w szczelinach lodowcowych którymi woda roz­topowa płynęła pod ciśnieniem zb. Z piasków i żwirów w Pl. (wiel­kopolski park narodowy koło Mo­siny)

c) kemy to płaskie pagórki o bo­chenkowatym kształcie połozone równolegle do siebie. Pows. Na przed polu lodowca.

d) drumliny to okrągłe pagórki o płaskich pow. Sa to fragmenty zniszczonej moreny przez wody roztopowe. Zb. Z glin zwałowych.

e) jeziora rynnowe sa waskie, po­dłuzne, kręte, mają liczne przegłę­bienia na dnie, sa szybko głębokie

f) pradoliny to doliny wielkich rzek polodowcowych, które pły­nęły równolegle do czoła lodowca ze wsch. Na zach.

g) oczka wytopiskowe to małe, okrągłe jeziorka które powst. w wyniku wytapiania się brył mar­twego lodu. Sa one b. Głębokie, bezodpływowe

Temat:Czynniki kształtujące klimat polski

1. czynniki niemeteorologiczne: -szer geograf –wysokośc nad poz morza (wraz ze wzrostem wys ob­niża się temp i ciśń, a wzrasta suma opadów –układ krain geo­graficznych, karpaty i sudety są barierą dla powietrza zwrotniko­wego, ciepłego
2. Czynniki meteorologiczne: -masy powietrza – temp. Ciśń i wilgotność –fronty atmosferyczne, miejsca zetknięcia się mas powie­trza, fronty przynosza opady i nagłą zmianę pogody
3. Typy mas powietrza napływa­jące nad obszar polski:
a] powietrze polarnomorskie – nad polskę nadpływa znad PN Atlan­tyku (niż Islandzki) może napły­wać przez 60-65% dni w roku, ni­skie ciśnienie, wilgotne, temp za...