BUDOWA KOMÓRKI
Komórka zawiera składniki plazmatyczne i nieplazmatyczne.
SKŁADNIKI PLAZMATYCZNE:
v Cytoplazma
o Półpłynna, galaretowata masa o niejednolitej strukturze
o Skład zmienia się w zależności od wieku i funkcji komórki (woda 80-90%, białka 7-10% i tłuszcze 1-2%)
o W jej obrębie znajdują się włókniste struktury białkowe
§ Mikrofilamenty – zbudowane z aktyny lub z miozyny, mają zdolność kurczenia się, tak więc pełnią role przy ruchach cytoplazmy (rotacyjny, cyrkulacyjny i pulsacyjny)
§ Mikrotubule – zbudowane z tubuliny (białko), odgrywają zasadniczą rolę w czasie podziałów komórki, tworząc wrzeciono podziałowe, biorą udział także w ruchu cytoplazmy, stanowią sztywny element mikroszkieletu cytoplazmatycznego
v Błona komórkowa – plazmalemma / membrana
o otacza ona komórkę oraz prawie wszystkie organelle
o jest półprzepuszczalna
o ma budowę mozaiki, która składa się z białek (integralne i peryferyczne) i lipidów (fosfolipidy, glikolipidy lipidy obojętne(sterole))
Ze względu na położenie białka w błonie możemy mówić o białkach integralnych (przecinają błonę np. białka budujące kanały, pory), lub też są przyczepione na jej powierzchni ( białka peryferyjne). Lipidy budujące plazmalemmę tworzą dwie warstwy. Składają się z części hydrofilowej ("głowa") ułożonej na zewnątrz błony do środowiska wodnego i hydrofobowych "ogonów" skierowanych do wnętrza plazmalemmy.
Oprócz lipidów i białek w skład błony wchodzą cukrowce. Węglowodany przyczepione do białek powierzchniowych tworzą glikokaliks. Struktura ta pełni znaczącą rolę w identyfikacji własnych komórek przez odpowiednie komórki systemu odpornościowego.
o Funkcje:
§ Tworzenie bariery między cytoplazmą a otoczeniem
§ Utrzymanie równowagi między środowiskiem wewn i zewn komórki
§ Transport substancji do komórki oraz na zewnątrz niej
v Siateczka wewnątrzplazmatyczna (śródplazmatyczna) / retikulum endoplazmatyczne ER
- Zespól cystern, kanalików, banieczek lub pęcherzyków przecinających cytoplazmę i połączonych z błoną jądrową i plazmalemmą
- Retikulum endoplazmatyczne występuje w postaci:
siateczki gładkiej – to sieć rurek, które nie są pokryte rybosomami, natomiast są bardzo pofałdowane; bierze udział w syntezie lipidów, steroidów, kwasu askorbinowego, w rozkładzie glikogenu oraz w procesie detoksykacji,
siateczki szorstkiej – utworzona jest z cystern, na powierzchni których leżą liczne ziarenka (rybosomy), czyli struktury zawierające białka i RNA; bierze udział w syntezie białek. Szorstką błonę nazywa się ergastoplazmą i zlokalizowana jest w pobliżu błony jądrowej. Retikulum endoplazmatyczne pełni także rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym pomiędzy tą strukturą a aparatami Golgiego.
v Aparat Golgiego
- Zasadniczą część aparatu ( struktur ) Golgiego stanowi diktiosom [stos spłaszczonych, często łukowato wygiętych i ułożonych równolegle cystern]
- Wyróżnia się biegun cis [formujący; przeważają tu długie płaskie cysterny, w których odbywają się procesy związane z przebudową białek przy udziale odpowiednich enzymów ] i trans [ dojrzewający; przeważa faza pęcherzykowata w której zostają upakowane produkty zsyntetyzowane w części cis]
- Zachodzą tu końcowe etapy syntezy białek i lipidów, a w komórkach roślinnych produkowana jest celuloza do budowy ściany komórkowej. Gotowe produkty zamykane są w banieczkach i w postaci pęcherzyka wędrują do miejsca przeznaczenia. Często ich zawartość wydzielana jest poza obręb komórki. Stąd szczególnie duża ilość aparatów Golgiego występuje w komórkach gruczołowych. Może on być otoczony pęcherzykami drobnymi oraz pęcherzykami dużymi ( zwanymi też wakuolami Golgiego ).
v Lizosomy
sonya_mal