Zapobieganie narkomanii w gminie. Zasady tworzenia gminnych programów przeciwdziałania narkomanii (2007).pdf

ZAPOBIEGANIE

NARKOMANII

wGMINIE

ZASADY TWORZENIA

GMINNYCH PROGRAMÓW

PRZECIWDZIA¸ANIA

NARKOMANII

ZAPOBIEGANIE NARKOMANII w GMINIE

ZASADY TWORZENIA GMINNYCH PROGRAMÓW PRZECIWDZIA¸ANIA NARKOMANII

Redakcja merytoryczna: Anna Hejda, Katarzyna Okulicz-Kozaryn

Redakcja techniczna: Szymon Apacki

Projekt realizowany w ramach programu Transition Facility 2004

– Wsparcie regionalnych i lokalnych spo∏ecznoÊci

w przeciwdzia∏aniu narkomanii na poziomie lokalnym

(PL2004/016-829.05.01.02)

– wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej i Rzàdu RP

Beneficjentem projektu realizowanego

przez Fundacj´ Rozwoju Demokracji Lokalnej

jest Krajowe Biuro ds. Przeciwdzia∏ania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdzia∏ania Narkomanii

ul. Dereniowa 52/54

02-776 Warszawa

www.narkomania.gov.pl

Za treÊç publikacji odpowiada Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej,

poglàdy w niej wyra˝one nie odzwierciedlajà oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

Warszawa 2007

ISBN: 978-83-60-760-32-1

GENEZA PROJEKTU

Geneza projektu

,,Wsparcie regionalnych i lokalnych spo∏ecznoÊci w przeciwdzia∏aniu narkomanii –

ogólnopolskie szkolenia i kampania promocyjna kierowana do spo∏ecznoÊci lokalnych”

Idea tego projektu, adresowanego do samorzàdów lokalnych, narodzi∏a si´ w 2004 roku. Wówczas to

Krajowe Biuro ds. Przeciwdzia∏ania Narkomanii postanowi∏o aplikowaç do funduszy unijnych o Êrodki

finansowe na realizacj´ przedsi´wzi´cia, które mia∏o wzmocniç struktury samorzàdu gminnego oraz

spo∏ecznoÊç lokalnà w zapobieganiu narkomanii. Komisja Europejska zaakceptowa∏a koncepcj´ pro-

jektu i przyzna∏a fundusze na jego realizacj´ w ramach tzw. Ârodków PrzejÊciowych ( Transition Facility ),

do których Polska ma dost´p po przystàpieniu do Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadami finansowania tego

typu przedsi´wzi´ç, projekt uzyska∏ tak˝e wspó∏finansowanie Rzàdu RP w wysokoÊci 15% ogólnej kwoty.

W tym samym czasie, gdy trwa∏y prace koncepcyjne nad projektem, Krajowe Biuro opracowywa∏o za-

∏o˝enia nowej ustawy o przeciwdzia∏aniu narkomanii, przyj´tej przez Parlament w lipcu 2005 roku. Od-

powiadajàc na wyra˝anà przez liczne Êrodowiska – samorzàdowców, przedstawicieli organizacji pozarzà-

dowych i wychowawców – potrzeb´ podejmowania bardziej systemowych i lepiej ustrukturalizowanych

dzia∏aƒ w zakresie zapobiegania narkomanii na poziomie samorzàdu województwa i gminy, obecna

ustawa wprowadzi∏a obowiàzek uchwalania Wojewódzkich i Gminnych Programów Przeciwdzia∏ania

Narkomanii – odpowiednio przez sejmik województwa i rad´ gminy. Tym samym nowe przepisy otwie-

ra∏y szeroko drzwi dla praktycznej implementacji idei subsydiarnoÊci i partycypacji spo∏ecznej, reko-

mendowanych i wykorzystywanych w wielu obszarach ˝ycia spo∏ecznego we wspó∏czesnych demokracjach.

W ten sposób w jednym czasie uda∏o si´ wprowadziç w ˝ycie nowe przepisy oraz pozyskaç Êrodki finansowe

na wsparcie samorzàdów gminnych w ich implementacji.

Pozosta∏o znaleêç odpowiedzialnego i doÊwiadczonego w realizacji projektów adresowanych do samorzàdów

lokalnych partnera, który nie tylko udêwignà∏by organizacyjny ci´˝ar tak du˝ego przedsi´wzi´cia, ale

móg∏by tak˝e twórczo rozwinàç jego podstawowe za∏o˝enia. Zale˝a∏o nam, aby z po∏àczenia si∏ i doÊwiadczeƒ

instytucji i osób znajàcych si´ na problematyce narkomanii oraz tych majàcych dorobek w rozwijaniu idei

samorzàdnoÊci powsta∏ program, który b´dzie odwo∏ywa∏ si´ do najlepszych doÊwiadczeƒ w tych dziedzinach.

Do realizacji programu wybrano powsta∏à w 1989 roku Fundacj´ Rozwoju Demokracji Lokalnej – obecnie

najwi´kszà w Polsce organizacj´ pozarzàdowà, dzia∏ajàcà na rzecz jednostek samorzàdu terytorialnego,

przedstawicieli w∏adz samorzàdowych, pracowników urz´dów gmin, powiatów i województw. Prowadzi

ona dzia∏ania, majàce na celu rozwój sektora organizacji pozarzàdowych i spo∏eczeƒstwa obywatelskiego,

skierowane m.in. do nauczycieli, m∏odzie˝y i przedstawicieli spo∏ecznoÊci lokalnych. Wiedza i doÊwiad-

czenie zespo∏u Fundacji oraz ekspertów wspó∏pracujàcych zadecydowa∏y o powodzeniu realizacji projektu.

Pragniemy zatem podzi´kowaç wszystkim, którzy z zaanga˝owaniem wdra˝ali lub wspierali niniejszy projekt:

Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, trenerom, autorom niniejszego podr´cznika oraz ekspertom

wojewódzkim ds. narkomanii. Chcemy podzi´kowaç tak˝e wszystkim uczestnikom szkoleƒ, którzy poprzez

swoje zainteresowanie, wnikliwy komentarz i doÊwiadczenie przyczynili si´ do sukcesu przedsi´wzi´cia.

Chcemy tak˝e wyraziç s∏owa podzi´kowania dla Urz´du Komitetu Integracji Europejskiej oraz dla Funduszu

Wspó∏pracy (Jednostka Finansujàco-Kontraktujàca), prowadzàcych nadzór formalno-finansowy nad projektem

– za ˝yczliwoÊç i profesjonalne wsparcie we wszystkich momentach, które tego wymaga∏y.

Krajowe Biuro do Spraw Narkomanii

ZASADY TWORZENIA GMINNYCH PROGRAMÓW PRZECIWDZIA¸ANIA NARKOMANII

Spis treÊci

1. Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.1 Narkomania a proces poszerzania Unii Europejskiej

Piotr Jab∏oƒski, Jacek Moskalewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.2 Cel i adresaci materia∏ów

Anna Hejda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

1.3 DoÊwiadczenia programu

Beata Koz∏owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2. Wprowadzenie do problematyki narkotyków i narkomanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2.1 Kulturowy i prawny status narkotyków. Rys historyczny

Krzysztof Krajewski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.2 Podstawowe poj´cia u˝ywane w odniesieniu do nielegalnych

substancji psychoaktywnych i problemów zwiàzanych z ich u˝ywaniem

Bogus∏aw Habrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.3 Typy substancji psychoaktywnych i ich dzia∏anie farmakologiczne

Bogus∏aw Habrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.4 Epidemiologia narkomanii

Janusz Sieros∏awski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

2.5 Problem narkotyków i narkomanii a inne problemy w percepcji spo∏ecznej

Gra˝yna Âwiàtkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.6 Reakcje spo∏eczne (postawy, reakcje nieformalne, dylematy etyczne)

Gra˝yna Âwiàtkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

3. Polityka wobec narkomanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3.1 Strategie (ograniczanie popytu, redukcja poda˝y, minimalizacja szkód)

Jacek Moskalewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.2 Kontekst mi´dzynarodowy

Piotr Jab∏oƒski, Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

3.3 Prawne aspekty przeciwdzia∏ania narkomanii

Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

4. Rola i zadania poziomu lokalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

4.1 Gmina p∏aszczyznà wspó∏pracy

Anna Hejda, Beata Koz∏owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

4.2 Zadania ustawowe gminy oraz kierunki

wyznaczone przez Krajowy Program Przeciwdzia∏ania Narkomanii

na lata 2006 – 2010

Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

ZAPOBIEGANIE NARKOMANII w GMINIE

SPIS TREÂCI

4.3 Organizacja systemu leczenia, rehabilitacji i opieki postterapeutycznej

dla osób u˝ywajàcych narkotyki w sposób ryzykowny, szkodliwy

i uzale˝nionych od nich

Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5. Przeglàd dzia∏aƒ o udokumentowanej skutecznoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

5.1 Profilaktyka i wczesna interwencja

Katarzyna Okulicz-Kozaryn, Agnieszka Pisarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

5.2 Leczenie farmakologiczne

Bogus∏aw Habrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

5.3 Leczenie niefarmakologiczne

El˝bieta Rachowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

5.4 Leczenie pacjentów z tzw. podwójnà diagnozà

El˝bieta Rachowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

5.5 Redukcja szkód i ograniczanie ryzyka

El˝bieta Rachowska, Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

5.6 Integracja spo∏eczna

El˝bieta Rachowska, Bogus∏awa Bukowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

6. Wst´pna ocena sytuacji, potrzeb i zasobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

6.1 Metody oceny epidemiologicznej

Janusz Sieros∏awski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

7. Formu∏owanie Gminnego Programu Przeciwdzia∏ania Narkomanii . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

7.1 Zasady konstruowania programu

Gra˝yna Âwiàtkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

7.2 Analiza interesariuszy

Beata Koz∏owska, Anna Hejda, Piotr Szcz´sny, Gra˝yna Âwiàtkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

7.3 Budowanie poparcia politycznego i spo∏ecznego dla przyj´cia programu

Anna Hejda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

7.4 Metodologia opracowywania programu

Beata Koz∏owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

7.5 Harmonogram

Piotr Szcz´sny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

7.6 Bud˝et programu

Piotr Szcz´sny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

7.7 Zaplecze finansowe

Wojciech Lachiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

7.8 Dodatkowe êród∏a finansowania dzia∏aƒ

zwiàzanych z przeciwdzia∏aniem narkomanii

Piotr Szcz´sny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

7.9 Analiza ryzyka, dzia∏ania zapobiegawcze

Beata Koz∏owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

7.10 Trwa∏oÊç i rozprzestrzenianie efektów programu

Anna Hejda, Beata Koz∏owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

ZASADY TWORZENIA GMINNYCH PROGRAMÓW PRZECIWDZIA¸ANIA NARKOMANII

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: