Wpływ ciepła na organizm zależy od następujących czynników(1).doc

Wpływ ciepła na organizm zależy od następujących czynników:

·         natężenia bodźca, tzn. różnicy między temp bodźca a temp organizmu,

·         okoliczności fizycznych towarzyszących oddziaływania ciepła,

·         możliwości termoregulacji organizmu,

·         czasu działania bodźca,

·         zmiany natężenia bodźca w czasie,

·         powierzchni ciała na które działa bodziec cieplny,

·         właściwości fizycznych środowiska wchodzącego w bezpośredni kontakt ze skórą:

a)      przewodnictwa cieplnego,

b)     ciepła właściwego,

c)      pojemności ciepła.

Odczyn na ciepło może być miejscowy lub ogólny. Podstawowym odczynem jest odczyn ze strony naczyń krwionośnych, który określa prawo Dastremorata.

Bodźce termiczne – ciepło lub zimno działając na duże powierzchnie skóry powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują odczyn taki sam jak naczynia skóry.

Odczyn miejscowy polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych i limfatycznych w miejscu działania energii cieplnej. Powstaje on dzięki podniesieniu temp tkanek, co powoduje zwiększony przepływ krwi, ma to znaczenie w leczeniu stanów zapalnych. Ciepło działa także uśmierzająco na ból, powoduje zmniejszenie napięcia mięśniowego.

Odczyn ogólny – jeśli do organizmu dostarczymy dużą ilość ciepła w warunkach utrudniających jego oddawanie to odczyn wyrazi się znacznym podniesieniem temp ciała, czyli jego przegrzaniem. Podniesienie temp o 1˚ powoduje przyspieszenie akcji serca o 20 uderzeń na minutę. Zawartość tlenu we krwi tętniczej (odprowadza) maleje, a w żylnej (doprowadza) wzrasta. Oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu (16oddechów/1min), występuje zmniejszenie napięcia mięśni.

Zabiegi ciepłolecznicze:

·         Sauna – jest kąpielą w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności, w czasie tej kąpieli stosujemy zimne powietrze lub zimną kąpiel. Grzałki elektryczne nagrzewają się do temp ~200˚, kamienie polewa się okresowo wodą od 250 do 750 ml, co powoduje okresowe zwiększenie zwilżenie powietrza do 70%, trwa to ~do3min i nie należy tego robić na początku. Najwyższa temp występuje przy suficie, najniższa przy podłodze, odwrotnie jest z wilgotnością. Temp pod sufitem to ~100˚, a wilgotność ~2-6%, nad podłogą temp 40˚ a wilgotność od 20-60%. W metodyce sauny wyróżniamy dwie fazy: ogrzewania i ochładzania, każda z nich może trwać od 5-12 minut.

Działanie na organizm: polega gwałtownie na obciążeniu mechanizmów termoregulacyjnych nastroju. Faza nagrzewania występuje temp przyspieszonej przemiany materii o ~11%, zwiększa się wydzielanie potu – rozpoczyna się po okresie 3min, a swoje max osiąga po 10min. Utrata wody wraz z potem wynosi od 400-800ml, max 2litry. Temp wewnątrz organizmu może osiągnąć 39˚, a nawet 40˚, temp skóry 42˚. Występuje przyspieszone oddychanie od 24-36 na min, zwiększa się pojemność życiowa płuc i minutowa pojemność oddechowa.

W saunie zwiększa się wydzielanie hormonu kory nadnerczy (hormon odpowiedzialny za przemianę materii), zwiększa się wydzielanie hormonu adrenokortykotropowoego (ACTH) przez przysadkę.

Wskazania:

- brak czystych wskazań medycznych,

- jest uważany za bardzo dobry zabieg pielęgnacji w odnowie biologicznej.

Pośrednie wskazania:

- przewlekłe schorzenia gośćców (choroby reumatyczne),

- choroby zwyrodnieniowe stawów,

- nadciśnienie tętnicze okresu I i II według WHO,

- stany pourazowe narządów ruchu,

- choroby skóry takie jak trądzik,

- przewlekłe stany zapalne narządów rodnych.

Przeciwwskazania:

- ostre i przewlekłe choroby zakaźne,

- ostre choroby gorączkowe,

- skłonność do krwawień,

- schorzenia przewlekłe (nowotwory, choroby wątroby, nerek, gruźlica),

- ciąża powikłana,

- zaburzenia wydzielania wewnętrznego,

- nadczynność tarczycy,

- niedomoga komory nadnerczy,

- padaczka i stany psychotyczne,

- choroby układu krążenia, w tym stabilna i nie stabilna choroba wieńcowa, stany po przebytym zawale mięśnia sercowego,

- uogólniona miażdżyca,

- zarostowe schorzenia naczyń krwionośnych,

- zakrzepowe zapalenie żył.

·         Inne zabiegi to używanie parafiny stałej, która jest węglowodorem nienasyconym o wzorze C19H40 to C35H72, czysta chemiczna parafina jest ciałem stałym jej temp topnienia od 42-54˚, a temp wrzenia 250˚. Dzięki dużej przemianie cieplnej i materii przewodnictwa jest stosowana w zabiegach cieplnoleczniczych.

Metodyka zabiegu:

Parafinę przygotowuje się w kuchni parafinowej, która ma możliwość utrzymania stałej temp ~60˚. Aby zachować plastyczność do 20kg stałej parafiny dodaje się 1 litr ciekłej parafiny.

Okład parafinowy:

Parafina o temp 60˚ pokrywa się za pomocą płaskiego pędza miejsca poddane zabiegowi, tak długo aż warstwa parafiny osiągnie od 1-2cm. Następnie owija się miejsce to papierem woskowym lub folią i ciepłym kocem. Czas 30-60min.

Lecznicze działanie parafiny:

Dzięki dużej pojemności cieplnej i ograniczonemu przewodnictwu utrzymuje ona długo ciepło i wolno oddaje otoczeni oraz w trakcie stygnięcia zmniejsza swą objętość od 10-20%. Temp skóry pod okładem waha się od 39-41˚ i jest optymalna dla wzmożenia procesu przemiany tkankowej. Po zdjęciu okładu skóra jest spocona, blada i gorąca, po czym bardzo szybko ulega zaczerwienieniu.

Przy jej użyciu poprawia się:

- krążenie w naczyniach włosowatych,

- wzmagają procesy utleniania tkankowego,

- ułatwia się resorpcja i wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego.

Wskazania:

- stany zapalne stawów i tkanek miękkich okołostawowych,

- ogólne wskazania do ciepła.

Zimnolecznictwo – polega ono na obniżeniu temp tkanek w zależności od obranej metody oziębiania. Zachodzi ono metodą przewodzenia lub przenoszenia. Dzielimy je na miejscowe lub ogólne. Celem zabiegów miejscowych jest obniżenie temp skóry i tkanek głębiej położonych. A w zabiegu ogólnym oziębienie całego organizmu.

Wpływ zimna na organizm:

Reakcje organizmu możemy podzielić na miejscowe ogólnoustrojowe. Nasilenie odczynów i innych charakterystycznych zależności od różnic między temp ciała, a temp stosowanego bodźca. Obniżenie temp otoczenia do wartości niżej objętości punktu cieplnego skóra uruchamia adaptacyjne mechanizmy regulacji cieplnej (termoregulacji). Skurcz naczyń krwionośnych skóry występuje pod wpływem zimna zmniejsza przepływ krwi i ogranicza odkładanie ciepła jest to reakcja odruchowa. Reakcje naczynioworuchowe są najsilniejsze w obrębie kończyn górnych i kończyn dolnych, a nie występują w skórze głowy.

Fale Lewisa – jest to zjawisko przystosowawcze polegające na okresowym zwężaniu i rozszerzaniu naczyń powierzchownych. Jest to mechanizm ochraniający kończyny przed odmrożeniem. Drżenie z zimna jest następującym mechanizmem adaptacyjnym. Polega on na występowaniu drobnych mimowolnych skurczy mięśni, które są dla organizmu źródłem energii cieplnej. Istotnym także czynnikiem jest przyspieszenie przemiany materii w celu zniwelowania utraty ciepła.

Zimne zabiegi powodują zwolnienie i pogłębienie oddechu, wzmożeniu aktywności wydzielania nerek, zahamowania wydzielania potu. Krótkotrwałe zabiegi z zimna powodują zwiększenie pobudliwości nerwów i zwiększenia napięcia mięśni. Długotrwałe zabiegi zimna powodują podwyższenie progu bólu, zmniejszenie pobudliwości nerwów i napięcia mięśniowego. Główny cel tych zabiegów to przeciwbólowy i przeciwzapalny.

Zimne zabiegi miejscowe:

Działanie tych zabiegów jest uzależnione od takich czynników jak:

·         zastosowana temp,

·         wielkość powierzchni ciała poddana zabiegowi,

·         czas trwania,

·         metodyka.

Obniżenie temp tkanek powoduje:

o       zmniejszenie lub uśmierzenie bólu (przy krótkim czasie zabiegu),

o       zahamowanie stanu zapalnego (przy długim czasie zabiegu),

o       zwolnienie procesów przemiany materii,

o       zmniejszenie lub ustąpienie obrzęków,

o       zmniejszenie odruchów i zimnej pobudliwości włókien nerwowych,

o       zwężenie naczyń krwionośnych oraz ich okresowe rozszerzenia (przekrwienie czynne),

o       zwiększenie napięcia mięśniowego przy krótkim czasie zabiegu oraz obniżenie napięcia przy dłuższych zabiegach.

Wskazania do kriochirurgii:

ü      choroby nowotworowe,

ü      choroby oczu,

ü      choroby nosa (polipy, naczyniaki),

ü      choroby kobiece (nadżerka szyjki macicy),

ü      choroby układu moczowego (nowotwory pęcherza).

Zabiegi kriochirurgii praktycznie nie obarczają chorego, mogą być stosowane w każdym wieki i przy każdym stanie chorobowym. Ich celem jest celowe niszczenie struktury tkanek w skutek ich zamrożenia.

Zabiegi zimnolecznictwa:

·         krioterapia z zastosowaniem zimnej wody, polega na polewaniu części ciała wodą o temp 15-20˚, w trakcie polewanie zaleca się wykonywanie ruchów czynnych chorą kończyną. Czas zabiegu 3-5min. Wykonuje się przede wszystkim przy ostrych stanach zapalnych.

·         Krioterapia przy użyciu peloidów, do okładów stosuje się ziemie lecznicze i borowinę, oziębienie do temp 3˚.borowina z powodu złego przewodnictwa cieplnego i plastyczności papki, umożliwia to jej dowolne modelowanie do okolic ciała, w których ma być zastosowana. Rezultatem tego zabiegu jest równomierne i powolne obniżenie temp skóry. Jest to dobrze tolerowane przez pacjentów. Najbardziej zalecane jest użycie go w ciągu 48-72h od urazu torebkowo-węzadłowego w kontuzjach mięśni i stłuczeń.

·         Okłady z wykorzystaniem plastikowych worków wypełnionych kostkami lodu, są w stanie utrzymać temp 0˚ przez około 1h, czas trwania zabiegu ~20-30min,

·         Okłady z użyciem roztworów o temp poniżej 0˚:

a)            Ręcznik zamoczony w wodnym roztworze soli kuchennej, 1 łyżka soli/1 litr wody, należy lekko wykręcić, złożyć do potrzebnych rozmiarów, zamknąć szczelnie w worku foliowym, zamrozić do temp ~-12˚. Czas zabiegu ~30min.

b)            Woreczki wypełnione żelem sylikonowym zamraża się w temp od -12-15˚, czas zabiegu ~30min.

·         Masaż lodem – przeprowadza się kostką lodu masaż ruchami okrężnymi chorego miejsca. Zabieg trwa ~2-3min. Stosuje w celu przyspieszeniu leczenia w urazach mięśni ścięgien i więzadeł.

·         Krioterapia kompresyjna – czas 10-15min, zabieg ten łączy w sobie czynnik oziębiający o temp ~5˚ i urządzenia wytwarzającego ucisk na mięśnie.

·         Kriostymulacja w sytuacjach nagłych:

a)      Spray oziębiający, nie powinien przekraczać 30sek, i nie bliżej niż 15-30min,

b)     Okład z woreczkiem zawierającym substancje endotermiczną, która po połamaniu schładza. Czas schładzania do 30min.

·         Leczenie zimnym powietrzem, jest to popularny zabieg wykorzystujący specjalny preparat z ciekłym azotem oraz wentylem nastawczym z możliwością regulacji ciśnienia wydobywającego się gazu. W punkcie wylotu dyszy gaz ma temp w granicach od -110 do -180˚. Zabieg trwa od 1-3min. W trakcie zabiegu należy unikać punktowego działania gazu. Po zakończeniu należy wykonać intensywne ćwiczenia ruchowe. Skóra przed zabiegiem musi być umyta i bardzo dokładnie osuszona.

Przeciwwskazania do stosowania zimna w zabiegach miejscowych:

S             Stany zapalne w przewlekłym okresie choroby,

S             Stany gorączkowe,

S             Nadwrażliwość na zimno,

S             Zespół Reindałda,

S             Zapalenie pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych,

S             Zapalenie naczyń,

S             Ciężkie schorzenia serca i naczyń,

S             W stanik wyniszczenia i ogólnego osłabienia,

S             Odmrożenia,

S             Zespół Sudecka.

Zabiegi ogólne przy użyciu zimna:

Stosowanie w 2 postaciach: kriosuny i kriokomory.

Kriosauna to pomieszczenie wyłożone drewnem, przystosowane dla jednej osoby. Czas zabiegu 2min, temp od -100 do -160˚.

Kriokomora składa się z 2. pomieszczeń. 1. przedsionek adaptacyjny, gdzie panuje temp -60˚ = 40sek, oraz komory właściwej gdzie pacjent przebywa 2-3min, gdzie panuje temp -160˚.

Stosuje się je w seriach po 10, a efekty leczenia utrzymują się przez 2-3h.

Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na organizm:

·         działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, prowadzi do ustąpienia bólu, jest wywołane zwiększoną produkcją betaendorfiny oraz wyłączenia przez zimno receptorów czuciowych,

·         wzrost szybkości przemiany materii, przyspiesza usuwanie produktów tej przemiany,

·         rozluźnienie napięcia mięśniowego jest wywołane zmniejszanym dopływem informacji do rdzenia kręgowego z gamamotoneuronów,

·         wpływ antydepresyjny objawia się ustąpienia zmęczenia i poprawę nastroju,

·         wzrasta ACTH, kortyzon, adrenalina i noradrenalina,

·         wzrost poziomu hemoglobiny, leukocytów i płytek krwi (trombocytów).

Elektrolecznictwo, jest działem fizjoterapii, w którym do celów leczniczych stosuje się prąd stały i prądy impulsowe o małej i średniej częstotliwości.

Prąd stały jest to taki prąd elektryczny, który w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani wartości natężenia, inna nazwa to prąd galwaniczny.

Wpływ prądu na organizm:

·         Tkanki żywe są zespołem przewodników i półprzewodników jonowych oraz izolatorów połączonych ze sobą szeregowo i równolegle,

·         Tkanki i płyny ustrojowe wykazują znaczne różnice w przewodnictwu elektrycznym, a są one zależne od uwodzenia i stężenia jonów,

·         Największe przewodnictwo cieplne wykazuje:

- płyn mózgowo-rdzeniowy,                                          największe

- krew,

- osocze,

- mięśnie,                                                                      mniejsze

- wątroba,

- tkanka łączna,

- tkanka kostna,                                                         najmniejsze

Istotnym czynnikiem w zabiegu elektroleczniczym jest opór skóry, a ściśle mówiąc warstwy rogowej naskórka. Głębsze warstwy tkanek nie stwarzają problemów dla przepływu prądu ze względu na ich uwodzenie.

W trakcie przepływu prądu występuje polaryzacja jonowa, polegająca na miejscowym grupowaniu się jonów o znaku przeciwnym do przyłożonego napięcia.

Przepływowi prądu to...