Stop Cyberprzemocy.doc

Stop Cyberprzemocy

Wraz z rozwojem mediów elektronicznych oraz wzrostem ich popularności obserwujemy wśród dzieci i młodzieży wrastającą skalę tzw. cyberprzemocy, czyli przemocy z użyciem Internetu oraz telefonów komórkowych.

Z badań przeprowadzonych w Polsce w 2007 roku wynika, że różnych form przemocy w Sieci doświadcza ponad potowa młodych internautów. Wysoką skalę i wagę problemu potwierdzają też coraz częstsze doniesienia medialne o tego typu zdarzeniach.

Dzieci często podejmują działania określane mianem cyberprzemocy nie mając świadomości możliwych konsekwencji. Tymczasem specyfika mediów elektronicznych sprawia, że intensywność i zasięg doznawanej przez ofiary krzywdy przekracza czasami ich możliwości poradzenia sobie z taką, nawet pozornie błahą, sytuacją i może prowadzić to prawdziwej tragedii.

Zapobieganie cyberprzemocy wymaga uświadomienia najmłodszym, na czym polega ten problem i jakie może mieć konsekwencje zarówno dla ofiary jak i sprawcy. Dzieci muszą też wiedzieć jak się zachować w sytuacji doświadczania przemocy w Sieci, gdzie szukać pomocy.

Niniejsza propozycja edukacyjna opracowana została w ramach kampanii „Dziecko w Sieci". Film edukacyjny oraz scenariusze zajęć lekcyjnych będą pomocne nauczycielom w przeprowadzeniu zajęć poświęconych problemowi cyberprzemocy.

O problemie przemocy rówieśniczej w Sieci

Czym jest cyberprzemoc?

Cyberprzemoc (ang. a/berbultying) zdefiniować można najkrócej jako przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Najczęściej terminu tego używa się w odniesieniu przemocy rówieśniczej z użyciem telefonów komórkowych lub Internetu.

Podstawowe formy cyberprzemocy to:

•  nękanie, straszenie, szantażowanie z użyciem Sieci,

•  rejestrowanie niechcianych zdjęć i filmów,

•  publikowanie w Internecie lub rozsyłanie przy użyciu telefonu komórkowego ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć,

•  podszywanie się w Sieci pod rówieśników.

Do działań określanych mianem cyberprzemocy wykorzystywane są m.in.: poczta elektroniczna, czaty, komunikatory, strony internetowe, błogi, serwisy społecznościowe, grupy dyskusyjne, telefony komórkowe, serwisy SMS i MMS.

Wraz z intensywnym rozwojem Internetu i telefonii komórkowej cyberprzemoc jest coraz bardziej powszechna wśród dzieci i młodzieży.

Cyberprzemoc a „tradycyjna" przemoc rówieśnicza

Cyberprzemoc, w odróżnieniu od „tradycyjnej" przemocy (ang. butty-ing), charakteryzuje wysoki poziom anonimowości sprawcy. Ponadto na znaczeniu traci klasycznie rozumiana „siła", mierzona cechami fizycznymi czy społecznymi, a atutem sprawcy staje się umiejętność wykorzystywania możliwości, jakie dają nowe technologie informacyjne i komunikacyjne. Charakterystyczna dla cyberbullingu szybkość rozpowszechniania materiałów kierowanych przeciwko ofierze oraz ich powszechna dostępność w Sieci sprawiają, że jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne. Kompromitujące zdjęcia, filmy czy informacje potrafią zrobić w Internecie bardzo szybką „karierę" a ich usunięcie jest często praktycznie nie możliwe.

Istotną cechą cyberprzemocy jest również szeroki repertuar form krzywdzenia, poszerzający się z dnia na dzień wraz z rozwojem oferty serwisów internetowych i telefonii komórkowej. Ponadto zjawisko to jest mniej kontrolowane przez rodziców, czy nauczycieli niż „klasyczna" przemoc, gdyż działania sprawcy są trudniejsze do zaobserwowania. Przeszkodą w przeciwdziałaniu cyberprzemocy przez dorosłych jest słaba znajomość specyfiki mediów elektronicznych oraz bagatelizowanie problemu.

Skala problemu - badania

W styczniu 2007 roku w ramach kampanii „Dziecko w Sieci" przeprowadzone zostały pierwsze w Polsce badania poświęcone problemowi cyberbullyingu*, Miały one na celu ustalenie skali i specyfiki problemu wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Badani - 891 internautów w wieku 12-17 lat - byli pytani o doświadczanie następujących sytuacji:

• Przemoc werbalna w Sieci (wulgarne wyzywanie, poniżanie, ośmieszanie, straszenie, szantaż)

• Rejestrowanie filmów i zdjęć wbrew woli dziecka

• Publikowanie w Sieci filmów, zdjęć i informacji ośmieszających dziecko

• Podszywanie się w Sieci pod dziecko

Młodzi internauci byli również pytani o ich odczucia i reakcję w danej sytuacji oraz o określenie sprawcy zdarzenia.

Najważniejsze ustalenia badawcze:

• Co drugi młody internauta (52%) miał do czynienia z przemocą werbalną w Internecie lub poprzez telefon komórkowy.

• 47% dzieci doświadczyło wulgarnego wyzywania; 21%, poniżania, ośmieszania i upokarzania; 16% straszenia i szantażowana.

• 29% zgłasza, że ktoś w Sieci podawał się za nie wbrew ich woli.

• Ponad połowa (57%) internautów w wieku 12-17 była przynajmniej raz obiektem zdjęć lub filmów wykonanych wbrew ich woli.

• 14% dzieci zgłasza przypadki rozpowszechniania za pośrednictwem Internetu lub GSM kompromitujących je materiałów.

• Akty cyberprzemocy często powodują u ofiar irytację, lęk i zawstydzenie.

• Dzieci za zwyczaj nie informują nikogo o doświadczanej przemocy.

Pełny raport z badań: www.dzieckowsieci.pl

Cyberprzemoc - z doświadczeń Helpline.org.pl

W lutym 2007 roku w ramach programu Safer Internet" w Polsce uruchomiony został projekt Helpline.org.pl, którego celem jest pomoc dzieciom w sytuacjach zagrożenia w Internecie oraz podczas korzystania z telefonów komórkowych.

Konsultanci Helpline.org.pl dostępni są pod bezpłatnym numerem telefonu O 800 100 100 oraz online (komunikator) na stronie www.helpline.org.pl.

Doświadczenia Helpline.org.pl potwierdzają wysoką skalę problemu cyberprzemocy w Polsce. Przypadków tego typu dotyczy zdecydowana większość zgłoszeń. Najczęstsze z nich to:

•                 nękanie z wykorzystaniem serwisów społecznościowych (m.in. Epuls, Grono)

•                 nagrywanie filmów kamerą w telefonie i umieszczane ich w serwisach typu Wrzuta.pl, YouTube.com

•                 włamania na blog lub stronę internetową i zamieszczanie tam ośmieszających i upokarzających treści

•                 groźby przy użyciu komunikatora

•                 rozsyłanie do znajomych informacji o ośmieszających treściach emailem lub SMSem (łańcuszki docierające w krótkim czasie nawet do kilkuset osób)

•  ośmieszanie, obrażanie na czacie, forum internetowym lub przy użyciu specjalnie tworzonych stron internetowych

•  rozesłanie emaili z upokarzającymi informacjami, zdjęciami
czy filmami

•  smsy z groźbami

W zależności od specyfiki zgłaszanego przypadku, konsultanci Helpline.org.pl podejmują odpowiednie działania, jak:

-              porada dla ofiary

-              kontakt ze szkołą ofiary i/lub sprawcy

-              kontakt z rodzicami ofiary i/lub sprawcy

-              kontakt z dostawcami usług i treści internetowych

-              kontakt z policją, prokuraturą oraz innymi instytucjami

Konsultanci Helpline.org.pl udzielają porad również rodzicom i profesjonalistom pracującym z dziećmi.

Szczegóły oferty Helpline.org.pl pod adresem www.helpline.org.pl

Charakterystyka zajęć „Stop Cyberprzemocy"

Propozycja edukacyjna „Stop Cyberprzemocy" powstała w ramach kampanii „Dziecko w Sieci" w odpowiedzi na rosnącą skalę przemocy rówieśniczej w Sieci.

Odbiorcy:

Zajęcia adresowane są do uczniów wszystkich klas szkół gimnazjalnych.

Cel zajęć:

Celem zajęć jest zaprezentowanie uczniom zjawiska cyberprzemocy oraz uwrażliwienie ich na specyfikę problemu, związaną przede wszystkim z możliwymi poważnymi konsekwencjami tego typu działań zarówno dla ich ofiar jak i sprawców. Efektem zajęć powinno być również wypracowanie zasad bezpiecznego i kulturalnego korzystania z Sieci oraz reagowania w sytuacjach cyberprzemocy.

W toku zajęć dzieci powinny dowiedzieć się:

•  Jakie są formy cyberprzemocy?

•  Jakie mogą być odczucia oraz konsekwencje przemocy w Sieci dla ofiar cyberprzemocy?

•  Jakie są możliwe konsekwencje przemocy w Sieci dla sprawców tego typu działań?

•  Jak powinna zachować się ofiara cyberprzemocy i gdzie może szukać pomocy?

•  Jak powinni zachowywać się świadkowie cyberprzemocy?

•  Jak się zachowywać, żeby zmniejszyć ryzyko zostania ofiarą cyberprzemocy?

Forma zajęć:

•  Prezentacja filmu

•  „Burza mózgów"

•  Praca w grupach

•  Dyskusja moderowana przez nauczyciela

Czas zajęć:

Czas zajęć to dwie godziny lekcyjne. W nawiasach, przy kolejnych punktach scenariusza podany został optymalny czas ich realizacji.

Prowadzenie zajęć:

Zajęcia mogą się odbywać w ramach godziny wychowawczej, zajęć informatycznych lub w innym dogodnym czasie. Mogą być prowadzone przez pedagoga szkolnego, wychowawcę, nauczyciela informatyki, innych nauczycieli, lub wolontariuszy - np. studentów kierunków pedagogicznych lub psychologicznych.

Wymagana wiedza:

Do prowadzenia zajęć wymagana jest jedynie podstawowa znajomość specyfiki Internetu i telefonów komórkowych. Zalecane jest dokładne zapoznanie się prowadzącego zajęcia z niniejszym podręcznikiem. Pomocne będzie również odwiedzenie serwisów internetowych: www.helpline.org.pl, www.dzieckowsieci.pl.

Wymagany sprzęt:

Integralnym elementem zajęć jest projekcja filmu DVD. Do przeprowadzenia zajęć wymagany jest więc sprzęt umożliwiający odtworzenie filmu z płyty DVD. Mogą to być:

- odtwarzacz DVD podłączony do telewizora

- komputer lub odtwarzacz DVD podłączony do projektora multimedialnego oraz głośników.

Film „Stop Cyberprzemocy"

Film „Stop Cyberprzemocy" przedstawia przypadek przemocy rówieśniczej z użyciem mediów elektronicznych.

Dominika została nagrana przez kolegów telefonem komórkowym w szatni po zajęciach WF. Film trafia do Internetu. Dziewczyna staje się przedmiotem żartów ze strony kolegów i koleżanek. Przestaje przychodzić do szkoły. Nie potrafi poradzić sobie z tą sytuacją. W filmie historia przedstawiona jest z perspektywy ofiary, jednego ze sprawców (Robert) oraz świadka wydarzeń (Michał).

Film trwa 2 minuty i stanowi wstęp do dyskusji w klasie na temat cyberprzemocy. Film dystrybuowany jest na płytach DVD można go również pobrać z Internetu pod adresem www.dzieckowsieci.pl.

Zgłoszenie realizacji zajęć.

Po realizacji wszystkich zajęć planowanych na terenie szkoły lub innej placówki realizatorzy proszeni są o wypełnienie sprawozdania z realizacji zajęć na stronie www.dzieckowsieci.pl (w sekcji kampania—>kampania edukacyjna). Na podstawie formularza realizatorzy zajęć mogą otrzymać zaświadczenie o czynnym udziale w kampanii „Dziecko w Sieci".

Scenariusz zajęć „Stop Cyberprzemocy1

Pierwsza część (45 min.): Cel:

•  Zrozumienie konsekwencji cyberprzemocy dla jej ofiar.

•  Poznanie zasad postępowania w przypadkach cyberprzemocy.

•  Zaprezentowanie oferty pomocowej Helpline.org.pl.

Metoda:

projekcja filmu; burza mózgów; analiza historii; praca w grupach; dyskusja.

1. Wprowadzenie (5 min.)

•  Nauczyciel informuje uczniów, że zajęcia poświęcone są bezpieczeństwu w Sieci. Tłumaczy, że mówiąc o Sieci ma na myśli nie tylko Internet, ale również telefony komórkowe.

•  Prowadzący pyta uczniów o to, do jakich celów używają Internetu oraz telefonów komórkowych. Uczniowie spontanicznie odpowiadają. Nauczyciel przyporządkowuje odpowiedzi do trzech podstawowych zastosowań Internetu: komunikacji, zdobywania informacji, rozrywki.

•  Nauczyciel zwraca uwagę na fakt, iż oprócz zalet korzystania z elektronicznych mediów wiążą się z nimi również zagrożenia. Zapowiada, że przedmiotem zajęć będzie dyskusja na temat przemocy rówieśniczej w Sieci, czyli przemocy przy użyciu Internetu i telefonów komórkowych.

...