Temat VII/36 : PROJEKT ZAŁOŻENIA UPRAWY PLANTACYJNEJ LUB
PLANTACJI.
Polska jest krajem o małych zasobach drzewnych , a wyłączenie coraz większej liczby drzewostanów zagospodarowanych z produkcji drewna, lub jej ograniczenie ze względu na ważniejsze w danych warunkach funkcje poza produkcyjne (przyrodnicze i społeczne), wzrastające zagrożenie lasów przez emisje przemysłowe oraz inne czynniki biotyczne i abiotyczne oraz stale zwiększające się zapotrzebowanie na drewno sprawiają, że niedob6r tego surowca w Polsce będzie się powiększał. Należy więc szukać możliwości szybkiego zwiększania produkcji surowca drzewnego i oprócz normalnych zespołów leśnych należy przewidzieć odpowiednią liczbę upraw plantacyjnych lub plantacji drzew szybko rosnących . Plantacyjna uprawa leśnych gatunk6w drzew szybko rosnących zapewnia intensywną produkcję drewna w skróconym (20-60 lat) cyklu produkcyjnym, dostosowanym do gatunku i warunk6w siedliskowych. Podstawową funkcją upraw plantacyjnych jest dostarczanie znacznych ilości drobno- i średniowymiarowego surowca drzewnego dla przemysłu opartego na fizyko-chemicznym przerobie drewna, a także dla przemysłu tartacznego i łuszczarskiego. Poza tym plantacje mogą pełnić również funkcję regeneracji zdegradowanych i zniekształconych gleb na terenach takich jak: powierzchnie nieleśne przeznaczone do zalesienia (w tym również grunty porolne), grunty porośnięte drzewostanami negatywnymi, powierzchnie leśne trudne do odnowienia - halizny, płazowiny, przepadłe uprawy.
Znajdująca się na powierzchni 6 ha drągowina po wiatrołomie na BMw w n-ctwie Bielsk Podlaski daje możliwości do prowadzenia tego typu gospodarki leśnej .W związku z tym zaleca się na tym terenie poprawienie warunków siedliskowych w celu przysposobienia tego terenu do stanu jaki istniał . Na pozbawionej drzew powierzchni zostanie założona plantacyjna uprawa brzozowa .Wybór tego gatunku uzależniony jest od funkcji jakie ma pełnić tzn. poprawę warunków siedliskowych oraz dostarczenie znacznych ilości surowca drzewnego do znajdującego się w pobliżu zakładu celulozowo-papierniczego w Hajnówce gdzie może zostać ograniczona ilość dostępnego surowca do przerobu z racji powiększenia w najbliższej przyszłości powierzchni Parku Narodowego Puszczy Białowieskiej.
Po zregenerowaniu warunków siedliskowych ponownie zostanie wprowadzona So a Brz będzie pełnić funkcję domieszkową .
2. Wybór gatunków , wieku rębności i więźby sadzenia , właściwego dla przyjętego celu produkcji .
Brzoza brodawkowata ma bogatą amplitudę ekologiczną ale tylko na gruntach żyznych daje wysoką produkcję drewna. Gleby te powinny odpowiadać siedliskom co najmniej BMśw lub BMw, a głównie LMśw i Lśw do Lw i OIJ. Najlepiej gdy woda gruntowa znajduje się na głębokości około 1 metra.
Cykl produkcyjny dla brzozy wynosi na ogół 40 lat, może być jednak przedłużony do 60 lat. Należy dodać, że brzoza jako gatunek pionierski daje dobre efekty w uprawie plantacyjnej na słabszych gruntach porolnych j zdegradowanych, ubogich glebach leśnych. Brzoza brodawkowata osiągała całkowitą produkcję grubizny 240 m3/ha na LMśw. Przeciętny roczny przyrost całkowitej produkcji wynosi odpowiednio 10,7 m3/ha/rok i 12,0 m3/ha/rok.
Plantacja będzie założona w więźbie regularnej kwadratowej. Więźba sadzenia powinna być wyznaczona w terenie bardzo dokładnie, aby umożliwić prowadzenie mechanicznego pielęgnowania gleby i zabiegów uprawowych we wszystkich możliwych kierunkach bez obawy uszkodzenia rosnących na plantacji drzew.
Przewidziana więźba sadzenia 3,0 x3,0 .
3. Wskazówki odnośnie przysposobienia terenu , przygotowania gleby , wyznaczenia miejsc sadzenia , cech materiału sadzeniowego , terminu i techniki sadzenia .
Na powierzchni leśnej należy wyciąć i usunąć drzewa i krzewy , wykarczować i wywieźć pniaki, wybrać korzenie oraz wyrównać powierzchnię. W celu przygotowania gleby pod plantacje wykonana zostanie pełna orka. Poprawia ona warunki glebowe, polepsza strukturę i stosunki powietrzno-wodne w glebie, niszczy również wiele chwastów i niektóre szkodniki drzew . Ze względu na silne zachwaszczenie konieczne jest uprzednie zniszczenie roślinności pokrywającej glebę narzędziami mechanicznymi (brony talerzowe) ewentualnie herbicydami. Orka pełna będzie wykonana jesienią, z pozostawieniem na zimę w ostrej skibie.
Głębokość orki należy dostosować do wielkości zachwaszczenia, rodzaju gleby, gatunku drzewa i rozmiarów systemów korzeniowych sadzonek. Orka będzie przeprowadzona średnio głęboko (do 50 cm) pługiem melioracyjnym .Na przedwiośniu, gdy tylko jest to możliwe wyrównuje się powierzchnię po orce i wybiera pozostałe korzenie, a w razie potrzeby glebę wałuje. Wiosną tuż przed sadzeniem gleba zostanie spulchniona lekką broną talerzową niszcząc pojawiające się chwasty. W celu wzbogacenia gleby w składniki organiczne i pokarmowe stosowane będzie nawożenie zielone. Nawożenie zielone obejmie uprawę roślin takich jak : łubin biały, wyka, peluszka, facelia. Wysiew zostanie przeprowadzony na przełomie czerwca i lipca, a uzyskane rośliny po przekwitnięciu, przed zdrewnieniem łodyg, będą przyorane a na przedwiośniu lub wczesną wiosną tuż przed sadzeniem drzew gleba będzie wyrównana i powierzchnia spulchniona .
Nawożenie zielone dostarcza dużej ilości próchnicy , azotu i innych składników mineralnych oraz poprawia strukturę gleby, jej właściwości chemiczne i fizyczne. Powoduje również uruchomienie i udostępnienie sadzonkom trudno przyswajalnych składników mineralnych jak potas i fosfor.
Materiał sadzeniowy do zakładania upraw plantacyjnych musi spełniać dwa zasadnicze warunki mieć odpowiednią wartość genetyczną oraz odznaczać się jakością gwarantującą (przy poprawnym sadzeniu) wysoką, nawet pełną przeżywalnością oraz równomiernym i szybkim wzrostem po posadzeniu.
Do zakładania plantacji drzew leśnych należy używać wyłącznie wyrośniętych kilkuletnich sadzonek z reguły w formie naturalnej, o dobrej zdrowotności i żywotności oraz pierwszorzędnej jakości (I klasa według norm na materiał sadzeniowy), charakteryzujących się właściwą proporcją między częściami nadziemnymi a systemem korzeniowym. Najlepiej gdy stosunek masy części nadziemnej do podziemnej wynosi u tych sadzonek ok. 1:1, a nie przekracza 3:1 . Zastosowanie takiego materiału sadzeniowego pozwoli uniknąć, a przynajmniej zmniejszyć wypady, a przez to ograniczyć, a nawet wyeliminować kosztowne i kłopotliwe także przy rozluźnionej więźbie poprawki. Zapewni także dobry wzrost plantacji zaraz po założeniu. Sadzenie wyrośniętego materiału powinno byt wykonane bardzo starannie w jamki odpowiadające wielkością systemowi korzeniowemu. Sadzonki sadzi się zwykle w dobrze spulchnioną glebę nieco głębiej (2-5 cm) niż rosły w szkółce. Do zakładania plantacji będą wykorzystywane szkółkowane sadzonki o symbolu produkcyjnym 1/1 o korzeniach długości co najmniej 25 cm i średnicy w szyi korzeniowej 3- 7 mm co w dużej mierze zwiększy przeżywalność sadzonek a co za tym idzie uzyskanie wysokiej efektywności prowadzenia plantacji. Najodpowiedniejszym terminem dla sadzenia sadzonek Brz jest wiosna. Powierzchnia ta musi być przez co najmniej 10 lat chroniona przed szkodami ze strony zwierzyny przez regularne wykonywanie odstrzałów redukcyjnych, prowadzenie poletek zaporowych na przyległych terenach w ramach współpracy z kołami łowieckim i pełnego zrozumienia problemu opłacalności prowadzenia plantacji bowiem grodzenie całej plantacji ujemnie wpłynie na rachunek ekonomiczny całej inwestycji.
4. Zalecane dla danego siedliska , gatunku i celu produkcji zabiegi agromelioracyjne oraz pielęgnacja drzewek (z harmonogramem czynności dla pierwszego 5-lecia) .
Pielęgnowanie gleby na plantacjach obejmuje kompleks zabiegów agrotechnicznych, których celem jest regulowanie i poprawa właściwości fizycznych, chemicznych oraz biologicznych gleb, niszczenie chwastów, a przez to lepsze zaopatrzenie drzew w składniki pokarmowe oraz wodę drzewom rosnącym na plantacji oraz przyszłemu pokoleniu które zajmie miejsce po likwidacji plantacji. Wszelkie zabiegi uprawowe, pielęgnacyjne i ochronne powinny być wykonywane ze ścisłym uwzględnieniem wymagań poszczególnych gatunków i odmian oraz powinny być wykonywane terminowo i starannie w oparci o wytyczne kierowane ze strony wysoko kwalifikowanej i sprawnie działającej kadry w pełni przekonanej o celowości i opłacalności prowadzenia plantacji.
Harmonogram czynności na pierwsze 5-lecie:
Konieczne jest prowadzenie pielęgnacji gleby w międzyrzędach przez kilka lat .
W ciągu pierwszych 2-3 lat dwukrotnie w roku odchwaszczenie przez powierzchniowe spulchnianie gleby .
W 4-5 roku wykonanie analizy składu chemicznego gleby, nawożenie (P. K) późną jesienią Nawożenie pogłówne na początku okresu wegetacyjnego .
Pielęgnowanie drzew rozpoczyna się po wysadzeniu ich w plantacji .
W pierwszym roku przeprowadza się kontrolę stanu wysadzonych drzewek , przy której usuwa się uszkodzone pędy i smaruje środkami zabezpieczającymi przed infekcją patogenów prowadzi się ewentualne dosadzenia po wypadach.
Gałęzie brzozowe o grubości do 10 mm można obcinać przy pniu ( najlepiej pod koniec lata ze względu na intensywny i wczesny wyciek soków wiosną ) , a w przypadku grubszych( do 20-30 mm) należy pozostawić tylec o dł. 3-4 cm , który po 3-5 latach musi być usunięty .
Podobnie postępujemy w następnych latach .
W drugim roku formuje się przewodnik usuwając dwójki , pędy konkurencyjne i inne nieprawidłowości wzrostu .
Po 4 roku podkrzesuje się do wysokości 1 m.
Od 5-10 roku zaleca się podkrzesywanie co 2 lata .
Przez okras ok. 10 lat chronimy przed zwierzyną
rotheden