MSG ca 1
PRZEDMIOT I UCZESTNICY MSG. INSTRUMENTY ZAGRANICZNEJ POLITYKI HANDLOWEJ.
„Współczesna gosp. św.” Red. A.B. Kisiel-Łowczyc
Gospodarka światowa: zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych, jak i na szczeblu mn., bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gosp. oraz powiązanych z sobą w pewien całościowy system poprzez sieć mn.stosunków ekonom. Ujmowana dynamiczne- ciągle w ruchu.
PODMIOTY GOSP.ŚWIATOWEJ è
1. przedsiębiorstwa krajowe (narodowe): przedsiębiorstwa działające w ramach jednej gospodarki narodowej; stają się mn. gdy wchodzą w SE (stosunki ekonomiczne) z innymi podmiotami gosp. św.;
Etapy umiędzynarodowiania się przedsiębiorstw krajowych:
· umiędzynarodowienie sfery wymiany- eksport własnych produktów, bądź import niezbędnych do produkcji surowców, materiałów. Włącza się system mn.powiązań i zależności.
· Pełne wejście przez przedsiębiorstwo dotychczas krajowe na rynek zagraniczny poprzez podjęcie za granicą produkcji towarów lub podjęcie tam innej bezpośredniej działalności gosp. (np.rozszerzanie skali produkcji i zbytu). Jako podmiot transnarodowy- nowa jakość GŚ (gosp.św.)
· Globalizacja przedsiębiorstwa, tzn. całkowite umiędzynarodowienie i przedsiębiorstwa i jego działalności- globalny zasięg działalności, globalna strategia, globalna polityka.
2. korporacje transnarodowe: przedsiębiorstwa międzynarodowe/ wielonarodowe. Prowadzą działalność gosp.mającą zasięg mn. & posiadają filie zagraniczne. Prowadzą działalność produkcyjną, usługową, co najmniej w 2 krajach i posiadają tam swoje filie (działające pod kontrolą przedsiębiorstwa macierzystego).
Wyróżniamy 2 rodzaje korporacji transnarodowych:
· aktywa w całości należą do przedsiębiorstwa macierzystego, lecz zlokalizowane są w kilku (co najmniej 2) krajach [korporacja transnarodowa]
· Przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów korporacji, w części w formie joint ventures- są one także własnością innych zagranicznych przedsiębiorstw [korporacja wielonarodowa].
Powstają i rozwijają się poprzez 1zagraniczne inwestycje bezpośrednie- lokowanie kapitału za granicą w celu uzyskania bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstwa zagranicznego, w które się inwestuje. 2Tworzenie bądź rozbudowywanie przedsiębiorstwa filialnego poprzez zaciąganie pożyczek w kraju jego usytuowania lub na mn.rynku finansowym. 3Reinwesrowanie części zysków z wcześniej już zainwestowanego kapitału.
Dziś najczęściej w postaci spółek akcyjnych.
3. gospodarki narodowe: stanowi pewnego rodzaju strukturę, w której sumuje się jak
gdyby działalność gospodarcza przedsiębiorstw krajowych, a także tych korporacji transnarodowych, które włączyły daną gosp.nar. bądź jej określone działy w sferę swego działania.
Ważna jest rola państwa: spełnia ono określone funkcje organizacyjne i regulacyjne oddziałując w większym lub mniejszym stopniu na każdą ze sfer oraz kształtuje zasady ich funkcjonowania, ich strukturę, charakter. Każde państwo prowadzi swoja politykę gosp. Państwo kontrolę prowadzi przez zagraniczną politykę ekonomiczną- środki polityki handlowej (cło, środki taryfowe, pozataryfowe), polityka kursu walutowego.
4. ugrupowania integracyjne: najczęściej regionalne- powstanie wyraźnie wyróżniającego się na tle otoczenia względnie jednolitego, nowego organizmu gosp., obejmującego 2-lub więcej krajów. Ważne są elementy składowe- tzn. kraje i ich gosp.- i proces integracji gosp. między nimi (dostosowanie struktur gosp.do części składowych).
Mogą mieć charakter 1formalny- przybierają postać mn.porozumienia & org.gosp. wraz ze swoistymi strukturami organizacyjnymi, organami, sprzyja proces integracji w sposób instytucjonalny. 2nieformalny: tworzą formalnie nie zorganizowane grupy krajów, silnie jednakże powiązane MSE (mn.stos.ekon.).
Włączone do gosp.św. pośrednio- poprzez działalność gosp. przedsiębiorstw krajowych, wspólnych przedsiębiorstw mn., korporacji trans.oraz poprzez nawiązywanie MSE.
5. międzynarodowe org.gosp.: głównie funkcje regulacyjne spełniają: ustanawiają pewne wzorce, normy postępowania. Formułują pewne zalecenia dla uczestników org., poprzez upoważnione do tego organy danej organizacji.
„MSG” red. J. Rymarczyk
Narzędzie polityki handlowej.
Do zrealizowania polityki handlowej rząd używa wielu różnych narzędzi (środków).
1. cło – narzędzia taryfowe.
2. narzędzia nietaryfowe- pozataryfowe (bariery/ ograniczenia/ przeszkody). 1UNCTAD: wszystkie rodzaje regulacji, działań, procedur i środków przedsięwziętych przez rządy, które w efekcie mogą wywierać ograniczający wpływ na handel mn.
2Dorosz: czynniki ograniczające zagr.eksporterom dostęp do danego runku lub utrudniające im konkurowanie z miejscowymi producentami towarów i usług, niewynikające jednak z warunków naturalnych i opłat celnych zawartych w taryfach celnych.
Klasyfikacja narzędzi polityki handlowej: ksero.
Oddziaływanie narzędzi polityki handlowej (PH):
1. SRODKI TARYFOWE:
Cło jest opłatą pobieraną przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów w momencie przekraczania granicy celnej, a więc jest to rodzaj podatku zwiększającego cenę towaru i obniżającego jego konkurencyjność na rynku wew. Pełni 3 funkcje: fiskalną (dostarczają środków do budżetu państwa), ochronną (towary importowane z cłem stają się droższe, a więc i mniej konkurencyjne na rynku- produkcja krajowa jest mniej zagrożona), ochrony bilansu płatniczego. Jedno z najstarszych instrumentów protekcji gosp.nar.
Podział ceł: 1ze względu na kierunek przepływu towarów:
1. importowe- opłaty pobierane przy imporcie danego towaru w celu ochrony produkcji krajowej, ochrony poziomy cen wew. idla zwiekszenia dochodów państwa.
2. eksportowe- pobierane od towarów sprzedawanych za granicę; mają zazwyczaj charakter fiskalny, są również stosowane w celu ograniczenia wywozu towarów
3. tranzytowe- pobierane od towarów zagr.przewożonych przez obszar danego kraju; rola tego rodzaju ceł w ostatnich latach zmalała- kraje tranzytowe znoszą je.
2podstawa wymiaru cła: (stawki celne)
1. ad valorem (od wartości, wartościowe)- obliczane w procentach od wartości towarów
2. ad spetiem (specyficzne, ilościowe)- ustalane w jednostkach pieniężnych w odniesieniu do jednostek miary
3. mieszane (kombinowane)- połączenie cła specyficznego i wartościowego
4. alternatywne- j.w., na zasadzie alternatywy, a nie koniunkcji.
3znaczenie gosp. i motywy wprowadzania:
1. prohibicyjne – których zadaniem jest niedopuszczenie na rynek lub niewypuszczenie z rynku danego kraju określonego towaru
2. preferencyjne- stosowane wobec krajów uprzywilejowanych
3. ochronne (protekcyjne)- zabezpieczające produkcję krajową przed konkurencją zagr.przez podniesienie ceny towaru importowanego o stawkę celną
4. bojowe- stosowane w celu uzyskania ustępstw celnych ze strony partnera, do którego towarów się odnoszą
5. retorsyjne- stosowane przez dany kraj w odwecie na użycie przez inne państwa cła na produkty pochodzące z tego kraju
6. fiskalne- których celem jest zwiększenie dochodów budżetu państwa.
7. antydumpingowe (wyrównawcze) – nakładane na towary, których oferowana cena jest niższa od cen rynkowych lub kosztów produkcji w kraju eksportującym.
4z punktu widzenia charakteru zagranicznej polityki ekonomicznej:
1. autonomiczne- wprowadzanie z nikim nieuzgodnioną decyzją jednego państwa
2. umowne- uzgadnianie między państwami, które określają poziom wprowadzanego cła, czas jego obowiązywania, zróżnicowanie asortymentowe.
5posiadanie lub nie klauzuli największego uprzywilejowania (KNU):
1. minimalne- stosowane w odniesieniu do krajów, które otrzymały KNU
2. maksymalne – stosowane w handlu z krajami, które nie uzyskały KNU
2. ŚRODKI NIETARYFOWE – PARA- I POZATARYFOWE
1. parataryfowe:
OPŁATY WYRÓWNAWCZE: zmienne/ variable levies. Są rodzajem obciążenia importu stosowanym zamiast lub jako dodatek do normalnych ceł. Wielkość jej stanowi różnica między celną krajową a ceną importera. Są zmienne.
Cena krajowa: najniższa cena, po której towar z importu może wejść na rynek wew.kraju (cena progu/gwarantowana).
OPŁATY FISKALNE I SPECJALNE: różne formy obciążeń, które mogą być interpretowane jako zapłata za usługi świadczone przez aparat adm.państwowej na rzecz podmiotów zajmujących się handlem zagr. Są stosowane wobec towarów, które nie są produkowane w kraju importera, a mają służyć zwiększeniu dochodów budżetowych.
PODATKI WEW.: dodatkowe opłaty nakładane na towary importowane po ich ocleniu i różnią się od podatków stosowanych wobec towarów produkowanych w danych kraju. Bezpośrednie- obciążający zysk importera; pośredni- zmniejszają zysk importera przez podniesienie ceny wew.przywożonego towaru.
PODATEK GRANICZNY: może obejmować wszystkie towary importowane; stały poziom w odniesieniu do każdego towaru.
PODATKI KONSUMPCYJNE (AKCYZY): podatki pośrednie, które obejmują towary przy sprzedaży; od towarów krajowych i importowanych (początkowo tylko używki). Podwyższają cenę towaru importowanego i obniżają jego konkurencyjność.
SYBSYDIA (SUBWENCJE, DOTACJE): wsparcie i świadczenia udzielane przez rząd krajowym podmiotom gosp.sprzedającym swoje towary za granicą. Umożliwia eksporterom obniżanie cen na rynku zagranicznym bez zmniejszania zysków.
· Finansowy wkład rządu lub jakiejkolwiek instytucji publ.w postaci bezpośredniego przepływu środków (darowizny, pożyczki, wkłady kapitałowe, gwarancje kredytowe)
· Anulowanie lub niepopieranie podatków i innych obciążeń
· Dostarczanie przez rząd dóbr lub usług
To dopłaty, ulgi podatkowe, kredyty, finansowania badań, ubezpieczenia transakcji eksportowych.
Bezpośrednie polegają na:
1. wypłacaniu eksporterom premii proporcjonalnych do wielkości eksportu
2. zwrocie różnicy między ceną krajową eksportowanego towaru a jego ceną eksportowaną
3. zwrocie części kosztów ponoszonych przez eksportera z tytułu działalności eksportowej
Pośrednie: przyjmują postać ulg i ułatwień, które prowadzą do obniżenia kosztów eksportera.
Subsydia produkcji krajowej: wyeliminowanie lub zmniejszenie importu danego dobra.
S.eksportowe: uzyskanie nadwyżki eksportowej określonego towaru lub zwiększenie już występującego eksportu.
PROCEDURY ANTYDUMPINGOWE: stosowane przez państwo wobec zjawiska dumpingu (gdy zagraniczni producenci sprzedają swoje towary poniżej ceny wew.kraju eksportera, a w krańcowym przypadku- poniżej kosztów produkcji tego towaru w kraju eksportującym). Za wartość normalną produktu uznaje się cenę, po której zagraniczny dostawca sprzedaje identyczne towary we własnym kraju.
· sporadyczny, łupieżczy, stały.
Cło antydumpingowe ma wysokość marży dumpingu, tzn. różnicy między wartością normalną a ceną dumpingową.
DEPOZYTY IMPORTOWE: obciążanie importera przez państwo obowiązkiem wpłaty na specjalny, nieoprocentowany rachunek kwoty proporcjonalnej do wielkości importu. Pozostaje ona na tym rachunku z góry na określony czas, po czym zostaje importerowi zwrócona, jeśli nie zaistnieją w tym czasie okoliczności, które go obniżają.
ARBITRALNE PODWYŻSZENIE WARTOŚCI CELNEJ: przyjęcie za podstawę ustalenie obciążenia celnego ceny wew. w kraju importującym zamiast ceny w handlu zagranicznym. Stosuje się wówczas, gdy cena wew. jest wyższa od ceny importowej.
KONTYNGENTY TARYFOWE (CELNE): określają maksymalną wielkość importu bezcłowego lub objętego obniżonymi stawkami celnymi. To przywilej, który określa rozmiary importu na warunkach preferencyjnych. Stosowanie stawek celnych ad valorem po przekroczeniu określonych rozmiarów importu.
2. pozataryfowe:
OGRANICZENIA ILOŚCIOWE (KWOTY, KONTYNGENTY NIETARYFOWE): bezpośrednie wyznaczanie przez państwo ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie. Limit maksymalnej wielości importu, eksportu lub tranzytu.
· Ilościowy, wartościowy
· Umowny (porozumienia wielostronne), globalny (dotyczy wszystkich krajów)
Forma protekcji, ograniczają radykalnie wymianę handlową. Najsilniejszą formą jest EMBARGO (całkowity zakaz importu)- stałe i okresowe.
KONCESJE I LICENCJE IMPORTOWE LUB EKSPORTOWE: pozwolenia przywozu lub wywozu; to dokumenty zezwalające na przywóz z zagranicy lub wywóz z kraju określonej ilości towarów. Przeważnie na towary o dużym znaczeniu dla kraju, na towary niebezpieczne, towary akcyzowe.
„DOBROWOLNE” OGRANICZENIA EKSPORTU: voluntary export restraint; VER to zobowiązanie kraju eksportującego, że pewnym okresie jego eksport nie przekroczy określonej wielkości. Dzieje się to pod presją importera.
· Ograniczenia jednostronne, wprowadzane z własnej inicjatywy przez kraj eksportera po dokonaniu analizy sytuacji na rynku odbiorcy
· Ograniczenia jednostronne, wynikające jednakże z dwustronnych negocjacji, które wiążą się z pewnego rodzaju szantażem ze strony kraju importera.
· Ograniczenia dwustronne zawierane w ramach układu wielostronnego.
OGRANICZENIA DEWIZOWE: wew.polityka monetarna i fiskalna. Całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotu dewizowego z zagranicą oraz kontrolę obrotu dewizami w danym kraju. Mogą dotyczyć całości lub części obrotów towarowych z zagranicą i wszystkich lub części partnerów zagranicznych. Związane z tym jest zakres ograniczenia wymienialności waluty danego kraju: charakter wew. (osoby, przedsiębiorstwa nie mają swobody wymiany swojej waluty na obcą) i zew. (z Krakiem posiadania zezwolenia na wymianę waluty wew.na obcą).
NORMY TECHNICZNE I SANITARNE: przepisy, które poszczególne państwa wprowadzają w celu ochrony zdrowia, życia ludzi, ochrony środowiska naturalnego, spełnienia wymagań technicznych dotyczących towarów.
ZAKUPY RZĄDOWE: dokonywane przez rząd, agencje rządowe, instytucje publiczne danego państwa, firmy podlegające silnej regulacji rządowej i dotyczą produktów wytwarzanych w danym kraju nawet wówczas, gdy są one droższe lub gorszej jakości od importowanych.
MECHANIZM KURSÓW WALUTOWYCH: wpływają na bilans handlowy.
· Dewaluacja- obniżenie kursu walutowego w stosunku do obcych lub złota, wywołuje obniżkę cen towarów eksportowych na rynkach zagranicznych w obcych walutach i wzrost cen towarów z importu.
· Rewaluacja: podwyższenie kursu waluty krajowej, wywołuje wzrost cen w eksporcie wyrażonych w walutach obcych, których kursy spadły w stosunku do waluty krajowej.
WYMÓG SKŁADANIA KRAJOWEGO:
· Zobowiązane krajowego podmiotu kupującego importowane wyroby finalne do pokrycia określonej części popytu zakupami na rynku wew.
· Żądania, aby wszyscy producenci określonych wyrobów finalnych działających na danym rynku pokrywali pewną część popytu na podzespoły i części potrzebne do ich wykonania dostawami z rynku krajowego.
REGUŁY POCHODZENIA: zasady określające jaka część wartości produktu sprzedawanego na warunkach preferencyjnych musi być dodana na obszarze danego ugrupowania integracyjnego. Chroni rynek ugrupowania integracyjnego.
Argumenty na rzecz stosowania narzędzi PH è
Argumenty ogólne:
· Ochrona procesu industrializacji: zasady wolnego handlu mogą stosować kraje o podobnym poziomie rozwoju. Kraje słabiej się rozwijające muszą bronić rodzimy przemysł.
· Cło optymalne: istnieje taki poziom restrykcji handlowych, który umożliwia poprawę terms of trade kraju. Ceny światowego importu są zbyt niskie w stosunku do społecznych kosztów importu ponoszonych przez kraj importera.
· Groźba zniszczenia rynku krajowego.
· Ochrona bilansu płatniczego i krajowego zatrudniania. Gdy nie ma wysokiej inflacji- można przeprowadzić dewaluację.
· Podział dochodów: Utrzymanie istniejących proporcji dochodów między róznymi sektorami gosp. i czynnikami produkcji.
· Krajowe zakłócenia na rynkach czynników produkcji: różnica między kosztami/korzyściami prywatnymi oraz kosztami/korzyściami społecznymi.
Argumenty sektorowe:
· Ochrona gałęzi przechodzących restrukturyzację i upadających.
· Ochrona nowo powstających gałęzi przemysłu.
· Strategiczna polityka handlowa: bilansowanie niedostatków alokacyjnych, wynikających z niedoskonałości rynku, i zapewnienie strategicznym firmom, gałęziom czy technologiom rent ekonomicznych.
Argumenty „nowej ekonomii politycznej”:
· Teoria wyboru publicznego: rynek polit.funkcjonuje w warunkach konkurencji niedoskonałej. Dla zaspokojenia własnych ambicji tworzą się wspólnoty interesów. Zbiorowe działania prowadzą do lobowania na rzecz załatwienia określonego problemu politycznego lub ekonomiczne.
...
Lorrain