W ZESPOLE PLACÓWEK OŚWIATOWYCH W ZATORACH
„Kto chce innych zapalać,
musi sam płonąć.”
Reforma systemu edukacji zakłada, że szkoła ma przygotować ucznia do dokonywania wyborów oraz mądrego i odpowiedzialnego życia, a nie tylko do następnego etapu edukacji. Umieszczenie edukacji prozdrowotnej w podstawie programowej kształcenia ogólnego wśród obowiązkowych zadań szkoły wydaje się podkreślać wagę problemów, jakie stoją przed współczesną szkołą.
Rozwój cywilizacyjny stwarza nowe zagrożenia. Upowszechnia się moda na narkotyki, dobrą zabawę przy alkoholu i papierosach. To zjawisko jest obserwowane zwłaszcza wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. Jednak należy zauważyć, że młodzież szkoły podstawowej i gimnazjum również coraz częściej sięga po alkohol, papierosy czy narkotyki. Handel substancjami psychoaktywnymi rozwija się szybko. Powstają dobrze zorganizowane sieci dystrybucji narkotyków, a dilerzy docierają do miast, miasteczek a nawet wsi.
Aby sprostać tym wyzwaniom nauczyciel – wychowawca musi umieć sterować procesami kształcenia i wychowania, podejmować kroki, które pozwolą dzieciom i młodzieży uniknąć niebezpieczeństw XXI wieku, jakimi są:
NIKOTYNIZM, ALKOHOLIZM, NARKOMANIA, AGRESJA.
Powyższa - złożona problematyka skłoniła członków Rady Pedagogicznej ZPO w Zatorach do opracowania działań profilaktycznych „Bezpieczna szkoła”. Program adresowany jest do dzieci i młodzieży Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum nr 1 w Zatorach. Został opracowany po uprzednim zdiagnozowaniu problemów społeczności szkolnej naszej placówki. Obejmuje działania w następujących obszarach:
v Bezpieczeństwo w codziennym życiu;
v Profilaktyka nikotynizmu, narkomanii i alkoholizmu w środowisku dzieci i młodzieży, czyli życie bez nałogów;
v Zapobieganie agresji i przemocy;
v Atrakcyjne formy spędzania czasu wolnego;
v Profilaktyka wad postawy;
v Edukacja w zakresie zdrowia jamy ustnej;
Kompleksowy program profilaktyki opracowany dla potrzeb Zespołu Placówek Oświatowych w Zatorach jest tu rozumiany jako system skoordynowanych działań obejmujących różne środowiska, w których przebywa młody człowiek, a więc dotyczy rodziny, szkoły, grupy rówieśniczej; Skoordynowanie tych działań ma na celu ograniczenie zagrożeń występujących wewnątrz szkoły, w jej otoczeniu i w środowisku lokalnym. Naszym zamiarem jest to, aby realizacja zagadnień z zakresu profilaktyki uzależnień, zdrowego stylu życia na stałe wpisała się w pracę opiekuńczo – wychowawczą szkoły. Obligują nas do tego problemy dzieci i młodzieży oraz podstawy programowe (Dz.U. Nr51 z 09 maja 2002r. Poz. 458).
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA I WPROWADZENIA PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO
· Ustawa o systemie oświaty(zapis postulujący wprowadzenie programów profilaktycznych);
· Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.04.1997r.;
· Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002r. dotyczące ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół;
· Rozporządzenie MENiS w sprawie podstawy programowej z dnia 26.02.2002r.;
ZASOBY SZKOŁY DO PROWADZENIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
1. Sympatyczni i dobrze wykształceni nauczyciele.
2. Bezpieczna, czysta i pogodna szkoła.
3. działająca na terenie obiektu świetlica socjoterapeutyczna.
4. Dobrze wyposażone, przestronne pracownie, w tym:
Ø Pracownia komputerowa;
Ø Świetlica i stołówka;
Ø Biblioteka i czytelnia;
Ø Sala gimnastyczna;
Ø Kawiarenka komputerowa;
Ø Siłownia;
Ø Boisko szkolne;
Ø Gabinet szkolnego logopedy;
Ø Funkcjonowanie zespołów wyrównawczych;
Ø Prowadzenie zajęć terapii pedagogicznej i ćwiczeń z zakresu gimnastyki korekcyjnej;
Ø Bogate zaplecze sportowo – rekreacyjne placówki;
Ø Funkcjonowanie kół zainteresowań: Plastyczno – Teatralne, Biologiczno – Chemiczne, Szkolny Klub Sportowy.
STRUKTURA PROGRAMU
Adresatami programu są przede wszystkim uczniowie Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, ale także rodzice, nauczyciele pracownicy obsługi, społeczność lokalna Zator. Tematyka działań będzie realizowana w formie godzin wychowawczych, spotkań ze specjalistami, w zespołach klasowych w ramach zajęć lekcyjnych. Realizatorami działań profilaktycznych będą:
Ø Pracownicy szkoły (nauczyciele, pracownicy obsługi);
Ø Pracownicy inspekcji sanitarnej;
Ø Pracownicy Służby Zdrowia;
Ø Organizacje pozarządowe (Policja, Samorząd Terytorialny, OPS, Straż Pożarna Gminny Ośrodek Zdrowia itp.)
WYBÓR PRIORYTETÓW
DIAGNOZA
Powołany przez Dyrektora zespół do przygotowania systemowych rozwiązań profilaktycznych opracował i przeprowadził anonimową ankietę wśród uczniów Szkoły Podstawowej i Gimnazjum. Ankieta Zawierała 15 pytań i obejmowała następujące obszary:
Ø Nikotynizm wśród uczniów;
Ø Picie alkoholu przez młodzież i rodziców;
Ø Narkomania wśród uczniów;
Ø Zachowania agresywne wśród dzieci i młodzieży;
Dla zbadania rynku alkoholu i papierosów w naszym środowisku przeprowadzono wywiady z właścicielami pobliskich sklepów i pracownikami obsługi szkoły. Wychowawcy klas przeprowadzili sondaż wśród rodziców na powyższy temat, a także podzielili się informacjami wynikającymi ze stałej obserwacji młodzieży na terenie szkoły.
W wyniku przeprowadzonej diagnozy powstał następujący zestaw problemów:
ü Dzieci i młodzież mają łatwy dostęp do zakupu papierosów i alkoholu;
ü Właściciele sklepów naruszają prawo o zakazie sprzedaży alkoholu i papierosów nieletnim;
ü Uczniowie zetknęli się z paleniem papierosów i piciem alkoholu przez młodzież w najbliższym środowisku;
ü Badania potwierdzają, że uczniowie żądają dokładniejszych informacji na temat uzależnień, bezpieczeństwa w szkole, przemocy i agresji, zdrowego stylu życia;
ü Wczesny kontakt dzieci i młodzieży z tytoniem i alkoholem jest wynikiem mody i ciekawości.
ü Wśród uczniów zauważa się niski poziom wiedzy na temat przyczyn powstawania wad postawy.
ü Uczniowie zgłaszają częste dolegliwości: zdenerwowanie, bóle głowy, uczucie osłabienia.
ü Zauważa się brak umiejętności zagospodarowania własnego czasu wolnego.
DZIAŁANIA PRIORYTETOWE:
1. Dążyć do zmniejszenia rozmiarów naruszania prawa sprzedaży alkoholu i tytoniu nieletnim;
2. Podjąć działania zmniejszające występowanie palenia tytoniu i picia alkoholu przez młodzież;
3. Promować zdrowy styl życia w środowisku szkolnym i pozaszkolnym;
4. Zapewnić uczniom bezpieczeństwo na terenie szkoły i w drodze do szkoły;
5. Nauczyć młodzież i dzieci właściwej organizacji czasu wolnego;
6. Podjąć działania zapobiegające i korygujące wady postawy oraz dostarczyć wiedzę na temat przyczyn powstawania wad i sposobów ich eliminowania.
TERMIN REALIZACJI: Rok szkolny 2002/2003 do 2005;
KIERUNKI DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH:
Ø Promocja zdrowia przez propagowanie stylu życia wolnego od nałogów.
Ø Organizacja w szkole imprez tematycznych (przedstawienia, spotkania z pracownikami instytucji wspomagających szkołę).
Ø Doskonalenie umiejętności nauczycieli i rodziców w zakresie oddziaływań profilaktycznych.
Ø Wyposażenie biblioteki w fachowe materiały i publikacje dotyczące profilaktyki pierwszorzędowej.
Ø Organizowanie zajęć edukacyjnych w ramach lekcji wychowawczych, w korelacji z innymi przedmiotami, podczas przerw, zebrań z rodzicami, w czasie wycieczek i spotkań okolicznościowych.
Ø Zaangażowanie wszystkich nauczycieli w realizację programu.
„Gdyby młodzi mieli dość wyobraźni, aby zobaczyć siebie za lat kilkadziesiąt, ze zdumieniem przekonaliby się, że już tam ich nie ma właśnie dlatego, że ten brak wyobraźni nie pozwala im czynić tego, co trzeba, aby te kilkadziesiąt lat przeżyć i dożyć”.
CELE PROGRAMU
1. CEL BEZPOŚREDNI:
A) W wyniku realizacji programu uczeń ma posiąść zdolność samodzielnego dokonywania zachowań właściwych dla zdrowia i bezpieczeństwa własnego i innych ludzi; Profilaktykę w naszym Zespole... rozumiemy jako proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne, ale także jako pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom.
2. CEL POŚREDNI:
A) w wyniku realizacji programu zostanie podniesiona jakość działań podejmowanych na rzecz zdrowia i bezpieczeństwa ucznia przez osoby sprawujące nad nim opiekę – rodzice, nauczyciele, P-PP, Poradnia Terapeutyczno – Szkoleniowa, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;
W zakresie umiejętności:
1. Ukazanie uczniowi wartości zdrowia jako potencjału, którym dysponuje;
2. Kształtowanie umiejętności różnorodnego rozwiązywania własnych problemów zdrowotnych oraz problemów różnych ludzi;
3. Rozwijanie zdolności do samokontroli, samoobserwacji, pielęgnacji zdrowia oraz do wspierania innych ludzi w tych zachowaniach;
4. Przekazanie i utrwalenie zasad zdrowego stylu życia;
5. Wyrobienie postawy odpowiedzialności za swoje zdrowie i bezpieczeństwo;
6. Kształtowanie umiejętności przewidywania własnych zachowań dla zdrowia i bezpieczeństwa swego i innych ludzi;
7. Umiejętność publicznego promowania zdrowia i bezpieczeństwa na forum szkoły i środowiska;
8. Posługiwanie się technologią informacyjną w zakresie promocji zdrowia i bezpieczeństwa;
W zakresie wychowania:
1. Dążenie do wprowadzenia zmian otoczenia na zdrowsze i bezpieczniejsze;
2. Odpowiedzialność za zdrowie, bezpieczeństwo swoje i innych;
3. Dokonywanie właściwych i racjonalnych wyborów w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa;
4. Aktywne działanie na rzecz zdrowia i niwelowanie stanów zagrażających zdrowiu;
„Żeby żyć zdrowo nie musisz się umartwiać, wystarczy odrobina zdrowego rozsądku”.
CELE OPERACYJNE:
1. ŻYCIE BEZ NAŁOGÓW:
v Zna pojęcia: nałóg, uzależnienie, narkotyki, alkohol, tytoń, pijak, palacz, narkoman, lekoman, itp.;
v Umie stosować różne sposoby (warianty) odmawiania w różnych sytuacjach życiowych;
v Zna przyczyny i skutki palenia, picia alkoholu i brania środków psychotropowych;
v Umie podać sytuacje, w jakich można zarazić się wirusem HIV i sposoby chroniące przed tym zakażeniem;
v Potrafi stosować różne dostępne uczniowi metody wspomagania osób uzależnionych;
v Potrafi wskazać sytuacje związane ze stosowaniem nieuczciwej reklamy;
v Umie dostrzec związki między paleniem tytoniu, nadużywaniem alkoholu, braniem środków psychotropowych, narkotyków a zmianami w funkcjonowaniu organizmu człowieka;
v Ma przekonanie o prawie człowieka do obrony przed dymem tytoniowym, nadużyciem alkoholu;
v ...
Shaima