rozmowa1.pdf

Rozmowa

Nie taki mason straszny... (1)

Z historykiem, doktorem Norbertem Wójtowiczem rozmawia Robert Małolepszy

miały siłą rzeczy szczególny posłuch. W ślad za encyklikami

szły także listy pasterskie lokalnych biskupów, a często również

kazania poszczególnych księży. W konsekwencji ludzie nie

mający pojęcia co to jest wolnomularstwo, po wysłuchaniu

tego nauczania wiedzieli już jedno – nabierali niezbitego

przekonania, że generalnie jest to coś złego. Negatywny

wydźwięk słowa masoneria nasilił się w okresie dwudziestolecia

międzywojennego w związku z działalnością ruchu narodowego,

przedstawiającego w swojej publicystyce wolnomularstwo jako

swoisty „czarny charakter”. W tym okresie słowa „masoneria”

i „mason” nabrały u nas szczególnego znaczenia. Swego czasu

w jednym z listów Kazimierza Schwarzenberg-Czernego do

księdza Wacława Jezuska znalazłem między innymi uwagę,

że „w Polsce, jeżeli ktoś zje w piątek bułkę z szynką, zaraz go

niechybnie okrzykną masonem”. Tak więc potoczne znaczenie

słów „masoneria” i „mason” nie koniecznie musiało odpowiadać

temu co te terminy oznaczały w rzeczywistości. Mało kto

wiedział, kto to jest wolnomularz i mało kto widział prawdziwego

wolnomularza. Tym niemniej wiadomo było powszechnie, że

cokolwiek jest złe - to masoneria, a „wszystkiemu są winni…”

– i tu wracamy do początku naszej rozmowy... Mimo upływu

lat trochę podobnie jest zresztą również i dziś.

Norbert Wójtowicz przed Freemasons’ Hall (Loży Lóż)

przy Great Queen Street w Londynie

Muzułmanie jednak także zakazują wiernym przynależności do lóż

masońskich, podobnie... Żydzi.

- Głównym elementem, który powoduje różnego typu

podejrzenia, jest tajemnica wolnomularska. Czasem

można spotkać się wręcz ze stwierdzeniem, że masoneria

to „organizacja tajna”. Otóż nic bardziej błędnego…

Wolnomularstwo nie jest organizacją tajną, choć bywa tak

przedstawiane. Działając w danym kraju stara się respektować

jego prawo. Istniejące w Polsce struktury są zarejestrowane

jako stowarzyszenie. Czy „organizacja tajna” zwracałaby się

do państwowego sądu z prośbą o zarejestrowanie jej statutu?

Z pewnością termin ten nie odpowiada rzeczywistości, choć

równocześnie nie sposób nie zauważyć, że wolnomularstwo

od zawsze otaczała mgiełka tajemnicy. Na to co kryje się pod

nazwą „wolnomularstwo” składają się nijako dwie sfery. To o

czym wspomnieliśmy to pierwsza z nich, jawna i dostępna dla

wszystkich. Ale jest też i druga, dotycząca życia wewnętrznego

loży, rytuałów i form praktykowanych w obrębie loży. To

niedostępna dla osoby z zewnątrz wiedza, która bywa różnie

nazywana bardzo różnie - sekret, dyskrecja. To sfera z którą

wolnomularze nie obnoszą się, a przeciętny człowiek, „z ulicy”

nie ma do niej dostępu. A takie zachowanie zawsze rodzi

różnego rodzaju podejrzenia.

Wszystkiemu są winni Żydzi, masoni i cykliści...

- ... w tym miejscu powinienem chyba prowokacyjnie zapytać,

dlaczego cykliści, bo że Żydzi i masoni, to dla wielu osób

wydaje się być oczywiste. To dość popularne powiedzonko

pochodzi z okresu międzywojennego i przewrotnie miało na celu

postawienie osoby słuchającej właśnie w sytuacji, gdy zapyta

„a czemu cykliści?”. I rzeczywiście reakcje takie nie należały, a i

dziś nie należą do rzadkości.

Może dlatego, że masoneria wzbudzała podejrzenia przez swoją

tajemniczość?

- Należy pamiętać, że krytyczny stosunek Kościoła katolickiego

do wolnomularstwa został zapoczątkowany w papieskiej

encyklice „In Eminenti…” w 1738 roku. Przez następne

stulecia było to powielane w kolejnych dokumentach na

ten temat. Ukoronowaniem tych reakcji był Kodeks Prawa

Kanonicznego z 1917 roku w którym znajdziemy poświęcony

wolnomularstwu Kanon 2335, zakazujący Katolikom bycia

wolnomularzami. W katolickiej Polsce te dokumenty i zakazy

16 tygodnik polski

Czy wolnomularstwo nie jest trochę jak sekta, a nawet swoista

religia?

- Wolnomularstwo nie jest religią, aczkolwiek ma pewne

ceremonie czy formy działania, które bywają postrzegane

jako quasi religijne, jako substytut ceremonii i obrzędowości

religijnej. Myślę, że natura wolnomularstwa została dość

dobrze scharakteryzowana w wydanej swego czasu przez

Sowiecką Akademię Nauk encyklopedii ilozoicznej, gdzie

zostało określone jako „nurt religijno-ilozoiczny”. A więc pewien

nurt myślowy, szukający prawd, sposobu na życie, również

w odniesieniu do sfery religijnej. Jednak, to nie jest religia w

ścisłym tego słowa znaczeniu. My, w świecie zachodnim mamy

ten problem, że od Akwinaty (św. Tomasza z Akwinu – dop. RM)

bardzo wyraźnie staramy się rozgraniczyć teologię i ilozoię.

Religie Wschodu nie mają takie problemu, albowiem nie ma

tego rozgraniczenia - ilozoia przenika się z teologią. Jakkolwiek

wolnomularstwo nie jest religią, to w tym nurcie ilozoicznym są

odniesienia do absolutu. W tradycyjnym nurcie wolnomularstwa

znajdziemy w konstytucjach zapisy o Wielkim Architekcie

Wszechświata i widzimy rozpoczynające dokumenty inwokacje

do Wielkiego Architekta Wszechświata. Ukształtowany pod

koniec XIX wieku nurt tzw. wolnomularstwa liberalnego jest już o

te odniesienia zubożony.

Dr Norbert Wójtowicz (ur. 1972) – historyk, teolog,

publicysta. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego

i Papieskiego Fakultetu Teologicznego we Wrocławiu,

od 2003 doktor nauk humanistycznych. Absolwent studiów

podyplomowych w zakresie dziennikarstwa (1999),

problematyki związanej z funkcjonowaniem funduszy

europejskich (2004), oligofrenopedagogiki (2006)

i resocjalizacji (2009).

Masz jakąś wiedzę, cóż to za niezwykłe tajemnice wzbudzają tyle

emocji?

Czasem w literaturze pojawia się takie sformułowanie, że

największym sekretem wolnomularstwa jest to, że nie ma

ono żadnej tajemnicy. Oczywiście jest to duże uproszczenie,

bo przecież wspomnieliśmy o wewnętrznej, sferze życia

lożowego. Jednakże pewnie objęte sekretem rytuały są

nieupowszechniane nie koniecznie dlatego, że jak to by chcieli

widzieć przeciwnicy wolnomularstwa, jest to coś złego co

mogłoby być społecznie nieakceptowane. Podkreślam raz

jeszcze, że wolnomularstwo nie jest religią, ale dla zilustrowania

opisywanego zjawiska odwołam się do sytuacji mającej

odniesienie do religii chrześcijańskiej. W pierwszych wiekach

chrześcijaństwa wyraźnie rozgraniczano w liturgii pozycję

katechumenów i pozycję neoitów. Osoby nieochrzczone

dopuszczano tylko do części liturgii wychodząc z założenia, iż

do pełnego zrozumienia wszystkich aspektów liturgii konieczne

jest właściwe przygotowanie. Podobnie z ceremoniami

w obrębie loży - osoba, która nie przejdzie pewnej drogi

przygotowania, nie jest w stanie pewnych rzeczy właściwie

zrozumieć. Odnosząc się do osłoniętej takim nimbem tajemnicy

inicjacji wolnomularskiej profesor Tadeusz Cegielski powiedział

kiedyś, że o tym się nie mówi, bo to coś dla wolnomularza

bardzo intymnego. Przyrównał przy tym ową intymność do

tej, która towarzyszy (a w każdym razie towarzyszyć powinna)

aktowi seksualnemu. To wewnętrzne przeżycie, a takie nigdy nie

jest przeznaczone do upowszechniania, bo drugi człowiek który

go nie doświadczył i tak tego nie zrozumie.

Wykładowca m.in. w Instytucie Historycznym Uniwersytetu

Wrocławskiego, Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica

w Płocku i Podyplomowym Studium Dziennikarskim przy

Papieskim Fakultecie Teologicznym we Wrocławiu.

W latach 2002-2003 pracownik naukowo-dydaktyczny

p.o. kierownika Zespołu Historii Kultury Fizycznej w

Katedrze Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej

Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

Pracownik Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania

Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i członek Kolegium

„Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej”. Od 2008 Członek

Zarządu Światowej Rady Badań nad Polonią (The World

Research Council on Poles Abroad).

Autor prac poświęconych dziejom wolnomularstwa,

w tym: „Sztuka Królewska. Historia i myśl wolnomularstwa

na przestrzeni dziejów” (Wrocław 1997), „Wielki Architekt

Wszechświata. Teologiczna krytyka masońskich wizji

Boga” (Wrocław 1999), „Antymasońska kampania 1938”

(Krzeszowice 2005), „Rozmowy o masonerii” (Krzeszowice

2005) oraz pierwszego w Polsce leksykonu tematycznego

poświęconego tej problematyce – „Masoneria. Mały

Słownik” (Warszawa 2006). Laureat „Złotego Pióra

Wolnomularza Polskiego 2005”. Odznaczony m.in.

Złotym Medalem „Œuvre humanitaire” i Komandorią

„Missio Reconciliationis”. Członek Rycerskiego i

Szpitalnego Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy

(Ordo Militaris et Hospitalis Sancti Lazari Hierosolymitani).

Dokończenie za tydzień

tygodnik polski 17

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: