Artemia.pdf

Artemia czyli solowiec

Artemia jest jednym z podstawowych i bardziej uniwersalnych pokarmów. Przede

wszystkim uŇywa siħ jej stadiów młodocianych do wykarmienia narybku. Natomiast

postacie dorosłe znajdujĢ zastosowanie jako poŇywienie nieco wiħkszych ryb, Larwy

solowca, czyli naupliusy, sĢ dla narybku zdobyczĢ nie tylko łatwĢ (ze wzglħdu na

intensywne zabarwienie i niewielkie rozmiary), ale takŇe poŇywnĢ, czego dowodem

jest szybki wzrost karmionych nim rybek.

Tekst ten jest pierwszym z serii artykułów poruszajĢcych tematykħ Ňywienia ryb

akwariowych. W ramach całego cyklu zapoznamy siħ z pełnĢ gamĢ organizmów

wykorzystywanych w akwarystyce słodkowodnej. KaŇdy z kolejnych artykułów

zaplanowany został jako próba monografii grupy organizmów, o której bħdzie

traktowaę tak, aby Czytelnik poznał moŇliwie dokładnie ekologiħ, biologiħ oraz

przydatnoĻę do celów akwarystycznych omawianej grupy organizmów wraz z

ewentualnymi moŇliwoĻciami hodowli ich w warunkach domowych. Poruszaę

bħdziemy takŇe problem niebezpieczeıstw zwiĢzanych ze stosowaniem pokarmów

naturalnych oraz kwestiħ doboru rodzaju pokarmu dla konkretnych gatunków ryb.

Stanowisko systematyczne

Artemia sp.

Artemia , czyli solowiec jest bezkrħgowcem naleŇĢcym do typu stawonogów

( Arthropoda ), gromady skorupiaków ( Crustacea ) i podgromady liĻcinogów

( Branchiopoda ). PrzynaleŇnoĻę systematycznĢ do tej właĻnie podgromady

zawdziħcza bardzo charakterystycznej budowie odnóŇy - sĢ one stosunkowo dobrze

rozwiniħte - dwudzielne i rzeczywiĻcie liĻciaste. Solowiec ma ich jedenaĻcie par

umieszczonych na pierwszych jedenastu segmentach tułowia. Na pozostałych

segmentach tułowia oraz na odwłoku odnóŇy nie ma.

Podgromada Branchiopoda dzieli siħ na dwa rzħdy: Notostraca (gdzie naleŇy np.

znana przekopnica Triops ) oraz Anostraca , gdzie umieszczono rodzinħ Artemidae

wraz z rodzajem Artemia . RzĢd Anostraca (bħdĢcy dawniej podgromadĢ) róŇni siħ od

Notostraca brakiem karapaksu - pancerza okrywajĢcego przedniĢ czħĻę ciała. W

obrħbie Anostraca oprócz Artemia znajdujĢ siħ inne, drobne formy, ŇyjĢce

przewaŇnie w niewielkich okresowo wysychajĢcych zbiornikach (np. Branchipus,

chirocephalus . W sumie jest ich około 145 gatunków. CechĢ tej grupy zwierzĢt jest

szybki rozwój osobniczy i produkowanie cyst, które dla dalszego rozwoju muszĢ

zostaę przesuszone, a nawet przemroŇone (np. Branchinecta ).

Zagadnienie systematyki rodzaju artemia stwarza wiele problemów specjalistom.

Wydaje siħ, Ňe istnieje wiele opinii co do iloĻci gatunków i ich rozmieszczenia, co ma

swoje odbicie w literaturze, gdzie niejednokrotnie moŇemy natrafię na zupełnie

sprzeczne informacje. Dodatkowo sprawħ komplikuje fakt, Ňe tak naprawdħ nie do

koıca wiadomo, która populacja jest juŇ oddzielnym gatunkiem, a która jedynie formĢ

geograficznĢ juŇ istniejĢcego.

Dotychczas opisano 6 gatunków naleŇĢcych do rodzaju Artemia ŇyjĢcych w róŇnych

miejscach:

- Artemia salina (Lymington Anglia - niektóre Ņródła podajĢ, Ňe gatunek ten wymarł!)

- Artemia tunisiana (Europa)

- Artemia franciscana (gatunek wystħpujĢcy w obu Amerykach, niektóre Ņródła

podajĢ, Ňe jest to właĻnie A. salina )

- Artemia persimilis (Argentyna)

- Artemia urmiana (Iran)

- Artemia monica (Mono Lake, USA).

Wyst ħ powanie i biologia solowca

Artemia wystħpuje na całym Ļwiecie, zasiedlajĢc zarówno naturalne jak i sztuczne

zbiorniki słodkowodne, w których zasolenie dochodzię moŇe do 8%. Niewiele innych

organizmów jest w stanie przetrwaę tak ekstremalne warunki. W Wielkim Jeziorze

Słonym oprócz solowca opisano dosłownie kilka gatunków innych zwierzĢt: nieliczne

larwy muchówek (3 gatunki) oraz jeden gatunek pluskwiaka. StĢd zarówno presja

drapieŇników jak i konkurencja pokarmowa jest nikła, bĢdŅ wcale nie wystħpuje.

DuŇe zasolenie stwarza jednak dobre moŇliwoĻci rozwoju glonom, które sĢ

naturalnym pokarmem solowców. Dorosłe postaci Artemia ŇywiĢ siħ głównie

planktonem roĻlinnym, który odfiltrowywujĢ z wody. Stwierdzono takŇe, Ňe potrafiĢ

zeskrobywaę glony porastajĢce dno zbiornika, np. sinice lub okrzemki. Przy wielkiej

obfitoĻci pokarmu i braku wrogów solowiec wystħpuje masowo, co umoŇliwia jego

połowy na wielkĢ skalħ.

Stwierdzono, Ňe w warunkach niedoboru poŇywienia solowce potrafiĢ czerpaę

energiħ z własnych odchodów., które odłoŇone zostały w czasie obfitoĻci pokarmu.

Dodatkowo Artemia potrafi takŇe produkowaę w warunkach niedotlenienia

hemoglobinħ, która powoduje lepsze wykorzystanie niewielkich zasobów tlenu w

Ļrodowisku. StĢd w zaleŇnoĻci od warunków hodowli spotkaę moŇemy zarówno

postacie dorosłe o barwie białawej, jak i róŇowawej, a nawet czerwonej.

W jaki sposób udaje siħ solowcom przeŇyę tak niekorzystne warunki? Jaki jest

mechanizm ich tak wielkiej odpornoĻci na wysokie zasolenie? KiedyĻ sĢdzono, Ňe

odpowiedziĢ na to pytanie jest odpowiednia budowa pancerza, który miał byę

zupełnie nieprzepuszczalny dla jonów chlorkowych i sodowych. Ostatnie badania

dowiodły jednak, Ňe równowagħ osmotycznĢ solowiec zachowuje dziħki czynnej

regulacji. Pobiera ciĢgle wodħ do przewodu pokarmowego, a mimo to potrafi

utrzymaę o wiele niŇsze stħŇenie soli we krwi niŇ w płynie znajdujĢcym siħ w jelitach.

Prawdopodobne jest wiħc istnienie mechanizmu, który aktywnie usuwa z krwi jony

sodowe i chlorkowe - przypuszcza siħ, Ňe u postaci dorosłych głównĢ rolħ w tym

procesie odgrywa nabłonek skrzeli. Wydaje siħ, Ňe u larwy solowca wydalanie

nastħpuje w innym miejscu - w tzw. gruczole szyjnym - wyspecjalizowanym tworze

leŇĢcym na powierzchni ciała po stronie grzbietowej.

Najwiħkszym eksporterem Artemii sĢ firmy znad Wielkiego Jeziora Słonego z USA,

skĢd sprowadza siħ gatunek Artemia salina (lub A. franciscana jak podajĢ niektóre

Ņródła) dostħpny takŇe w Polsce w niektórych sklepach akwarystycznych w formie

"jaj artemii".

Cykl Ň yciowy solowca. Dyformizm płciowy.

Tak zwane "jaja" w rzeczywistoĻci sĢ cystami, które ze wzglħdu na bardzo wysokĢ

odpornoĻę na niekorzystne warunki Ļrodowiskowe mogĢ zachowywaę ŇywotnoĻę

nawet przez kilka lat. Dokładniej o powstawaniu cyst oraz o ich budowie, która

umoŇliwia im przetrwanie tak długiego czasu bez wody - w dalszej czħĻci artykułu.

Jak dokładnie przebiega cykl Ňyciowy solowca? Dorosła samicasolowca składa około

300 jaj w ciĢgu czterech dni. JeĻli warunki sĢ korzystne wówczas nastħpuje rozwój

zarodków i z zapłodnionych jaj wylħgajĢ siħ naupliusy (pierwsze stadium larwalne

zwane teŇ instar I). Wówczas mamy do czynienia z jajoŇyworodnym typem

rozmnaŇania, gdyŇ samica uwalnia do wody juŇ wyklute larwy.

Gdy warunki Ļrodowiskowe sĢ niekorzystne (np. zbyt wysokie zasolenie, niedobory

tlenu, obniŇenie temperatury i skrócenie dnia Ļwietlnego) wówczas rozwój zarodków

zostaje wstrzymany w stadium gastruli. Nastħpnie kaŇdy zarodek otoczony zostaje

grubĢ osłonkĢ i przechodzi w stan uĻpienia. W tym stanie nastħpuje odwracalne

zahamowanie przemian metabolicznych, które trwaę moŇe nawet do piħciu lat. I takie

właĻnie formy samica uwalnia do wody, skĢd sĢ one w duŇych iloĻciach poławiane.

Mamy wiħc w tym wypadku do czynienia z rozmnaŇaniem jajorodnym.

Dziħki duŇej wypornoĻci cysty gromadzĢ siħ na powierzchni wody, skĢd sĢ w

ogromnych iloĻciach poławiane przy uŇyciu specjalnego sprzħtu. Dalszy rozwój

zarodków moŇliwy jest dopiero po przesuszeniu cyst i ponownym dostaniu siħ ich do

wody, gdzie pħczniejĢ i po około 24 godzinach nastħpuje wykluwanie siħ larw

pierwszego stadium (nauplius lub instar I). Larwy te nie potrzebujĢ pokarmu, gdyŇ ich

przewód pokarmowy jeszcze nie funkcjonuje, zuŇywajĢ zapasy woreczka

Ňółtkowego. SĢ doĻę intensywnie ubarwione na brĢzowy kolor. Po około 12

godzinach swobodnego pływania nastħpuje przeobraŇenie w drugie stadium larwalne

(metanauplius lub instar II), które aktywnie pobiera pokarm składajĢcy siħ z głównie z

bakterii i glonów oraz czĢsteczek materii organicznej o wymiarach 1 - 40 mikronów.

Larwy zdobywajĢ poŇywienie dziħki włosopodobnym strukturom zwanym setami,

umieszczonymi na czułkach. Nastħpne stadia larwalne to copepodit pierwszego i

nastħpnych rzħdów - larwy te sĢ z kaŇdym kolejnym linieniem coraz bardziej

podobne do postaci dorosłej solowca. W trakcie przemian larwy ulegajĢ stopniowemu

wydłuŇeniu, wykształcajĢ siħ im liĻciaste odnóŇa i rosnĢ rozmiary ciała.

Naupliusy przechodzĢ około 15 wylinek zanim przeobraŇĢ siħ w postaę dorosłĢ. Po

dziewiĢtym przeobraŇeniu pojawia siħ dyformizm płciowy. Samce wyposaŇone sĢ w

wielkie "kleszcze" w czħĻci głowowej, które w rzeczywistoĻci sĢ przekształconymi

czułkami. SłuŇĢ do przytrzymywania samicy w czasie kopulacji. Samica nie posiada

"kleszczy", ponadto w przedniej czħĻci odwłoka, tuŇ za tułowiem widoczna jest

zwykle macica wypełniona jajami.

WiħkszoĻę populacji solowca składa siħ z obu płci, ale w Europie czħsto spotkaę

moŇna populacje złoŇone tylko z samic, rozmnaŇajĢcych siħ partenogetycznie (tzw.

Artemia parthenogenetica ).

DługoĻę ciała osobników dorosłych jest oczywiĻcie róŇna w zaleŇnoĻci od gatunku

oraz warunków Ňycia, ale Ļrednio wartoĻę ta wynosi około 10 mm dla populacji

obupłciowych i 20 mm dla populacji partonogenetycznych.

W dobrych warunkach postaci dorosłe Ňyę mogĢ nawet przez 3 miesiĢce.

Cysty

WielkoĻę cyst wynosi około 200 - 300 mikrometrów Ļrednicy. Kształt ich przypomina

jednostronnie wklħsłĢ kulħ. Po nasiĢkniħciu wodĢ robiĢ siħ doskonale kuliste.

WystħpujĢ zwykle masowo, nadajĢc brĢzowy kolor wodom jeziora, w rzeczywistoĻci

nie znajdujĢ siħ w całym słupie wody, lecz unoszĢ siħ na jej powierzchni. Czħsto

wyrzucane sĢ na brzeg, gdzie mogĢ przeleŇeę nawet dłuŇszy czas nie tracĢc

zdolnoĻci do dalszego rozwoju. W warunkach wysuszenia mogĢ znosię ekstremalne

warunki bez Ňadnej szkody:

• wytrzymujĢ poddanie długotrwałemu działaniu wysokich (+60 stopni C) oraz

niskich temperatur (-30 stopni C),

• wykazujĢ takŇe odpornoĻę na wysokie ciĻnienie,

• nie sĢ wraŇliwe na toksyczne działanie acetonu,

• znoszĢ poddanie długotrwałemu działaniu promieni słonecznych (w tym takŇe UV).

SkĢd bierze siħ taka odpornoĻę cyst? ZawdziħczajĢ to wyjĢtkowo silnej osłonce,

która zapewnia ochronħ zarodników przed wpływem niekorzystnych czynników

fizycznych, chemicznych i mechanicznych. LiczĢc od Ļrodka sĢ to:

• błona zarodkowa,

• zewnħtrzna błona nabłonkowa,

• chorion zbudowany z twardej substancji (kreatyny).

Stwierdzono wraŇliwoĻę cyst na obecnoĻę tlenu, dlatego teŇ powinny one byę

pakowane w opakowania próŇniowe. NaleŇy takŇe pamiħtaę o tym, Ňe cysty sĢ silnie

higroskopijne (chłonĢ wodħ), wiħc przechowywanie w otwartym pojemniku w

warunkach duŇej wilgotnoĻci mogĢ siħ rozwijaę bez wiedzy akwarysty, a to pociĢga

za sobĢ zmniejszenie ich póŅniejszej uŇytecznoĻci. Pamiħtajmy wiħc o szczelnym

zamkniħciu pojemników z cystami!

Suche cysty Artemia sp. osiĢgajĢ stan pełnego uwodnienia juŇ po jednogodzinnym

zanurzeniu w słonej wodzie, co moŇna rozpoznaę po zmianie kształtu. Czas

wylħgania siħ naupliusów jest ĻciĻle skorelowany z temperaturĢ i wahaę siħ moŇe w

doĻę szerokich granicach: od kilkunastu godzin (w temperaturze 30 stopni C) do kilku

dni (w temperaturze kilkunastu stopni C).

Troch ħ historii

Pierwsze doniesienia o dziwnej "krewetce" ŇyjĢcej w słonowodnych zbiornikach

datuje siħ na 1755 rok (Schlosser), z tego czasu pochodzĢ pierwsze przedstawiajĢce

jĢ szkice. Artemia Znana była na całym Ļwiecie osobom zajmujĢcym siħ

wytwarzaniem soli z wód zasolonych. O jej "popularnoĻci" Ļwiadczy fakt, Ňe ma

własnĢ nazwħ w wielu jħzykach: brineworm, verme de sale, Salztierhen, solowiec,

słonaczek.

Poławianie Artemia dla celów akwarystycznych rozpoczħło siħ w latach

piħędziesiĢtych dwudziestego wieku - poczĢtkowo poławiano jedynie osobniki

dorosłe. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania zaczħto interesowaę siħ takŇe

wykorzystaniem innych stadiów solowca i wówczas rozpoczĢł siħ okres szybkiego

rozwoju firm sprzedajĢcych cysty. Obecnie naupliusy solowca znajdujĢ zastosowanie

takŇe w rybactwie - do podchowu wylħgu ryb słodkowodnych i morskich oraz

bezkrħgowców (raków, krewetek, krabów oraz korali). Warto tu zwrócię uwagħ na

uniwersalnoĻę stosowania tego rodzaju pokarmu.

Inkubacja solowca w warunkach domowych. Jako Ļę naupliusów.

Inkubacja naupliusów nie sprawia wiħkszej trudnoĻci, przy spełnieniu kilku

podstawowych warunków. Z moich doĻwiadczeı wynika, Ňe do hodowli wystarczy

litrowy słoik lub butelka PET, napowietrzacz i lampka.

Przede wszystkim naleŇy pamiħtaę, Ňe hodowla musi odbywaę siħ w wodzie słonej -

wsypujemy około 5 - 10 g soli na jeden litr wody (około 1 łyŇki stołowej). Najlepiej w

tym celu uŇywaę wody pobranej z akwarium. JeĻli pH wody jest zbyt niskie musimy je

podnieĻę poprzez dodanie sody oczyszczonej. Optymalny dla solowców jest odczyn

pH > 8. KwaĻny odczyn (np. pH = 6,5) moŇe całkowicie zahamowaę wylħg solowców.

WaŇnĢ sprawĢ jest odpowiednia temperatura wody, która powinna byę utrzymywana

w zakresie od 25 do 30 stopni C (optymalnie 28 stopni C). OczywiĻcie im bardziej

stabilna temperatura tym lepiej dla naszej hodowli.

Musimy takŇe zapewnię dobre natlenianie, przy czym naleŇy unikaę kamieni

napowietrzajĢcych, które mogĢ powodowaę powstawanie piany na powierzchni

roztworu. Piana stanowi niebezpieczeıstwo zarówno dla cyst jak i dla ĻwieŇo

wyklutych naupliusów. Z tego powodu lepiej stosowaę napowietrzanie

grubobĢbelkowe i nie zagħszczaę nadmiernie hodowli - w jednym litrze wody moŇna

inkubowaę najwyŇej 10 g cyst (i nie mniej niŇ 1 g). Przy duŇym zagħszczeniu

napotkamy trudnoĻci natury technicznej z dostarczeniem odpowiedniej iloĻci tlenu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: