zakazne.pdf

EPIDEMIOLOGIA I PROFILAKTYKA CHORìB ZAKAńNYCH

1. Nadzr epidemiologiczny

W walce z chorobĢ zakaŅnĢ trzeba uwzglħdnię Ņrdþa zarazkw, drogi szerzenia siħ choroby i

wraŇliwoĻę zagroŇonej populacji

MoŇna nie dopuĻcię do szerzenia siħ zakaŇeniom, eliminujĢc z zagroŇonej populacji sam czynnik

chorobotwrczy, przecinajĢc jego drogi szerzenia siħ na czþowieka lub podnoszĢc obronnoĻę populacji

np. przez swoiste szczepienia ochronne.

Wynika stĢd potrzeba staþej oceny sytuacji epidemiologicznej i bieŇĢcej gotowoĻci do skutecznego

przeciwdziaþania co oznacza staþĢ kontrolħ epidemicznĢ zarazka, jego cech, sposobw rozprzestrzeniania

siħ w konkretnych warunkach Ļrodowiska oraz drg zakaŇenia. Wymaga rwnieŇ Ļledzenia stanu

odpornoĻci populacji ludzkiej, wystħpowania zarazkw u chorych i u osb z otoczenia. jest to tak zwany

nadzr epidemiologiczny

2. Zasiħg choroby zakaŅnej

a) choroby sporadyczne Î zachorowania wystħpujĢ w pojedynczych, odosobnionych, niekoniecznie ze

sobĢ powiĢzanych przypadkach.

b) endemia Î staþe wystħpowanie wĻrd ludnoĻci choroby zakaŅnej, w liczbie przypadkw

utrzymujĢcej siħ na rozpatrywanym terenie od lat na podobnym poziomie

c) epidemia Î w okreĻlonej populacji i w okreĻlonym czasie wystħpujĢ zachorowania w liczbie

przypadkw wyraŅnie wiħkszej niŇ zwykle

d) pandemia Î epidemia szerzĢca siħ gwaþtownie i ogarniajĢca duŇe tereny kraju lub kilku krajw lub

nawet kilku czħĻci Ļwiata

3. Rodzaje chorb zakaŅnych w zaleŇnoĻci od zasiħgu

a) kosmopolityczne Î wystħpujĢ w rŇnych krajach i na rŇnych kontynentach

b) tropikalne Î wystħpujĢ w krajach tropikalnych

c) egzotyczne Î takie ktre normalnie nie wystħpujĢ na danym terenie

4. Zasady zwalczania chorb zakaŅnych

a) wykrywanie osb chorych i nosicieli

b) odosobnienie chorego lub podejrzanego o chorobħ zakaŅnĢ

- hospitalizacja - umieszczenie w szpitalu zakaŅnym w celu diagnozowania, leczenia lub izolacji.

Trwa tak dþugo jak dþugo utrzymuje siħ zaraŅliwoĻę. Dotyczy gruŅlicy pþuc w okresie prĢtkowania i

uzasadnionym podejrzeniem o prĢtkowanie, bþonicy, cholery, duru brzusznego, durw rzekomych

A,B,C, dŇumy, poliomyelitis i innych poraŇeı wiotkich, tularemii, zapalenia mzgu, zapalenia opon

mzgowo-rdzeniowych, Ňþtej gorĢczki i wirusowych gorĢczek krwotocznych

- czħĻciowa izolacja w warunkach okreĻlonych przez nadzr sanitarno-epidemiologiczny np. w

warunkach domowych

c) odosobnienie osoby podejrzanej o chorobħ zakaŅnĢ lub osoby, ktra kontaktowaþa siħ z

chorym

- kwarantanna Î odosobnienie caþkowite lub czħĻciowe w celu wczesnego rozpoznania choroby

zakaŅnej. Dotyczy np. cholery, dŇumy pþucnej, wirusowych gorĢczek krwotocznych. Trwa tyle dni

ile wynosi najdþuŇszy okres wylħgania danej choroby

- nadzr epidemiologiczny

d) kordon sanitarny

Stosuje siħ go w wyjĢtkowych warunkach. Obszar nim objħty wraz z ludŅmi zdrowymi pozbawiony

jest przymusowo jakiejkolwiek stycznoĻci, a dostarczanie lekw, ŇywnoĻci i zapewnienie opieki

lekarskiej podlega szczeglnym rygorom ostroŇnoĻci.

d) postħpowanie z nosicielami

- nosiciele zakaŅnych schorzeı jelitowych

ZostajĢ poddani nadzorowi epidemiologicznemu tzn. muszĢ poddawaę siħ terminowo badaniom na

nosicielstwo, przestrzegaę ustalonych zasad higieny, muszĢ zawiadamiaę o zmianie miejsca pobytu,

zostajĢ odsuniħci od pracy w zakþadach zbiorowego Ňywienia, , przy produkcji i dystrybucji Ļrodkw

spoŇywczych, wymagajĢcej stykania siħ ze zbiornikami wody, na stanowisku stewardw

wymagajĢcej kontaktu z dzieęmi do lat 6 oraz nie mogĢ byę przyjmowani do szkþ ksztaþcĢcych

pracownikw gastronomii i przemysþu spoŇywczego, poþoŇnych, przedszkolanek i opiekunek

dzieciħcych

- osoby prĢtkujĢce

MuszĢ byę odsuniħte od pracy na stanowiskach z ciĢgþym kontaktem z ludŅmi np. szkolnictwo,

sþuŇba zdrowia, zakþady karne, domy dziecka itd.

e) eliminacja Ņrdeþ zakaŇenia u zwierzĢt lub nosicielstwa u zwierzĢt

- choroby podlegajĢce obowiĢzkowi zwalczania to : pryszczyca, gorĢczka doliny Rift,

wĻcieklizna, wĢglik, gruŅlica, bruceloza, gĢbczasta encefalopatia bydþa, trzħsawka owiec (scrapie)

- choroby podlegajĢce obowiĢzkowi rejestracji :listerioza, toksoplazmoza, nosacizna, gorĢczka Q,

salmonelloza, wþoĻnica, chlamydioza, kampylobakterioza

5. Szczepienia

Czynne uodpornienie ludnoĻci za pomocĢ szczepieı jest najbardziej skutecznĢ metodĢ zapobiegania i

zwalczania chorb zakaŅnych.

Szczepienie polega na wprowadzeniu do ustroju (pozajelitowo, doustnie, donosowo) preparatu

zawierajĢcego antygen (bakteryjny, wirusowy lub riketsjowy) co pobudza ustrj do wytworzenia

swoistej odpornoĻci komrkowej i humoralnej.

Przez szczepienie ochronne uzyskuje siħ uodpornienie osb wraŇliwych na zakaŇenie i w ten sposb

zmniejsza siħ moŇliwoĻę szerzenia siħ choroby zakaŅnej. Dla chorb w ktrych rezerwuarem zarazka

jest czþowiek dochodzi do zmniejszenia liczby Ņrdeþ zakaŇenia co spowoduje zahamowanie krĢŇenia

drobnoustroju chorobotwrczego a w zwiĢzku z tym ochronħ nawet tych , ktrzy nie byli chronieni.

a) podziaþ szczepionek ze wzglħdu na rodzaj antygenu

- szczepionki zawierajĢce Ňywe drobnoustroje szczepw atenuowanych czyli odzjadliwionych Î

ma dobre wþaĻciwoĻci ochronne np. przeciw gruŅlicy (BCG), poliomyelitis (wg Sabina),odrze,

Ļwince, rŇyczce

- szczepionki zawierajĢce zabite drobnoustroje Î np. przeciw durowi brzusznemu, wzw typu B

- szczepionki zawierajĢce anatoksyny czyli produkty metabolizmu komrek bakteryjnych Î np.

anatoksyna bþonicza, tħŇcowa

b) podziaþ ze wzglħdu na swoistoĻę szczepionki

- szczepionki monowalentne Î zawierajĢce jeden rodzaj drobnoustroju i uodporniajĢce przeciw

jednej chorobie

- szczepionki poliwalentne Î zawierajĢce wiħcej niŇ jeden drobnoustrj i uodporniajĢce przeciw

wiħcej niŇ jednej chorobie np.. DiPerTe

c) masowe szczepienia prowadzone akcyjnie

Masowe szczepienia akcyjne prowadzone sĢ ze wskazaı przeciwepidemicznych, zwþaszcza w

sytuacjach stwarzajĢcych zagroŇenie wybuchu epidemii w zwiĢzku z pogorszeniem stanu

sanitarnego np. powodzi, przemieszczania siħ duŇych grup ludnoĻci czy zawleczenia choroby w

danym kraju nie wystħpujĢcej np.. przeciw durowi brzusznemu na terenach objħtych powodziĢ.

Celem jest podniesienie w krtkim czasie odpornoĻci moŇliwie wysokiego odsetka ludzi ŇyjĢcych na

okreĻlonym niezbyt rozlegþym terenie.

c) masowe szczepienia w ramach realizacji kalendarza szczepieı

TrwaþĢ poprawħ sytuacji epidemiologicznej a nawet likwidacjħ choroby zakaŅnej na okreĻlonym

terenie moŇna uzyskaę przeprowadzajĢc masowe szczepienia wykonywane zgodnie ze staþym

programem zwanym kalendarzem szczepieı.

kalendarz szczepieı uwzglħdnia szczepienia obowiĢzkowe i zalecane. Szczepieniami tymi

obejmowane mogĢ byę wszystkie zamieszkujĢce w tym kraju osoby lub tylko okreĻlone w

kalendarzu grupy wysokiego ryzyka.

Dla sprawnej realizacji szczepieı ochronnych w ramach kalendarza szczepieı niezbħdne jest

prowadzenie dwch dokumentw:

- karty szczepieı Î dokument znajduje siħ w punkcie szczepieı (pozwala m.in. wzywanie na

szczepienia w terminie

- ksiĢŇeczki zdrowia Î znajduje siħ u rodzicw dziecka

d) cykle szczepieı

W celu wytworzenia i utrzymania odpornoĻci konieczne jest wstrzykniħcie zazwyczaj kilku dawek

szczepionki skþadajĢcych siħ na cykle szczepieı.

W cyklach , w ktrych uŇywa siħ szczepionek zabitych i anatoksyn rozrŇnię moŇna dawki

szczepienia podstawowego (dawkħ pierwotnĢ, dawkħ wspomagajĢcĢ lub uzupeþniajĢcĢ) i dawki

przypominajĢce.

Szczepienie pierwotne obejmuje albo dwie dawki (np. DiTe) lub trzy dawki (np. DiPerTe) podane

zwykle w odstħpach 4-6 tygodni. Po upþywie kilku lub kilkunastu miesiħcy nastħpna dawka

szczepionki zwana wspomagajĢcĢ lub uzupeþniajĢcĢ zamyka cykl szczepienia podstawowego

(szczepienie pierwotne i dawka uzupeþniajĢca). Nastħpnie co kilka lat (zaleŇnie od szczepionki od 3

do 8 lat) stosuje siħ dawki przypominajĢce, ktre majĢ wzmc i podtrzymaę odpornoĻę

poszczepiennĢ.

W przypadku szczepieı Ňywymi szczepionkami (odra, gruŅlica) jednorazowe podanie szczepionki

uwaŇa siħ za szczepienie podstawowe a nastħpne szczepienia sĢ szczepieniami przypominajĢcymi.

e) odstħpy czasu miħdzy szczepieniami

Poszczeglne dawki szczepionek muszĢ byę tak ustawione w kalendarzu szczepieı , aby byþo

moŇliwe zachowanie wþaĻciwych odstħpw czasu miħdzy dawkami tej samej szczepionki, jak

rwnieŇ miħdzy dawkami rŇnych szczepionek.

Odstħpy czasu miħdzy dawkami tej samej szczepionki powinny byę ustalane wedþug zasad cyklw

szczepieı. JeĻli nie jest to moŇliwe w przypadku szczepienia podstawowego, korzystniejsze jest z

punktu widzenia skutecznoĻci szczepienia nieznaczne wydþuŇenie okresu miħdzy dawkami niŇ ich

skracanie.

NaleŇy uwzglħdnię nastħpujĢce zasady odstħpw czasowych miħdzy szczepionkami:

- okres miedzy podaniem dawek szczepionek zabitych lub anatoksyn nie powinien byę krtszy od

dwch tygodni

- miħdzy podaniem szczepionek Ňywych nie krtszy niŇ 6 tygodni (pod warunkiem ustĢpienia

czynnych zmian charakterystycznych dla tej szczepionki np. odpadniħcia strupka)

- okres miħdzy dawkĢ szczepionki zabitej lub anatoksyny a szczepionki Ňywej lub odwrotnie nie

moŇe byę krtszy od miesiĢca (pod warunkiem ustĢpienia czynnych zmian charakterystycznych

dla Ňywej szczepionki)

f) kalendarz szczepieı obowiĢzujĢcy w Polsce

Kalendarz szczepieı okreĻla wiek, w ktrym powinny byę podane poszczeglne dawki szczepionki.

Poza tym zawiera informacjħ na temat stosowanej szczepionki, jej dawki, sposobu i warunkw

podania, a takŇe informacje na temat przeciwwskazaı i zasad szczepienia dzieci z

przeciwwskazaniami oraz informacje inne (np. na temat odczynw poszczepiennych.)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: