DYNAMIKA: BUDOWANIE NAPIĘCIA
Dynamika– szybkość skojarzeń i zdarzeń przesądzająca o wewnętrznym rytmie każdej fabuły. Efekt, jaki wywiera scenariusz, a potem film na wyobraźnię, co z kolei wiąże się z pojawieniem się i narastaniem wewnętrznego napięcia.
Niemal każda scena w scenariuszu powinna mieć takie napięcie – tj. energia, która napędza fabułę i wciąga widzów.
Napięcie tworzy się, gdy widzowie obawiają się, że postaciom przydarzy się coś złego lub – odwrotnie – gdy może ich spotkać jakieś istotne korzystne wydarzenie.
Napięcie = konflikt + konflikt
Sposoby, których można użyć do budowania napięcia:
· przewidywanie
· suspense (zawieszenie rozstrzygnięcia)
· podtekst
· podniesienie stawki
NAPIĘCIE: BUDOWANIE PRZEWIDYWAŃ I SUSPENSE’U
Przewidywanie – potrzeba wyobraźni.
Nie ma prostej i jednoznacznej korelacji między emocjami aktora i widza. Nie udaje się zazwyczaj wywołanie oczekiwanych reakcji widowni w ten sposób, że wywołało się je w aktorze. To, że aktor ucieleśnia smutek, wcale nie znaczy, że widzowie poczują się smutni.
Manipuluje się uczuciami i reakcjami widzów poprzez osobowość postaci, poprzez sytuacje, w jakich postacie te się znajdują, poprzez podejmowane przez nie ryzyko oraz stopień utożsamienia się widza z działającą na ekranie osobą.
Jedną z najpotężniejszych metod manipulowania reakcjami widzów jest odwołanie się do czasy przyszłego wraz z charakterystycznymi dlań niepewnościami – Co się wydarzy?, Czy się wydarzy?, Kiedy się to zdarzy?
Przewidywanie
Przewidujemy wydarzenie się czegoś, bo:
· zawsze się wydarzało
· scenarzysta wprowadził to jako normę dla świata przez siebie kreowanego albo jako normę dla konkretnej postaci
Tworzenie niespodzianki jest jednym ze sposobów manipulowania przewidywaniami i napięciami widowni.
Widza nie można jednak zaskoczyć jakimś wydarzeniem, jeśli nie przewidywał w tym miejscu innego wydarzenia.
Przewidywanie wymaga przy tym koniecznie zamknięcia. Wymaga czegoś, co albo je spełni, albo zaprzeczy, albo przerwie oczekiwania.
Suspense (zawieszenie rozstrzygnięcia)
Niepewność rezultatu, jaki przyniesie wydarzenie, wywołuje u widza poczucie zawieszenia.
Suspense pojawia się, gdy widzowie tracą pewność, że cel protagonisty zostanie osiągnięty – odnosi się to do scenariusza jako całości.
· By osiągnąć suspense, niezbędna jest postać mająca potrzebę lub intencję, która jest dla niej niezwykle istotna.
· Dla realizacji tej potrzeby postać określa swój cel.
· Jeśli cel jest łatwy do osiągnięcia, nie ma stanu zawieszenia, gdyż nie ma pewności.
· By realizacja celu stała się niepewna, muszą zaistnieć trudności i to nie byle jakie, ale takie, które poważnie zagrażają osiągnięciu celu.
Suspense pojawia się też, gdy nie wiemy, jaki rezultat przyniesie podjęte działanie. W tym przypadku należy sprawić, by widzowie odczuwali dwie rzeczy – nadzieję i strach:
· nadzieja – że oczekiwany rezultat pojawi się (i jednocześnie strach, że się nie pojawi),
· strach– że negatywny rezultat zrealizuje się jednak (i jednocześnie nadzieja, że się nie zrealizuje).
Zawieszenie jest równoznaczne z wątpliwością. Mamy do wyboru: pewność co do rezultatu przeciw niepewności co do rezultatu.
Bez niepewności i wątpliwości nie ma suspense’u.
Suspense nie pojawi się, póki nie będą obecne trzy komponenty:
· intencja (określająca klarowny, zdecydowany cel),
· trudności, a zwłaszcza przeciwintencja, która wytwarza...
· ...niepewności co do rezultatu.
Podtekst
To, czego nie widzimy, często wywiera silniejszy wpływ niż pokazanie czegoś.
Przedstawienie reakcji postaci stojącej u drzwi i słuchającej dobiegających zza nich odgłosów ma emocjonalnie silniejszy skutek niż pokazanie samego zdarzenia.
Rosnące stawki
Oznaczają zwiększanie ryzyka podejmowanego przez postacie, w miarę jak te posuwają się przez scenariusz, tzn. postacie te muszą mieć coś do stracenia; albo też stanie się coś złego, jeśli im się nie powiedzie (albo jeśli będą dalej postępować w ten sposób).
Owo ryzyko jest dla nich uosobieniem „problemu” i – poprzez utożsamienie – staje się problemem dla widzów.
TEMPO
Potrzebna jest właściwa proporcja punktów wysokiego i niskiego napięcia.
Relacja konflikt-utrudnienie powinna tworzyć linię:
„PODRASOWANIE MOMENTU PODNIESIENIA”
By osiągnąć maksimum emocji ze sceny czy wysoce dramatycznego momentu, trzeba:
· scenę lub moment wielkiej radości (ulgi) poprzedzić sceną krańcowego napięcia czy niebezpieczeństwa
lub
· scenę lub moment wysoce dramatyczny (tragiczny) poprzedzić sceną maksymalnego rozluźnienia, spokoju albo ogromnie śmiesznym momentem.
INFORMACJA W SCENARIUSZU
Informacja dociera do widza przez to, co:
· decydujemy się przed nim ukryć,
· decydujemy się mu ujawnić,
· w jaki sposób decydujemy się to ujawnić.
Porządek otrzymywania informacji przez widza jest kluczem do tego, jak chcemy, by rozumiał je na płaszczyźnie dramaturgicznej.
UJAWNIANIE I UKRYWANIE INFORMACJI
Podstawowe możliwości są następujące:
· postacie i widzowie dysponują tymi samymi informacjami
· postacie dysponują informacjami, które nie są dostępne widzom
· widzowie dysponują informacjami, które nie są dostępne postaciom
· niektóre postaci dysponują informacjami niedostępnymi innym postaciom, widzowie mogą być w jednej lub drugiej z tych pozycji
· dezinformacja
sephoja