leki.pdf

Farmakoterapia – opracowanie pytań z podręcznika (rozdział 3)

ROZDZIAŁ 3

3.2.1 Interakcje leków między sobą

1. Interakcja – zjawisko polegające na wzajemnym oddziaływaniu podawanych jednocześnie leków, w

wyniku którego zmienia się końcowy wynik działania niektórych z nich. Jest to wpływ jednego leku

na końcowy wynik działania drugiego, jednocześnie zastosowanego.

2. Niepożądana interakcja leków – to terapeutycznie niepożądane działanie, które może wystąpić

podczas jednoczesnego zastosowania u chorego dwu lub więcej leków, polegające na osłabieniu lub

nasileniu działania, pojawieniu się objawów toksycznych lub jakościowo odmiennego od

spodziewanego działania farmakologicznego.

3. Kryteria klinicznego znaczenia interakcji leków:

- niebezpieczne następstwo interakcji – zwykle obserwowane w przypadku leków o wąskim

współczynniku terapeutycznym;

- występowanie interakcji u chorych potwierdzone dokumentacją;

- częstość występowania u chorych

4. Czynniki ryzyka zwiększające prawdobieństwo interakcji:

- polifarmakoterapia (powyżej 5 stosowanych leków ryzyko interakcji wzrasta ponadproporcjonalnie);

- stosowanie silnie działających leków o małym współczynniku terapeutycznym;

- stosowanie leków o nieliniowej farmakokinetyce (teofilina, fenytoina);

- współistnienie chorób, zwłaszcza nerek i wątroby;

- starszy lub bardzo młody wiek;

- inne, mniej istotne: powszechna dostępność leków OTC, leczenie się pacjentów u wielu lekarzy

jednocześnie, samoleczenie się chorych, reklama.

5. Zaburzenia jakich procesów farmakokinetycznych spowodują osłabienie działania

farmakologicznego leków?

- zaburzenia wchłaniania (pokarm, inne stosowane leki – np. alkalizujące, IPP, antybiotyki powod.

zespół złego wchłaniania, choroby przewodu pokarmowego i zaburzenia krążenia);

- zaburzenia dystrybucji (hiperproteinemia, zbyt wysoka zaw. tkanki tłuszczowej w przyp. leków

lipofilnych, zaburzenia krążenia m.in. w stanach zagrożenia życia);

- zaburzenia metabolizmu (indukcja enzymów lub ich inhibicja jeśli lek jest prolekiem);

- zaburzenia wydalania (osłabienie działania leku przez nasilenie jego wydalania w wyniku zmiany

odczynu moczu).

6. Zaburzenia jakich procesów farmakokinetycznych spowodują nasilenie działania

farmakologicznego leków?

- zaburzenia wchłaniania (pokarm i stosowane inne leki mogą zwiększać wchałanianie; np. leki

alkalizujące, IPP);

- zaburzenia dystrybucji (hipoproteinemia, wypieranie z połączeń z białkami, wiek – inna zaw. wody i

tkanki tłuszczowej u osób starszych);

- zaburzenia metabolizmu (inhibicja enzymów albo indukcja w przypadku proleków; choroby nerek

i/lub wątroby);

- zaburzenia wydalania (choroby nerek i/lub wątroby, zmiana odczynu moczu, a w konsekwencje

upośledzenie wydalania leku).

www.farmacja.e-lama.pl

Farmakoterapia – opracowanie pytań z podręcznika (rozdział 3)

7. Leki i grupy leków, których interakcje z innymi lekami powodują niebezpieczne klinicznie

następstwa.

- p/zakrzepowe pochodne kumaryny (doustne antykoagulanty);

- doustne leki p/cukrzycowe pochodne sulfonylomocznika;

- p/padaczkowe;

- p/arytmiczne i glikozydy naparstnicy;

- teofilina;

- statyny;

- inhibitory kanałów Ca i leki hipotensyjne;

- TLPD

- p/histaminowe II gen. - terfenadyna i astemizol -> Torsades de Pointes

- NLPZ

- antybiotyki

8. Przyczyny farmakodynamicznych interakcji leków.

Interakcje w fazie farmakodynamicznej polegają na zmianie czasu, siły i działania leku pod wpływem

działania farmakodynamicznego drugiego, jednocześnie zastosowanego leku. Mogą być receptorowe ,

enzymatyczne (leki działają na ten sam receptor lub enzym) albo fizjologiczne = czynnościowe (leki

działając na różne receptory lub enzymy powodują takie same lub przeciwne skutki farmakologiczne).

- synergizm (może być addycyjny lub hiperaddycyjny);

- antagonizm

9. Przyczyny farmakokinetycznych interakcji leków na etapie wchłaniania.

- zmiana pH treści żołądkowo – jelitowej; alkalizacja sprzyja wchłanianiu: pochodnych kumaryny,

doustnych leków p/cukrzycowych, digoksyny, nifedypiny;

- absorpcja – węgiel aktywowany, cholestyramina – absorbują salicylany, tetracykliny, propranolol

- chelatowanie i tworzenie kompleksów – Ca, Fe, Mg, Al tworzą kompleksy z tetracyklinami;

cholestyramina kompleksuje digoksynę i warfarynę;

- zespół złego wchłaniania – po neomycynie i paromomycynie;

- zmiany motoryki przewodu pokarmowego – metoklopramid działa prokinetycznie; zmniejsza zatem

czas przebywania leków w przew. pok., przez co wchłanianie digoksyny, kumaryn i środków

antykoncepcyjnych zmniejszy się;

- hamowanie aktywności CYP3A4 w ścianie jelita przez składniki soku grejpfrutowego – spadek

efektu I przejścia, zwiększenie wchłaniania inhibitorów kanału Ca z grupy dihydropirydyny,

estradiolu, karbamazepiny, statyn, diazepamu;

- wpływ na aktywność P-glikoproteiny; ryfampicyna zwiększa aktywność P-gp, przez co osłabia

wchłanianie i zmniejsza stęż. we krwi m.in. digoksyny; cyklosporyna natomiast zmniejsza aktywność

P-gp.

10. Przyczyny farmakokinetycznych interakcji leków na etapie wiązania z białkami krwi.

- wypieranie leków o mniejszym powinowactwie do białek przez inne leki silniej wiążące się z

białkami; w rezultacie – wzrost stężenia wolnej frakcji tych pierwszych i nasilenie ich działania.

- wypieracze: NLPZ (asa, ibuprofen, diklefenak, fenylbutazon), sulfonamidy, klofibrat, chinydyna,

werapamil, amiodaron

- leki podatne na wypieranie: doustne antykoagulanty, doustne leki p/cukrzycowe, leki p/padaczkowe,

penicyliny, hydrokortyzon, metotreksat, digoksyna

www.farmacja.e-lama.pl

Farmakoterapia – opracowanie pytań z podręcznika (rozdział 3)

11. Przyczyny farmakokinetycznych interakcji leków na etapie metabolizmu.

Zmiana aktywności enzymów metabolizujących przez równocześnie stosowane leki.

Induktory enzymatyczne

Inhibitory enzymatyczne

Barbiturany (zwłaszcza fenobarbital),

karbamazepina, fenytoina, ryfampicyna,

gryzeofulwina, dziurawiec, WWA z dymu

tytoniowego, przewlekłe leczenie się alkoholem

Allopurynol, amiodaron, chinidyna,

chloramfenikol, cymetydyna, cyprofloksacyna,

diltiazem, disulfiram, enoksacyna, fenylbutazon,

flukonazol, fluoksetyna, izoniazyd, indynawir,

itrakonazol, ketokonazol, klarytromycyna,

metronidazol, omeprazol, rytonawir, werapamil,

alkohol w dawce jednorazowej, sok grejpfrutowy

12. Przyczyny farmakokinetycznych interakcji leków na etapie wydalania.

- zmiana pH moczu;

leki o charakterze kwaśnym (lepiej wydalane z zasadowym moczem): sulfonamidy, fenylbutazon,

barbiturany, salicylany;

leki o charakterze zasadowym (lepiej wydalane z kwaśnym moczem): kodeina, imipramina.

Alkalizacja moczu – po podaniu wodowęglanu lub mleczanu sodu. Zakwaszenie moczu – po podaniu

chlorku amonu.

- zmiany aktywnego transportu w cewkach nerkowych – leki mogą konkurować między sobą o

systemy przenośnikowe uczestniczące w aktywnym wydzielaniu z krwi do moczu:

:: dikumarol hamuje wydzielanie pochodnych sulfonylomocznika,

:: probenecyd hamuje wydzielanie penicyliny,

:: kwas aminosalicylowy ogranicza wydzielanie izoniazydu

- zmiany przepływu krwi przez nerki – przepływ ten zależny jest od prostaglandyn, których syntezę

hamują NLPZ i w ten mogą upośledzić wydalanie przez nerki leków (m.in. soli litu).

13. Interakcje leków z pochodnymi kumaryny powodujące osłabienie ich działania p/zakrzepowego.

- leki podnoszące pH soku żołądkowego zmniejszają wchłanianie pochodnych kumaryny;

- antybiotyki (neomycyna) powodując zespół złego wchłaniania, zmniejszają dostępność biologiczną

pochodnych kumaryn;

- cholestyramina kompleksuje warfarynę (spadek wchłaniania);

- leki prokinetycznie (metoklopramid) utrudniają wchłanianie pochodnych kumaryny;

- witamina K, metyloksantyny, estrogeny, glikokortykosteroidy antagonizują działanie kumaryn przez

zwiększanie w surowicy stężenia protrombiny i innych czynników krzepnięcia.

- induktory enzymatyczne pobudzają biotransformację kumaryn w wątrobie (zmniejszając ich stężenie

we krwi, a więc osłabiając działanie).

14. Interakcje leków z pochodnymi kumaryny powodujące nasilenie ich działania p/zakrzepowego.

- antybiotyki aminoglikozydowe (neomycyna) wyjaławiają przewód pokarmowy z bakterii

produkujących witaminę K. Brak naturalnego antagonisty nasila działanie pochodnych kumaryny.

- leki silnie wiążące się z białkami (fenylbutazon, indometacyna, celekoksyb, salicylany, fenytoina,

sulfonamidy, leki p/cukrzycowe i penicyliny) wypierają z połączeń z białkami pochodne kumaryny.

- NLPZ hamują syntezę protrombiny i tromboksanu (mają własne p/zakrzepowe potęgujące działanie

kumaryn).

- synergistycznie z kumarynami działają: sterydy anaboliczne (metka), tyroksyna i preparaty tarczycy,

chinidyna, heparyna, glukagon, klofibrat, niektóre cefalosporyny, klopidogrel, tiklopidyna

- inhibitory enzymatyczne

www.farmacja.e-lama.pl

Farmakoterapia – opracowanie pytań z podręcznika (rozdział 3)

15.

16. Interakcje leków p/cukrzycowych z innymi lekami.

Leki osłabiające działanie hipoglikemizujące pochodnych sulfonylomocznika:

a) glikokortykosteroidy, sympatykomimetyki (efedryna, pseudoefedryna), prep. tarczycy, glukagon,

doustne środki antykoncepcyjne (upośledzają tolerancję glukozy), fenytoina, leki moczopędne ->

antagonizm działania

b) ryfampicyna -> indukcja metabolizmu

Leki nasilające hipoglikemizujące działanie pochodnych sulfonylomocznika:

a) NLPZ: (1) same działają hipoglikemizująco w dużych dawkach, (2) wypierają leki p/cukrzycowe z

połączeń z białkami, (3) konkurują z lekami p/cukrzycowymi o systemy transportu w kanalikach

nerkowych

b) wypieracze – zwiększają wolną frakcję leków p/cukrzycowych we krwi;

c) inhibitory enzymatyczne – hamowanie biotransformacji poch. sulfonylomocznika

d) steroidy anaboliczne (metka) – synergistycznie działanie hipoglikemizujące;

e) beta-blokery – działają hipoglikemizująco na skutek antagonizmu do amin katecholowych w

działaniu na gospodarkę cukrową.

Doustne leki p/cukrzycowe hamują metabolizm etanolu (objawy reakcji disulfiramopodobnej).

17.

18. Interakcje NLPZ z innymi lekami.

FARMAKODYNAMICZNE:

- osłabiają hipotensyjne działanie leków obniżających ciśnienie krwi oraz działanie moczopędne

diuretyków, przez zahamowanie syntezy prostaglandyn rozszerzających naczynia (w tym naczynia

nerkowe),

- potęgują działanie pochodnych kumaryny, tiklopidyny, klopidogrelu przez hamowanie syntezy

protrombiny i tromboksanu,

- potęgują działanie leków p/cukrzycowych, ponieważ same działają hipoglikemizująco,

- nasilają nefrotoksyczność cyklosporyny i inhibitorów konwertazy angiotensynowej;

- alkohol zwiększa ryzyko uszkodzeń błony śluzowej przew. pokarmowego po NLPZ

FARMAKOKINETYCZNE:

- wypierają z połączeń z białkami wiele grup leków, nasilając ich działanie (poch. kumaryny,

p/cukrzycowe, metotreksat, digoksyna, fenytoina),

- zmniejszają wydalanie nerkowe innych leków (wpływ na transport aktywny oraz przesączanie

kłębkowe): p/cukrzycowe, metotreksat, digoksyna, aminoglikozydy, fenytoina, kortykosteroidy

19. Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami.

- leki zwiększające stężenie Ca w osoczu (prep. wapnia) lub zmniejszające stężenie K (moczopędne –

furosemid, kwas etakrynowy, indapamid, glikokortykosteroidy, leki przeczyszczające, amfoterecyna

B) nasilają działanie glikozydów nasercowych i ich arytmogenność,

- prep. potasu oraz środki kompleksujące wapń (wersenian i cytrynian sodu) osłabiają działanie

glikozydów,

- epinefryna, norepinefryna, iMAO nasilają zaburzenia rytmu serca po glikozydach,

- węgiel, metoklopramid, cholestyramina, neomycyna, sulfasalazyna upośledzają wchłanianie

digoksyny z przewodu pokarmowego,

- induktory enzymatyczne osłabiają działanie glikozydów nasercowych,

- inhibitory enzymatyczne nasilają działanie glikozydów nasercowych,

- werapamil, diltiazem, chinidyna, amiodaron, propafenon – jako leki p/arytmiczne nasilają działanie

glikozydów,

- cyklosporyna hamuje aktywność P-glikoproteiny w jelitach i kanalikach nerkowych, przez co

www.farmacja.e-lama.pl

Farmakoterapia – opracowanie pytań z podręcznika (rozdział 3)

zwiększa wchłanianie digoksyny i zmniejsza jej wydalanie (wzrost stężenia we krwi -> nasilenie

działania),

- gentamycyna i cefradyna zmniejszają klirens nerkowy glikozydów (nasilenie działania).

20. Interakcje leków hipotensyjnych z innymi lekami.

A. Beta-blokery (LBA)

- inhibitory enzymatyczne (chinidyna, cymetydyna, amiodaron, propafenon, enkainid, flekainid,

SSRI) nasilają działanie hipotensyjne LBA, bradykardię i zaburzenia rytmu,

- inne leki hipotensyjne oraz p/arytmiczne (alfa-adrenolityki, werapamil, diltiazem, itd) – synergizm

farmakodynamiczny; -> hipotonia, zaburzenia przewodnictwa w sercu, nasilenie ujemnego działania

dromotropowego,

- NLPZ – osłabiają działanie hipotensyjne LBA przez hamowanie syntezy prostaglandyn,

- leki p/cukrzycowe – zwiększenie ryzyka hipoglikemii.

B. Leki moczopędne

- furosemid i kwas etakrynowy nasilają oto- i nefrotoksyczne działanie aminoglikozydów (synergizm

działań niepożądanych),

- NLPZ osłabiają działanie leków moczopędnych (bo zmniejszają przepływ krwi przez nerki),

- amilorid nasila nefrotoksyczność cyklosporyny,

- indapamid zwiększa ryzyko wystąpienia atypowego częstoskurczu komorowego po lekach

p/arytmicznych,

C. Blokery kanałów wapniowych

- inhibitory CYP3A4 (w tym sok grejpfrutowy) – hamowanie metabolizmu blokerów Ca, a w

rezultacie nasilenie hipotonii, ryzyka zab. rytmu serca, zawrotów, bolów głowy, obrzęków

obwodowych.

- induktory CYP3A4 (ryfampicyna, fenobarbital) – zmniejszają skuteczność terapeutyczną blokerów

kanału wapniowego.

- chinidyna i amiodaron hamują metabolizm werapamilu i diltiazemu (bradykardia, hipotonia, zab.

przewodnictwa przedsionkowo – komorowego, nasilenie objawów niewydolności serca),

- diltiazem, werapamil, amlodypina (jako inhibitory enz.) hamują metabolizm cyklosporyny (wzrost

jej nefrotoksyczności); statyn (rabdomioliza), p/padaczkowych (neurotoksyczność),

- synergizm z LBA i innymi hipotensyjnymi,

- przedłużenie działania zwiotczającego mięśnie szkieletowe tubokuraryny i atrakurium.

D. Sartany – antagoniści receptora angiotensyny II

- stosowane z lekami moczopędnymi oszczędzającymi potas mogą być przyczyną hiperkaliemi

(sartany przez blokadę receptora AT-1 zmniejszają wydzielanie aldosteronu; potas jest zatem

zatrzymywany w organiźmie, a nie wymieniany na sód).

21. Interakcje inhibitorów konwertazy angiotensynowej z innymi lekami.

- z diuretykami sodopędnymi (tiazydy i pętlowe) – nadmierna hipotonia i ostra niewydolność nerek;

- z diuretykami oszczędzającymi potas (amilorid, triamteren, spironolakton) – hiperkaliemia,

zagrażająca życiu(!),

- z diuretykami – zwiększenie stężenia mocznika we krwi,

- kaptopril w dawce 25 mg zmniejsza diuretyczne działanie furosemidu (konkurencyjne hamowanie

kanalikowego wydalania furosemidu);

- kaptopril w dawce 1 mg lub 12,5 mg podawanej przewlekle nasila moczopędne działanie

furosemidu,

- NLPZ osłabiają działanie hipotensyjne i efekty hemodynamiczne IKA (najsłabiej – ibuprofen),

- z lekami p/cukrzycowymi – wzrost hipoglikemii, ponieważ poprawiają wrażliwość tkanek

obwodowych na insulinę,

www.farmacja.e-lama.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: