POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI

Pojęcie i funkcje postępowania egzekucyjnego w administracji.

Pojęcie – zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne oraz inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną.

Funkcje – służy urzeczywistnianiu norm prawa administracyjnego, przy pomocy przymusu wykonania wynikających z nich obowiązków.

              Środki egzekucyjne można stosować do osób fizycznych i prawnych oraz jednostek nie posiadających osobowości prawnej.

Zakres stosowania egzekucji administracyjnej.

W drodze egzekucji administracyjnej można egzekwować zarówno obowiązki o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym.

a)      pieniężne – świadczenie określonej kwoty pieniężnej;

b)      niepieniężne – obowiązki o charakterze innym, np. zalesienie gruntu, spełnienie czynności, wydanie rzeczy, zaniechanie pewnych czynności).

Egzekucją administracyjną objęto ponadto obowiązki z zakresu bhp oraz wypłaty wynagrodzenia za pracę.

Przedmiotem egzekucji administracyjnej mogą być tylko obowiązki wynikające ze stosunków publicznoprawnych.

Podstawy egzekucji administracyjnej.

Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej:

1)      obowiązki wynikające z aktów administracyjnych (decyzji lub postanowień);

2)      obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawa, w zakresie administracji rządowej i jst.;

3)      obowiązki wynikające z deklaracji, zeznania, zgłoszenia celnego lub deklaracji rozliczeniowej;

4)      obowiązki wynikające z orzeczeń i innych aktów prawnych wydanych przez właściwe organy państw obcych;

5)      obowiązki wynikające z innych niż ww decyzji, postanowień lub innych orzeczeń.

              Akty administracyjne (decyzje lub postanowienia) stanowią podstawę egzekucji administracyjnej, gdy pochodzą od właściwych organów i gdy wynikające z nich obowiązki są już wymagalne.

Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego.

1.       Zasada celowości – jej istota polega na tym, że celem postępowania egzekucyjnego nie jest wyrządzenie dolegliwości zobowiązanemu, ale bezpośrednie zapewnienie wykonania obowiązków administracyjnych.

2.       Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka – wynika wprost z ustawy. Ocena, który środek jest najmniej uciążliwy, ustawa pozostawia organowi egzekucyjnemu.

3.       Zasada niezbędności – nie wolno stosować środków egzekucyjnych, gdy obowiązek stał się bezprzedmiotowy, albo został już wykonany.

4.       Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych tylko w ustawie - nie wolno stosować innych środków niż przewidziane w ww ustawie.

5.       Zasada poszanowania minimum egzystencji – nie wolno w drodze egzekucji zabierać tych dóbr i wartości, które są niezbędne dla zobowiązanego oraz dla będących na utrzymaniu członków rodziny, ale nie tylko. Nie wolno zabierać np. obrączek ślubnych wykonanych ze stali szlachetnej, stypendium, zasiłków i innych świadczeń socjalnych.

6.       Zasada zagrożenia – egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

7.       Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji – art. 6 ustawy stanowi, że „w razie uchylania się zobowiązanego od wykonywania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych”.

8.       Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków karnych – polega na tym, że zastosowanie środka egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie w wymierzeniu kary w postępowaniu karnym, dyscyplinarnym lub w sprawach o wykroczenia za niewykonanie obowiązku.

9.       Zasada prowadzenia egzekucji w porze najdogodniejszej dla zobowiązanego – egzekucja nie powinna być prowadzona w dni wolne i w porze nocnej (godz. 21-7).

10.   Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji – wynika z wielu przepisów ustawy, np. obowiązek troszczenia się o użytkowaną rzecz zobowiązanego przy wykonaniu zastępczym.

Organy egzekucyjne – pojęcie i rodzaje.

Organem egzekucyjnym – jest organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie egzekucyjnej środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenie wykonania tych obowiązków.

              Organy egzekucyjne:

1)      egzekucja należności pieniężnych:

➢      naczelnik US;

➢      właściwy organ gminy o statucie miasta;

➢      przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych w I instancji;

➢      dyrektor oddziału ZUS;

➢      dyrektor izby celnej;

➢      dyrektor rejonowego oddziału WAM;

2)      egzekucja o charakterze niepieniężnym:

➢      wojewoda;

➢      właściwy organ administracji jst.;

➢      kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży;

➢      kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży.

Właściwość organów egzekucyjnych.

Właściwość miejscową organów egzekucyjnych w przypadku należności pieniężnych ustala się następująco:

1)      z nieruchomości – wg miejsca położenia nieruchomości;

2)      z praw majątkowych lub ruchomości – wg miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego.

              Przy należnościach niepieniężnych – wg miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, a w razie braku zamieszkania lub siedziby w kraju – wg miejsca pobytu zobowiązanego.

Wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym.

W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel ma obowiązek podjęcia czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.

Wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczejącym.

Zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym.

Zobowiązanym jest podmiot, wobec którego stosowana jest egzekucja. Wg art. 1a pkt 20 zobowiązanym jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze niepieniężnym.

Zobowiązany może działać sam lub przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego.

środki egzekucyjne mogą być stosowane tylko do zobowiązanego, ale wyjątkowo również do innych osób, np. egzekucja polegająca na opróżnieniu lokalu – wyprasza się wszystkie osoby przebywające w lokalu.

Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu egzekucyjnym.

Jeśli organy egzekucyjne natrafią na opór, który utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie egzekucji lub istnieje przypuszczenie, że na taki opór natrafią, mogą wezwać pomoc Policji, SG, ABW lub Agencji Wywiadu.

Sposób udzielania pomocy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych oraz sposób asystowania określają rozporządzenia:

1)      MON – przy udzielaniu pomocy przez ŻW lub wojskowe organy porządkowe;

2)      MSWiA – przez Policję lub SG;

3)      Prezesa RM – ABW lub Agencji Wywiadu.

Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako podmiot postępowania egzekucyjnego.

Osoba trzecia – podmiot, który rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną.

Świadek – udział świadka ma zabezpieczyć interes zobowiązanego i służyć zapewnieniu obiektywności i zgodności postępowania z przepisami prawa. Może to być tylko osoba pełnoletnia.

Dozorca – osoba, której oddano pod dozór zajęte w toku egzekucji ruchomości. Może to być osoba fizyczna lub prawna.

Wykonawca – osoba fizyczna lub osoba prawna, dokonująca na zlecenie organu egzekucyjnego czynności, których nie wykonał zobowiązany. Pojawia sie w przypadku zastosowania wykonania zastępczego jako środka egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym.

1