Oscylograf Katodowy służy do badania przebiegu szybkich zmian napięcia i natężenia prądu elektrycznego. Oscylograf składa się z lampy oscyloskopowej, zasilacza sieciowego, generatora podstawy czasu, wzmacniacza napięć zmiennych.
Lampa oscyloskopowa(rys.1) – Opróżniona (w miarę możliwości) z powietrza rura szklana, w której znajduje się szereg elektrod :
· Katoda (K), która po ogrzaniu przez grzejnik (G) emituje elektrony.
· Cylinder Wehnelta, który reguluje ilość elektronów dochodzących do anody.
· Anody (A1,A2) naładowane dodatnio, ich zadaniem jest przyspieszenie elektronów i skupienie ich w wąski strumień
· Elektrody odchylające (P1,P2,P3,P4), które powodują odchylanie strumienia elektronów w dwu wzajemnie prostopadłych kierunkach
Poza elektrodami lampa oscyloskopowa składa się z Luminoforu, który fluoryzuje w miejscu padania wiązki elektronów.
Do zmiany prądu zmiennego na stały ,służy zasilacz prądu stałego.
Zasilacz taki składa się z czterech części: transformatora, prostownika, filtra oraz stabilizatora. Tutaj zajmę się tylko Prostownikami i filtrami.
Prostowniki dzielimy na półfalowe (jednopołówkowe), w których prostowaniu ulega napięcie jednego półokresu każdej z faz, oraz na całofalowe (dwupołówkowe), jeżeli napięcie jest prostowane w ciągu obu półokresów. Przykładem prostownika jednopołówkowego jest dioda prostownicza włączona w szereg z rezystorem, natomiast przykładem prostownika dwupołówkowego jest mostek Graetza. Do filtrowania służą kondensatory, które łączymy równolegle do prostownika.
Złącze n-p – Wyróżniamy dwa typy półprzewodników :
- elektronowe zwane również półprzewodnikami typu n (n – negativus)
- dziurowe zwane również półprzewodnikami typu p (p – positivus).
Jeżeli połączymy je ze sobą otrzymamy złącze n-p, które wykazuje bardzo pożyteczną właściwość:
Swobodne elektrony w półprzewodniku typu n na skutek bezładnego ruchu termicznego i ze względu na obecność dziur w półprzewodniku typu p dyfundują przez granicę zetknięcia się do półprzewodnika typu n, gdzie łączą się z dziurami zmniejszając ich ilość. Dzięki temu zostaje zakłócona równowaga pomiędzy ilością ładunku dodatniego i ujemnego w półprzewodniku typu p i cienka warstwa tego półprzewodnika, w miejscu zetknięcia się z drugim półprzewodnikiem jest naładowana ujemnie. W drugim półprzewodniku dzieje się na odwrót. Dzięki temu wytwarza się tzw. strefa przejściowa, w której tworzy się pole elektryczne.
W miarę narastania potencjału ujemnego półprzewodnika typu p i potencjału dodatniego przewodnika n, pole staje się tak silne, że dyfundujące elektrony zaczynają być z powrotem wciągane do półprzewodnika typu n. Wytwarza się stan równowagi i różnica potencjałów na granicy zetknięcia się dwu półprzewodników jest stała.
Różnicę potencjałów na granicy zetknięcia się dwu półprzewodników nazywamy napięciem kontaktowym lub baterią potencjału.
Jeśli złącze takie włączymy w obwód prądu elektrycznego to przewodzenie jest zależne od sposobu włączenia. Jeśli półprzewodnik n jest połączony z ujemnym biegunem źródła, a p analogicznie (z dodatnim), to obserwujemy przepływ prądu o stosunkowo dużym natężeniu. Gdy podłączymy odwrotnie to natężenie prądu przepływającego jest tak słabe, żę można je pominąć.
Właściwość tę wykorzystano przy prostowaniu prądu zmiennego przy pomocy diody prostowniczej czyli złącza n – p.
Dioda prostownicza – dioda przewodzi gdy napięcie na niej jest dodatnie[1]. Jeżeli napięcie zasilające jest sinusoidalne to prąd płynie przez obciążenie tylko pół okresu tego napięcia.
Mostek Graetza – w czasie półfali dodatniej napięcia wejściowego prąd płynie przez uzwojenie wtórne, diodę D1 obciążenie R i diodę D3, a przy półfali ujemnej – przez uzwojenie wtórne , diodę D4 obciążenie R i diodę D2. W obu układach prąd płynie przez obciążenie w jednym kierunku i ma charakter pulsujący.
I przypadek :
Ładunek q umieszczono w polu magnetycznym, nie nadając mu żadnej prędkości początkowej. Na ładunek w polu magnetycznym może działać siła Lorentza
Ale w naszym przypadku ze względu na spoczynek ładunku wartość tej siły równa jest zeru. Z pierwszej zasady dynamiki wynika, że ładunek w tym przypadku pozostaje w spoczynku.
Przypadek II:
Ładunkowi q nadano prędkość początkową o kierunku równoległym do lini pola.
Na ładunek może działać siła Lorentza, ale ponieważ kąt alfa równy jest zero i sinus tego kąta jest równy zeru, więc wartość tej siły równa jest 0.
Zgodnie z pierwszą zasadą dynamiki , ładunek w tym przypadku porusza się ruchem jednostajnym, prostoliniowym, zachowując nadaną mu prędkość równoległą do linii pola
Przypadek III:
Ładunkowi q nadaje się prędkość początkową o kierunku prostopadłym do linii pola.
Na ładunek działa siła Lorentza. W naszym przypadku alfa jest równe 90 stopni, więc sinus tego kąta równy jest jeden. Siła Lorentza ma więc wartość:
Jej zwrot wyznaczamy za pomocą reguły Fleminga.
Siła Lorentza jest w każdym punkcie toru prostopadła do wektora prędkości. Taka siła nie powoduje zmiany wektora prędkości, lecz zakrzywia tor ruchu. Torem jest okrąg , a siła Lorentza jest siłą dośrodkową . Po porównaniu wzoru na siłę dośrodkową i siłę Lorentza możemy obliczyć promień okręgu, po którym porusza się w tym przypadku ładunek.
Stąd:
Przypadek IV
Ładunkowi q nadaje się prędkość początkową skierowaną pod kątem:
do linii pola magnetycznego .
Prędkość początkową rozkładamy na składowe:
- równoległą do linii pola:
- prostopadłą do linii pola:
Ładunek porusza się więc według pierwszej składowej ruchem jednostajnym prostoliniowym, zaś według drugiej składowej ruchem po okręgu. W tym przypadku torem ruchu wypadkowego jest linia śrubowa.
Krzywa Lissajou to tor, jaki zakreśla punkt drgający harmonicznie w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach. Ogólne równania krzywych Lissajou, w których parametrem jest czas mają postać:
Gdzie a i b to amplitudy drgań, omega to częstość, a fi to fazy początkowe tych drgań.
Załóżmy, że i częstości obu tych drgań są jednakowe, to wówczas torem ruchu jest elipsa opisana równaniem :
Jej osie symetrii na ogół nie pokrywają się z kierunkami drgań składowych x, y.
Rozważmy przypadki szczególne:
wtedy równanie przechodzi w równanie prostej i ma postać:
wypadkowy ruch punktu jest ruchem harmonicznym z częstością po odcinku tej prostej, którego długość jest równa podwojonej amplitudzie drgań:
wtedy równanie elipsy przechodzi w równanie prostej postaci:
Wówczas punkt porusza się po elipsie danej równaniem:
Dla fi dodatniego punkt ten porusza się zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara , dla ujemnego odwrotnie.
Krzywe Lissajous mają kształt elips mniej lub bardziej wydłużonych i ustawionych pod różnymi kątami. Gdy a = b równanie elipsy przechodzi w równanie okręgu o promieniu równym a.
Nr:
A[DZ]
Us[V]
U[V]
1
4,00
5,30
7,5
2
5,00
6,50
9,2
3
5,75
7,70
10,9
4
6,25
8,00
11,3
5
7,50
10,00
14,1
6
10,90
15,4
7
9,75
13,30
heaven_paradise